Өмнөговь аймгийн нутаг дэвсгэр дээрээс урьд өмнө дуулдаж сонсогдоогүй их хэмжээний баялаг бүхий ордууд илэрч

монголчууд бид байтугай харийнхан хүртэл мэл гайхаж цэл хөхөрч билээ. Улс төрчид ч уухайнтас өлгөн авч өвөрт багтахгүй мөнгөний тоо хэлж бараг л Арабынx шахуу шиг амьдралтай болгох юм амлаад байсан. Эцэст нь гуйлгаж гувшуулж, хэрэлдэж маргалдаж байж хэдэн төгрөг “Эх орны хишиг” нэрээр тарааж тэр хэдэн төгрөгөөр “гудрах” дуртай иргэд нь шараа тайлаад өнгөрсөн. Нөгөө амлаад байсан хувьцаа ч бүр сураггүй. Сонсоод байхад өрөнд орчихсон, юун бидэнд өгөх манатай.

Уул уурхайгаа түшиглээд улс орноо хөгжүүлнэ гэсэн бодлого урагш муутай болчихов. Бурууг нь хэн хүлээх вэ? Хариулт бол ойлгомжтой. Нүүрсээ урд хөршид маш хямд үнээр экспортолж байгаа манай улсын хувьд ашиг гэхээс илүүтэй алдагдал ихтэй байгааг эдийн засагчид ам нээх болгондоо л яриад байгаа. Өөр улсад нийлүүлье гэхээр ядаж төмөр зам гэж хүндрэлтэй асуудал байгаад байдаг. Дарга нар маань хойш нь тавих уу, урагш нь тавих уу, өргөн үү, нарийн уу гэж хэрэлдэж маргалдсаар, цаг хугацаа өнгөрсөөр. Энэ хооронд гаднын компаниуд ухаж төнхөөд дуусчих вий дээ гэж хүн бүр санаа зовж явдаг болов. Хэдэн жилийн дараа бид баахан ухсан нүхтэй хоцорвол яана.

Ийм байдалд хүрэхгүйн тулд одооноос юу хийх ёстой юм бэ. Хүн бүр санаа бодлоо хэлэх ёстой гол зүйл бол байгаль орчны нөхөн сэргээлт. Саяхан МУ-ын анхны ерөнхийлөгч асан П.Очирбат энэ талаар өөрийн санал бодлоо хэллээ. Монголын уул уурхайн шилдэг мэргэжилтнүүдийн нэг, уул уурхайтай амьдралаа холбож явсан, яам тамгыг нь толгойлж явсан энэ хүн үгээ хэлэхгүй юм бол хэн үгээ хэлэх юм билээ. Ярьж байгааг сонслоо. Гэтэл мань хүн “Орд газруудын ашигт малтмалын нөөц дууссаны дараа үлдэж хоцрох тэр газрыг шатахууны агуулах юмуу хүнсний зоорь болгож ашиглах нь тохиромжтой. Ер нь тийм туршлага ч гадаадын орнуудад байдаг” хэмээн ярьж байх юм.

Түүний ярианаас нэг л зүйл ойлгогдлоо. Уул уурхай, байгаль орчны нөхөн сэргээлт гэж ярих нь илүү асуудал юм байна, харин түүний оронд агуулах зоорь барьж байгуулах аятайхан том нүх бэлдэж өгөхийг нь хүлээгээд сууж байсан нь дээр юм байна. Энд тэнд нүх гарангуут нь хэдэн банз, жаахан цементээр доторлож, дотор нь гурил будаагаа хураагаад л. Бодоод байсан чинь нөхөн сэргээлт явуулснаас хамаагүй бага зардал гарах юм биш үү. “Дархан хүн бурхан ухаантай” гэдэг шиг уул уурхайн инженер хүн гэсэндээ овоо гайгүй юм бодоод олчихож. Байгалийн баялгаа шавхчихаад баахан идэх юм нөөцөлсөн нь дээр үү, нөхөн сэргээлт хийгээд газар нутгаа бүрэн бүтэн авч үлдсэн нь дээр үү. Олон түмэн бол газар нутгаа бүрэн бүтэн байлгая гэсэн хариултыг өгөх байх. Харин Обо даргад бол агуулах зоорь л хэрэгтэй юм байна.

ЭХ СУРВАЛЖ: АЛАГ ХОРВОО