Би маш энгийн амьдралтай байсан, магадгүй амны хишигтэй төрсөн гэж зарим хүн хэлэх байх. Би Герман улсын Лейпциг хотод төрсөн бөгөөд хорь хүрэхгүй мянган хүн амтай Хоен Нойендорф гэдэг тайван хотод өсөх насныхаа ихэнхийг өнгөрөөсөн билээ.
Миний аав, ээж хоёр хөдөлмөрч улс бөгөөд аав минь ажил гэсээр гэрийн бараа харахгүй, ээж минь чадлынхаа хирээр хүүхдүүдээ өсгөн хүмүүжүүлэхээр мэрийж ирсэн. Мэдээж айл гэрийн амьдрал болсон хойно өөрийн гэсэн баяр, гунигтай явж ирсэн. Би өөрсдийгөө аз жаргалтай гэр бүлд тооцдог. Аав, ээж хоёр маань үнэхээр их ажилладаг байсан. Аав минь өөрийн компанийн суурийг тавьснаасаа хойш цаг наргүй ажиллахдаа гэр бүлээсээ хол олон хоногоор явж ажилладаг нэгэн. Биднийг юм юмаар дутаахгүй, сэтгэл амар амьдралтай байлгах гэж ийм мэрийж явсныг нь би ойлгож байгаа ч тэр үед аавыгаа гэрийн бараа харахгүйд нь дургүй байдаг байсан.
Би Германд төрж өсөөд, тэр орчинд дасчихсан бас үргэлжлүүлж амьдарсан бол сэтгэл хангалуун байх байсан. Гэвч миний аав, ээж хоёр маань чин сэтгэлээсээ төрсөн нутаг болох Монгол улсынхаа нөөц бололцоог ашиглан, эх орныхоо хөгжил дэвшил, эдийн засаг, хүмүүсийн аж амьдралд нь өөрсдийн хувь нэмрийг чадлаараа оруулан нэмэр болохсон гэсэн хүсэл мөрөөдөлтэй, эх нутагтаа хайртай эх орончид юм. Иймээс ч бид Монголд нүүж ирсэн, миний хувьд шинэ эхлэл.
Мэдээжээр би хөндлөнгийн байр суурьнаас санал бодлоо илэрхийлж чадахгүй. Би аавыгаа үргэлж сайн хүн гэж харж ирсэн харсаар ч байх болно. Тэрээр асар их хөдөлмөрлөдөг хууль дүрмийг сахидаг, эх орныхоо төлөө сайн сайхныг хүсэж явдаг хүн. Бид гэр бүлээрээ оройн хоол идэж суух болгондоо Монголын нөөц бололцоо, Монголын баялаг, түүхийн талаар хоорондоо ярилцдаг байсан. Үнэхээр Монголд асар их ирээдүй байгаа юм. Хөрсөн доороо дэлхийн хэрэгцээтэй эрдэс баялаг, газрын тос, байгалийн хий зэргээр дүүрэн аж. Бид үнэндээ “алтан дээр суудалтай” бөгөөд хүмүүс нь энэ баялагаа хэрхэн ашиглахав гэдэгт л асуудал буй мэт. Аав минь улсынхаа эдийн засагт хэрхэн хувь нэмэр болох уу гэсэн төлөвлөгөө боловсруулан ажиллаж эхэлсэн байж. Бид өрнөдийн ертөнцийн тайван орчинд үлдэж болох байсан ч аав минь эх орноо хөгжүүлэх хүсэл эрмэлзлэлтэй нэгэн билээ.
Тэр санаа нь ч үр дүнгээ өгч эхэлсэн. Үүсгэн байгуулсан компани нь өргөжин тэлж цэцэглэсэн. Энэ нь эерэг нөлөө дагуулсан гэдэгт би итгэлтэй байна.
Таныг ч гэсэн ийнхүү харж байгаа хэмээн найдаж байна. Учир нь та олон удаа “энэ улсын ажил хэрэгт улс эх нутгийнхаа хөгжилд хувь нэмрийг авч явах хүмүүс нь бизнесменүүд” гэж хэлсэн. Аавын маань компани олон улсын харилцаагаа хөгжүүлэн гадаадын хамтрагч нарыг үйл ажиллагаандаа оролцуулан ажил нь сайн явж байсан. Энэ бүгд 8 сарын өмнө ийм байв. Тэр энгийн нэгэн тайван сайхан өдөр аав танихгүй хүмүүстэй иртэл миний дүү бид хоёр хоёулахнаа гэртээ байсан юм. Би эхэндээ ийм чухал юм болж байна гэж ойлгоогүй, гэхдээ тэр хүмүүс миний хувийн зөөврийн компютерт үзлэг хийж шалгах гэхэд нь санаа зовж эхэлсэн. Тэдгээр хүмүүс манайхыг орвонгоор нь эргүүлж байлаа. Айдсаас өөр би юу ч мэдэрч байгаагүйгээ илэрхийлэхэд хэцүү юм. Айсандаа би яахыгаа мэдэхгүй байсан.
Миний аавыг шударга бусаар баривчилсан. Би өөр үгээр тайлбарлаж чадахгүй нь. Учир нь дөнгөж 15 настай охин надад эхний хэдэн сар ямарч мэдээлэл өгсөнгүй. Гэхдээ одоо олон сар өнгөрсний дараа энэ баривчилгааны учир шалтгааныг тайлбарлуулахад нь өөрөөр тайлбарлаж чадахгүй л болов уу.
АТГ-с миний аавыг компанийнхаа үйл ажиллагааг явуулахдаа хууль зөрчсөн, мөнгө угаасан гэсэн сэжгээр хорьсон. Би өөрийгөө юмыг наанатай цаанатай харж байж бодлоо илэрхийлдэг гэж боддог хүний хувьд тэдний гаргасан шалтгааныг хангалттай нотлох баримттай байсан бол ойлгох л байсан. Баривчилснаас хойш одоо болтол 8 сар өнгөрөөд байхад ийм юм огт алга. Та үүнийг түр саатуулсан, шүүхийн өмнөх цагдан хорио гэж нэрлэж болно гэвч энэ нь миний хувьд шорон гэж ойлгогдож байна.
Би аавтайгаа уулзахаар очиход шилэн цонхны цаана наанаас чанар муутай утсаар ярьж байна. Тэд аавд минь байгаа бүгдийг шалгасан, түүний данснууд, санхүү, компьютерууд гэвч аавыг минь буруутгах ямар ч нотлох баримт байхгүй.
Ямарч буруугүй хүн 8 сар хоригдож байгаагийн шалтгааныг би яаж ч хичээгээд ойлгохгүй байна. Би үргэлж Монгол улсыг иргэдийнхээ төлөө АРДЧИЛСАН орон гэж итгэж ирсэн. Мөн таны хэлсэн үг, таны тавьсан илтгэлүүдийг хараад миний сэтгэл улам бэхжсэн. Хэдий тийм ч сүүлийн 8 сарын турш би аавыгаа шоронд хараад, түүний хөлс хүчээ шингээн байж байгуулсан компани таран бутраад, аавыг минь эзгүйд дарамт манай гэрийг нөмрөх нь сэтгэл санаа үймүүлсэн цаг хугацаа байлаа. Таны хэлсэн үгнүүдээс ишлэл авахыг зөвшөөрнө үү.
“Авилгал бол эрх чөлөө, ардчилалын жинхэнэ дайсан гэдэгт би чин сэтгэлээсээ итгэдэг…”, “Хүмүүсийн энгийн эрх, эрх чөлөөг эвдэх авилгал нь хамгийн аймшигт хулгай…”, “Авилгалтай тэмцэх нь өнөөдөр Монголын төрийн өмнө тулгараад байгаа хамгийн чухал үүрэг гэдэгт би бат итгэлтэй байна…”
Энэ улсын авилгалтай тэмцэх ёстой газар нь миний аавыг баривчлаад байгаа нь үнэхээр эмгэнэлтэй байна. Миний аав одоо болтол хоригдож байгаа нь аав минь авилгалчин бус, харин энэ төр нь авилгалд идэгдсэнд байгаа.
Түүний бусадтай ярих, түүний эрх чөлөө, түүний энгийн эрхийг нь хулгайлаад байна. Энэ шударга бус явдал үргэлжилж болохгүй. Хүний эрх, ардчилсан нийгмийн төлөө гэсэн эрмэлзэлтэй энэ нийгэмд тэр тусмаа.
Хэдий аав минь компанийнхаа захирал ч тэрээр өөрийн гэр бүл, ойр дотныхныхоо анхаарал халамж үгүйлэх, хүний энгийн эрх, хэрэгцээ нь дутагдаж буй нэгэн билээ. Өөрийн ойр дотныхон, эхнэр хүүхдүүдээсээ олон сараар тусгаарлагдсан нь аавд минь хүндээр тусаж байгаа нь асар хурдан муудаж байгаа эрүүл мэнд нь харуулж байна. Аав минь Монгол улсын иргэн бөгөөд түүний эрх, эрх чөлөө хамгийн хэрцгийгээр булаагдаад байна.
Таны Германы Парламентын өмнө хэлсэн “ Би хувь хүн болгоны эрх чөлөөтэй байх эрхтэйд чин сэтгэлээсээ итгэдэг” гэсэн үг тань хамгийн чухал хэлсэн үг тань хэмээн бодож байна. Би миний аав “хувь хүн” гэдэгт бат итгэлтэйгээр хэлэх байна.
Би мөн яг одоо миний аав үг хэлэх эрх чөлөөгүй байгааг хэлмээр байна. Миний аав гэмт хэрэгтэн биш, муу хүн ч биш. Хөгжүүлэхсэн гэж эрмэлзэн явсан эх орон нь түүнд ийм шан өгөх учиргүй. Тэрээр ханьдаа халамжтай үр хүүхдүүддээ хайртай, Монголын хууль, эрх зүй ийм нүүр царайтай байх ёстой гэж үү? Иргэд нь энэ “шударга бус явдал биднийг нөмрөх вий” гэж айж эмээж явах ёстой гэж үү? Эдгээр асуултууд миний толгойд байнга эргэдэх тул таныг хариулах байх гэж найдаж байна.

Хүндэтгэсэн, 

Анхбаярын Ундрам, 15 настай