Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга гэх албан тушаатныг Улсын баяр наадмаар бөхчүүдийн цолны зарлиг уншдаг хүн л гэж ойлгодог байсан нь нэг их хэтийдсэн хэрэг болохгүй. Тэгвэл энэ албан тушаалтан гэж чухам ямар чиг үүрэгтэй ямар алба байдгийг З.Энхболд гэгч нөхөр жинхэнэ утгаар нь харуулж чадаж байна. Бүр хэтрүүлэгтэйгээр харуулж байна. Ямартай ч УИХ дахь 65-ын бүлгийг дунд нь зодолдуулж талцуулж болдог юм байна гэдгийг мэдэж авлаа. Алсын нутагт суугаа Элчин сайдуудыг эргүүлэн татах асуудлыг хөндөж бас болдгийг ч харлаа. Тэр ч бүү хэл Ерөнхийлөгчийн хориг тавьсан шаардлагыг УИХ бүү хэл бүрэн Монголоор нэг асуудал болгож чаддаг аж. Үүгээр ч зогсохгүй УИХ-ын гишүүдийг нэр цохож байгаад загнаж доромжилж болдгийг ч харуулаа. Ийм том хэмжээний албан тушаал гэдгийг өнөөдөр л монголчууд мэдэж байна. Хэтрүүлэн хэлбэл, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар гэж нэг ийм газар байдгийг бараг л сая мэдэж байх шиг. Ерөөсөө аливаа албан тушаалыг хэн хэрхэн хашиж байгаад л хамаг учир байна. Тэгэхээр З.Энхболдод Тамгын газрын дарга гэж ийм алба байдгийг таниулж өгсөнд үе үеийн дарга нар баярлах нь зүйн хэрэг.

Саяхандаа, дэлхий даяар цөмийн технологийн эрэл хайгуул, түүний дэвшилд мордож, үр дүнд шүтэж байхад манай Засгийн газар төсөв хэмнэх нэрийн дор Цөмийн энергийн газрыг татан буулгаж байсан харалган явдал улстөрийн түүхэнд хараар бичигдэн үлдээд буй. Үнэн хэрэгтээ дэлхийн хэмжээнд доог тохуу болсон хэрэг байлаа. Олон жилийн түүхтэй энэ газрыг аанай л монголчууд бид мэддэггүй байв. Цөм, уран гэхээр Чернобиль, Фүкүүшима гэх нэр санаанд ордгоос Цөмийн энергийн газар гэж байдаг эсэхийг үнэндээ мэддэггүй байв. Харин энэ айлыг Н.Тэгшбаяр гэх залуу удирдах болсноор монголчууд төдийгүй дэлхийн улс орнуудад ч мэдэх болсон билээ. Ураны эрэлд дэлхий нийтээр мордож, түүний үр дүнг нийгмийн бүхий л салбарт нэвтрүүлж байгаа чухал цагт физикч мэргэжилтэй Н.Тэгшбаяр хэмээх залуу тус газрыг тэргүүлснээр улстөрийн хүрээнд цөмийн технологийн нөлөөллийг бүрдүүлсэн. Ингээд зогсохгүй нийт эрдэмтдийн баг байгуулж дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудад ураны чиглэлд хамтран ажиллах олон талт ажлыг зохион байгуулсан нь шуугиан тарьснаар Цөмийн энергийн газар гэж Монгол Улсад нэг байгууллага байдаг юм байна гэдгийг мэдэж авсан байх.

Үүнтэй зуузай холбосон нэг зүйл бол Дорноговь аймгийн Улаанбадрах суманд үйл ажиллагаа явуулж байсан Аверо гэх компанийг эсэргүүцсэн нутгийн иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагуудын эсэргүүцэл Засгийн газар, УИХ гэхээсээ илүүтэй Цөмийн энергийн газар, Н.Тэгшбаярт хаяглагдаж байсан нь байгууллага удирдаж байгаа нөхрийн зангаргийг харуулсан хэрэг байв. Түүнээс бус энэ тэмцэл нь иргэний хөдөлгөөн нэрийн дор ашиг хайсан ганц хоёр хүний шунал байснаас хэтрээгүй. Гагцхүү тэмцэгчид маань хэрхэн хэнд хаана хандахаа мэдэж байгаагаас харвал Н.Тэгшбаяр Цөмийн энергийн газрыг нийтэд таниулж чаджээ гэдэгт л хамаг учир оршиж байв. Түүнээс бус Н.Энхбатын үед ч тэр, үүнээс өмнө ч тэр тэмцэгчид байсан уу гэвэл байсан.  Тэдний хувьд УИХ, Засгийн газарт хаягласан тэмцэл өрнүүлдэг байсан нь Цөмийн энергийн газар гэж чухам ямар үүрэгтэй, ямар байгууллага хаана байдгийг үнэн хэрэгтээ мэддэггүй байсан гэхэд хэтийдсэн хэрэг болохгүй. Ийм л нэг хэн ч мэдэхгүй газрыг нийтэд байтугай дэлхийн зарим улс оронд таниулж чадсан хүн бол яах аргагүй Н.Тэгшбаяр мөн.

Мөнхүү Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газар гэх байгууллага Монгол Улсад олон жил үйл ажиллагаа явуулсан ч төдийлөн хүмүүс мэддэггүй байв. Цагтаа галдан шатаасан хэргээр эрүү шүүлтэнд орж, цаазын ял тулгуулж  байсан О.Магнай гэх залуу Н.Алтанхуягийн Засгийн газрын үед энэ айлыг тэргүүлэх болсноор Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрыг нийтэд таниулж байлаа. Цагийн цагт монополь эрх эдэлж байсан үндэсний олигархи бүлэглэлд хамаарах шатахуун импортлогчдыг буланд шахлаа. Хэдэн зуун сая, бүр тэрбумаар нь торгууль тавьсан нь урьд өмнө байгаагүй явдал болов. Улстөр бизнесийн бүлэглэл гэж болох энэ шатахуун импортлогчид руу хэн ч хэзээ ч ийн халдаж байгаагүй нь яах аргагүй нийгмийг гайхширалд оруулаад авсан. Ийнхүү үндэсний олигархиудтай тэмцэж байсан О.Магнай гэнэт нүүрсний шуудай хэмжээд стандарт гаргаад ирсэн нь ч нийгэмд ихээхэн таалагдсан. О.Магнайгаас өдгөөгийн УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан ажлыг нь авч түүнийг дуурайх гэж оролдоод бүтэлгүйтсэн түүхтэй. Өнөөдөр энэ газар эргээд мартагдсан гэхэд болно.

Ерөөсөө аливаа байгууллагыг хэн хэрхэн удрдаж байгаагаас шалтгаалдаг юм байна гэдгийг энэ гуравхан жишээ харуулж байна. Тэр ч бүү хэл дөрвөн жил чуулганы танхимд суучихаад хэнд ч танигдахгүй дуусах тохиолдол ч бий.

С.Ууганбаяр

Шуурхай.мн