Өөрсдөө үүрээ эвдэлсэн МАН-ынхан орох газраа олж ядан хавийн амьтныг царайчлан гуйж, ёстой л үзээгүйгээ үзэн арчаагүйтэж явна.

Түүх сөхвөл ХХ зууны 20-иод онд бас л орших эс оршихын заагт тулж, туйлын эргэлзээтэй байдалд орж байжээ.

Хэдийгээр өөрсдийгөө Монголын улстөрийн ууган хүчин, анхдагч нам хэмээн цоллох дуртай ч ХХ зуунд үүсэн байгуулагдмагцаа  гу­равхан жил болоод устан алга болсон гэж үзэж болно.

90 жил МАХН нэрийн дор дарцаглан давхиж явс­наа ууган нэрээ сэргээж МАН болсон биш жил гаруйхан хугацаанд оршин тогтноод өнөөдөр улстөрийн намын хувьд түүхийн хог руу хаягдах өдрөө хүлээж хэвтэнэ.

Социализмын он жи­лүүдэд МАХН нэрээр Мон­голын улстөрийн өнгө төрх нь болж, 1990 оны ард­чил­сан хувьсгалаас хойш 23 жилийн хугацаанд 1992-1996, 2000-2004 онд найман жил засгийн эрх барьж, 2004-2008, 2008-2012 онуу­дад бас л найман жил сөр­гөлдөгч АН-тай хамтран эрх барьсан өнөөдрийн МАН Монголын төрөөс нэг алхам ч холдож үзээгүй.

Гэвч уугуул нэрээ сэргээсэн биш “Сахил хүртээд шал дордов” гээч нь болж дээсэн дөрөөн дээр дэнжигнэж явна. Өдрөөс өдөрт хүч чадал нь тарамдаж, доройтсоор яваа шалтгаан нь мянга, түмэн жирийн гишүүд, дэмжигчдээс нь  биш МАН-ын толгойд суугаа 20 гаруйхан тооны харалган, сохор дарга нараас нь болсон гэдгийг өнөөдөр ч хүлээн зөвшөөрч чадахгүй сандал ширээтэйгээ үхэлдэн зууралдсаар л явна.

Ардчиллын гэгдэх он жилүүдэд өнөөдрийн МАН засгийн эрхийг дангаар болон хамтран барьсаар ирэхдээ Монгол оронд эдийн засаг, улстөрийн зоригтой өөрчлөн шинэчлэлт, нүдэнд харагдаж, гарт баригдах бүтээн байгуулалт хийлгүй өдөр хоногийг аргацаасаар ирсэн нүгэл нь өнөөдөр сад тавьж хаашаа ч гарах гарцгүй болгочихоод байгаа юм.

Улс эх орон, ард түмнийхээ ирээдүйн төлөө эдийн засгийн зоригтой шинэчлэлт, бүтээн босголт хийхийн оронд төрийн мөнгө, түмний хөрөнгөөр өчнөөн олон хулгайч, луйварчин тэрбумтангуудыг төрүүлэн гаргаж, авилга хээл хахуулийг цэцэглүүлж, Монгол орныг харийн тонуулчдад худалдах эх суурийг тавьсан лай ланчигаа  үүрээд гэлдэрч яваа нь зохих ёсны шийтгэлээ амсч байгаа хэрэг мөн.

Улстөрийн нам гэгдэх жинхэнэ утгаа алдаж бүх төрлийн бохир бизнесийн бүлэглэлүүдийн үүр уурхай нь болж, тэдний ашиг сонирхол, дохио зангаагаар өчигдрийг хүртэл муйхарлан зүтгэсний гор нь өнөөдөр гарч бүх л түүхийнхээ хамгийн хар өдрүүдийг туулж яваа нь ёстой л өнгөрсөн өдрүүдийн  даажигнал гээч мөн бизээ.

Ямар ч цаг үед боловсон хүчний хамгийн их нөөцтэй гэж бардамнасаар ирсэн ч өнөөдөр төр түмнээсээ хулгайлсан мөнгөнд ухаан санаа нь самуурсан хэдхэн олигарх МАН-ыг удирдан чиглүүлсэн болж яваа нь энэ намыг ёстой л “багалзуурдан дарсан хэрэг” болж байна.

Улстөр, эдийн засаг, дэвшил хөгжлийн наад захын онолын мэдлэггүй ч энэ намыг удирдсан болж,  хоол хороож яваа  дарга нар нам нь зүүн, баруун аль үзэл баримтлалтай болохыг ч сайн ялгаж мэдэхгүй байж  өнөөдөр наашаа харж инээн, цаашаа харж шазуур зуусан ямар ч нам хүчний нөмөрт гүйж очиход бэлэн байгаа нь нууц биш.

МАН-ын хувьд 2012 оны УИХ-ын сонгуульд булхай луйвар бүхнийг хэрэглэсээр 28 суудал авч дөнгөсөн ч тэднээс  найм нь сонгуулийн үед хийсэн булхай луйвраар, 10 гаруй нь авилгал хээл хахуулийн хэргээр хэзээ ч шүүхийн хаалга татаж болзошгүй. Хэрвээ асуудал тэгж хурцадвал УИХ дахь МАН-ын төлөөлөл 10 хүрэхгүй суудалтай үлдэж ёстой л “шувтарсан цагаан бумба”-ны үлгэр ч болж магадгүй. Одоо МАН-ын тухайд үхэх сэхэхээ үзэх эцсийн найдвар нь энэ зун болох Ерөнхийлөгчийн сон­гууль яах аргагүй мөн.

Одоогоор нам дотроо ярилцаж санал нэгдээд ард олноос найдвартай  дэмжлэг хүлээж чадах нэр цэвэр, нэр хүндтэй ганц улстөрчийн нэрийг тодруулж чадахгүй байгаа МАН-ын хувьд  энэ байдал удаан үргэлжилвэл Ерөнхийлөгчийн сонгуульд  “амаараа шороо үмхэж” ёстой л түүхэндээ цэг тавих нь гарцаагүй.

МАН-д яг л одоо алсыг харсан мэдлэг чадвар­тай, эх оронч, бохир мөнгө­тэй хутгалдаагүй нэр цэвэр залуухан зоримог улстөр­чид юу юунаас илүү шаард­лагатай байгаа. Гэхдээ залуу­чуудаар  цус сэлбэхдээ “Хадгаламж” банкыг дам­пууруулахад хүчин зүтгэж Сөүлийн казиногийн байн­гын зочид болсон “улаан хамгаалагчид”, юм уу оюутны холбооноос гараагаа эхэлж өнгө, мөнгөөр ээж, аавыгаа ч зараад идчихээс  эмээхгүй  энэ цагийн “улаан хувьсгалчид”-ыг аваачаад залчихвал баахан сүржигнэж байгаад МАН-ыг хувааж залгичихаад хэдэн тийшээ нисээд алга болж ч мэдэх л юм.

Монголын зүүний үзэл баримтлалтай улстөрийн нам, хүчнүүдтэй яаралтай эвлэлдэн нэгдэж ойрын хугацааны стратеги төлөв­лөгөө  боловсруулан ажил­лаж чадвал аврагдах ганц гарц байгаа.

МАН-ын өнөөдрийн лиде­рүүдэд зүрх зориг, мэдлэг боловсрол хэзээ ямагт ду­тагдсаар л ирсэн. МАН-д гал цахилгаан мэт өөрчлөлт шинэчлэлт хийгдэхгүй бол өөрөө өөрсдийгөө хором мөч өнгөрөх тусам устгасаар дөрөвхөн сарын дараа бүрэн сүйрэн унахад ойртсоор л явна.

МАН орших уу, эс орших юм болов уу.

Өглөөний сонин