Зургаан жилийн өмнө хоёр хөөрхөн хүүгээ орхин, өөрөө бурхны орон руу явсан Тунгалаг бүсгүйг хэн ч мартаагүй байх. Элэгний хүнд өвчний улмаас нас­наасаа хэтэрхий эрт хор­воог орхисон түүнд Мон­голын ард түмэн чадах ядахаараа тусалж, хоёр хүүтэй нь хамт үлдээхийн төлөө хичээсэн билээ. “Танайд хоноё” нэвтрүүл­гээр олны танил болсон Б.Тунгалаг бүсгүйн хоёр хүүг бид их удаан хайсан. Удаан хайсны эцэст оллоо. Тэднийг ямар том болс­ныг, яаж амьдарч байгааг мэдэхийг тэсч ядан хү­лээсэн хүн олон байх. Хоёр хүү нь өдгөө аав, өвөө, эмээтэйгээ амьдарч байна. Орхиод явсан нэр зүүж, хүний адаг хэмээн дуу­дуулж байсан аав нь хоёр хүүгээ хэнээс ч дутахгүй хайрлаж, өсгөж байгаа ажээ. Тэдний нүдэнд гуниг байсангүй. Гэвч энд нэг зүйлийг дурдахгүй өнгөрч болохгүй. Зургийг нь авах, нийтлэл бичих хүсэл­тийг том хүү нь хүлээж авахгүй байсан юм. Түүний хувьд одоо 12 нас­тай. Өөрөө шийдвэр гаргаж, дургүй байгаа бол түүнийгээ хэлэх насанд хүрчээ. Олон хүний хайр өхөөрдөл, тэднийг ямар том болсныг нь харах уншигчдын маань хүслийг бодож үзээч гэж гуйсны эцэст зөвшөөрүүлсэн. Хоёр хүү гэр бүлтэйгээ, хайраар дуталгүй амьдарч байна. Тиймээс хэн нэгэн хоёр хүүгийн араас дахиж битгий хөөцөлдөөсэй. Сайт, сонин хэвлэл, теле­визээр энэхүү мэдээллийг хэд дахин хувиргаж бит­гий бичээсэй. Зүгээр л ямар том болсныг нь харахад л болно. Тэд ч үүнийг хүссэн юм.

Хотын захын гэр хо­роололд хоёр хүү даруухан амьдарч байна. Өвөө, эмээ хоёр нь жижиг байшин­даа, харин аав, хүү гурав гэр барин хашаан дотроо тусдаа гарчээ. Ах нь одоо 12 настай, долдугаар ангид сурч байна. Харин дүү нь 10 нас хүрч, дөрөвдүгээр ангийн сурагч болжээ. Хоёулаа нэг сургуульд сурдаг юм байна. Харин аавынх нь аав болох өвөө нь тэдний сургуулийн ээл­­жийн жижүүр. Гэр сур­гууль хоёрынх нь зай даанч хол юм. Хуучин хоёр автобус дамждаг байсан бол одоо харин удаан ч гэсэн нэг автобусаар явдаг болсон гэлээ. Өвөө нь энэ сургуульд 11 дэх жилдээ ажил­лаж байгаа болохоор өөрийн­хөө дэргэд байлгах гэж хоёр хүүгээ оруулсан бололтой. Өглөө бага хүү­гээ найман цагт сургуульд нь хүргэж өгөөд, 12 цагаас тарахад нь гэр рүүгээ аваад явна. Өөрөө орой нь ээлж­тэй бол буцаад сур­гууль­даа ирдэг аж. Сургуулийн­хан нь тэр өвөөг андахгүй юм билээ. Намайг сур­гууль дээр нь тэднийг хайхаар очиход “Бага хүү­гээ аваад явчихсан. Дан­даа л өөрөө зөөдөг юм” гэж таарсан болгон хэлж бай­сан. Харин ах нь хичээлээ тараад өөрөө гэртээ харьж сурчээ. Ангийнх нь хөв­гүүд найзыгаа сэтгүүлч надаас их л харамласан. “Эгч ээ, та яах гэж байгаа юм. Найзаа зүгээр үү” гэж ирээд л хөөрхөн гэдэг нь. Аавтайгаа амьдрах ямар байгааг нь асуухад гоё гэсэн ганцхан үгээр ха­риул­сан юм. Тунгалагийн том хүү үг цөөтэй, даруу­хан, ухаалаг болжээ. Тоо­ны хичээлдээ их сайн, математикийн олимпиа­дад амжилттай оролцдог. Сургуулийнхаа авьяаслаг сурагч медалиар шаг­нуулс­ныг нь өвөө нь надад үзүүлсэн юм.

“Миний хоёр хүү ээжийгээ яриад байдаггүй юм. Бурхан болчихсон гэдгийг нь мэддэг болохоор тэр биз. Ах нь их дөлгөөн, томоотой, хэрсүү болсон. Бас гомдомтгой, зөөлөн талдаа. Спортод дуртай гэж жигтэйхэн. Сагсан бөмбөг, хөлбөмбөг тоглох дуртай. Өөрөө эмч болно гэж яриад байгаа. Одоо долдугаар анги болохоор эмч болохын тулд ямар хичээлд сайн байх ёстой, ямар сурлагатай байх ёс­тойг нь багш нараар нь хэлүүлж байгаа. Бага нь бол хөдөлгөөнтэй гэж. Сэр­­гэлэн, их сахилгагүй. Бөх болно гэж ярьсан хэ­вээрээ. Хоёр хүү минь нэг нэгнийгээ гэнэ. Хоорон­доо их сайн. Олон жил өнгөрчихлөө дөө.  Ээж нь ахынх нь нэгдүгээр ангид ордог жил өнгөрсөн юм байна. Ямар ч байсан энэ хоёр хүүхдийг сургуулиа төгстөл бараа болчих са­наа­тай. Нас минь гүйцэх эсэхийг мэдэхгүй юм даа” гэж өвөө нь ярилаа.

Аав нь өдийг хүртэл ганц бие яваа гэнэ. Эмээгийнх нь бие мууд­сан тул хоёр жил асар­чээ. Дээд боловс­рол­той, мэргэ­жилтэй боловч ажилд орж чадахгүй яв­саар саяхнаас нэгэн уул уурхайн ком­паниас нааш­тай хариу дуулсан болол­той. Уншигч танд олон асуулт байгаа гэдэгт ит­гэлтэй байна. Яагаад хаяад явсан аав нь өдийг хүртэл хоёр хүүхдээ өсгөж байгаа, Тунгалаг бүсгүйд цугла­сан хан­дивын мөнгө хаач­сан бол, амьдралаар нь хийсэн кино хоёр хүүд тус болсон болов уу гэх мэт.  Гэхдээ бид өнгөрснийг шүүж, дүгнэх гэж хоёр хүүг зорьж очоогүй юм. Олон хүний хайр, өхөөрд­лийг хүртсэн тэд ямар том болсныг л харуулах гэсэн. Тиймээс энэ асуултуудыг одоо тэд­нээс битгий дахиж асуу­гаасай. Гэхдээ өвөө, эмээ­гээ түшсэн аав, хүү гур­вын гундуухан амьд­ралыг дурдахгүй өнгөрч чадах­гүй нь. Эмээ нь цус хар­васны улмаас хэвтэрт ор­сон, аав нь ажилгүй шахуу, ганц өвөөгийн ца­лингаар энэ гэр бүл амь­дарч байна. Хашаанд нь нэг гэр, жижигхэн цонх­той урт бор модон байшин. Тэр гэрийг өвөөгийнх нь сургуулийнхан бэлэглэсэн гэлээ. Гэвч Тунгалаг бүс­гүйн хоёр хүү дажгүй бай­на. Бусдын үрсийн адил сургуульд явж, хичээлд шамдан, том болоод эмч, бөх болно гэсэн зорилго­той амьдарч байна. Хаяад явсан, харж үздэггүй гэж муугаараа хэлүүлж байсан хадам аав, ээж нь хоёр хүүг нь бөөцийлж байгаа ажээ. Гол нь ээж нь хорвоогоос явахдаа хамгийн ихээр санаа зовж байсан хайр, халамжаар тэд дутаагүй байна. Эмээ, өвөөдөө их эрхэлдэг болохыг нь эргэж тойрсон хэд хоногт ан­заарсан. Тэд эрүүл саруул, цовоо цол­гин торниж бай­на. Та хоёрт аз жаргал, хамгийн сайн сайхныг дахин хүсье.

Б.Солонго

Эх сурвалж: Polit.mn