Нефть хийн “Upstream” сэтгүүлийн шинжээчид Америкийн “ExxonMobil” компанийг Хар тэнгисээс олсон шинэ ордоо нууж байна гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Үүний гол шалтгаан нь тус орд нь Крымыг ОХУ-ын бүрэлдэхүүнд эргэн нийлснээс хойш Оросын усан хяналтын бүсэд багтдаг болсон аж.

Хар тэнгисийг хуваах уу

2012 онд байдал огт өөр байлаа. Тухайн үед “ExxonMobil”, “Petrom” компаниуд Австрийн нефть хийн “OMV” концернийн удирдлага дор Хан тэнгист гүний анхны өрөмдлөгөө эхэлсэн юм. Энэ ордын нөөцийг 44-84 тэрбум шоо метр гэж дүгнэж байлаа. Хар тэнгист хийсэн энэхүү хайгуулыг Туркийн эргээр ч явуулсөн бөгөөд тус улс судалгаанд хөрөнгө хаяж байлаа. Гэвч Румыны эзэмшлийн хэсгээс орд илрэхэд баярласан румынчууд удахгүй Европт хий нийлүүлдэг болно хэмээн алга ташин хөөрцгөөж байв.
Энэ хугацаанд “ExxonMobil”, “Petrom” компаниуд 1.5 тэрбум ам.доллар нэмж гарган, дахин долоон газарт туршилтын өрөмдлөг явуулж үзжээ. “OMV” концернийн тайланд дурдсанаар ихэнх өрөмдлөгөөр байгалийн хийн нөөц илэрч, энд хийн орд байгаа гэсэн мэдээллийг баталсан байна. Гэвч хэсэг хугацааны дараа компаниуд олон нийттэй харилцаа холбоогоо зогсоожээ.
Ийм үйлдэл гаргах болсон шалтгаан нь Румынээс зүүн өмнөд хэсэгт, Оросын хяналтад байдаг Крымын усан хил орчмоор байгалийн хийн асар их нөөц илэрчээ. Компаниудын удирдлагууд ч үүнийг таамаглаж байсан бөгөөд 2012 онд Болгарын “Хан Аспарух”, Украины Румыны хэсэгтэй хөрш “Скифийн талбай” блокуудыг судлах, боловсруулах лицензийг авахаар өрсөлдөж, ялсан юм.
Харин туркууд Хар тэнгис дэх Туркийн хэсгээсээ орд илрүүлнэ хэмээн найдаж, судалгаагаа үргэлжлүүлсээр үлджээ.
Украины “Скифийн талбай”-н боловсруулалтын төсөл Крымыг Орост нэгдсэнээс хойш зогссон. Үүний дараа “Shell” компани төслөөс гарснаа мэдэгдэж, Украин дахь АНУ-ын Элчин сайд “ExxonMobil”-ыг ч боловсруулалтын төслөөс татгалзаж байгаа тухай мэдээлсэн билээ.

Оросын нөлөө

Оросын Эрчим хүчний аюулгүй байдлын үндэсний сангийн нэрт шинжээч Игорь Юшков “ExxonMobil Крымын хэсэгт ордын боловсруулалтын ажлаар лобби хийж магадгүй. Гэвч хэнтэй хэлэлцээ хийх билээ. Хэрвээ Украинтай хийвэл Оростой зөрчилдөөн үүснэ. Ингэснээр ажил урагшлахгүйгээр барахгүй Орос дахь америкчуудын олон тооны төслүүд сүйрэлд орно. Одоогоор хориг арга хэмжээ үргэлжилсээр байгаа ч ExxonMobil ирээдүйд “Роснефть”-тэй хамтран ажиллах сонирхолтой байна. Гэхдээ Оростой хэлэлцээ хийж чадах болов уу. Хэрвээ тэгэхээр болбол америкчууд Засгийн газраа лоббидож, Крымыг Оросынх гэдгийг хүлээн зөвшөөрүүлэх хэрэгтэй болно. Одоохондоо ExxonMobil алийг нь ч хийхгүй” гэж мэдэгджээ.
Үүнээс гадна нефтийн үнэ унасан энэ үед гүний усан дахь хийн ордыг боловсруулах нь ашиггүй. Одоогийн байдлаар “ExxonMobil” “Роснефть”-тэй хамтарсан 10 төслийнхөө есийг түр зогсоогоод байгаа юм. Тэд Крымыг Украинд эргүүлэн авчрах, хэнд ч ойлгомжгүй Минскийн зөвшилцлийг дагахыг шаардах гэсэн хоёр хүслээс болж хориг тавиад байгаа билээ.

Эх сурвалж: