Тогтвор суурьшилтай ажлын байр гэдэг өнөө үед нийгмийн нэгэн чухал үзүүлэлт болсон. Хэрвээ ямар нэг байдлаар ажиллаж байсан газар нь татан буугдах, орон тооны цомхотгол хийгдэх зэрэг олон шалтгаанаар ажилгүй болсон хүмүүст өөр ажил олно гэдэг хүндхэн давааны нэг. Тэр дундаа дунд эргэм насны буюу 40-өөс дээш насныханд хамгийн тулгамдсан асуудал.
Хэдийгээр ажлын бүтээмж өндөр, хийж бүтээх эрмэлзлэлтэй ч ажил олгогчдын зүгээс нас заадаг нь тэдний өмнө хана үүсгэдэг. Тиймээс Хөдөлмөрийн яамнаас тэднийг дэмжих тодорхой хөтөлбөрийг боловсруулжээ. Энэ нь Шинэчлэлийн Засгийн газрын 2012-2016 оны мөрийн хөтөлбөрт багтсан бөгөөд 40-өөс дээш насныхныг ажлын байраар хангахад чиглэгдсэн юм. Энэ хөтөлбөрийн нээлт өчигдөр болсон бөгөөд гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн Н.Алтанхуяг, Хөдөлмөрийн дэд сайд Ж.Батхуяг болон Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төвийн захирал С.Чойноров нар оролцож үг хэллээ. Мөн дүүргийн хөдөлмөрийн хэлтсийн дарга, мэргэжилтнүүд болон хөтөлбөрт хамрагдах хүсэлтэй 40-өөс дээш насны 700 гаруй иргэн оролцов.
Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг уг нээлтийн үеэр “40-өөс дээш насны ажил хийе, тодорхой орлоготой болъё гэсэн хүмүүсийг дэмжих үүднээс тусгай хөтөлбөрийг эхлүүлж байна. Албан ёсны тэтгэврийн насанд хүрээгүй, ажил хийх хүсэлтэй 12 мянган иргэн байна. Түүний 3500 нь нийслэлд байна. Гэхдээ тэр 12 мянгыг бүгдийг нь ажилтай болгож чадахгүй. Харин тэдний яг хийе, бүтээе гэсэн хүсэлтэйд нь тусална” гэдгийг хэлсэн.
Тэрбээр үргэлжлүүлэн “Та энэ ажлыг хийж чадах уу гэсэн асуултыг тавьж, чадах ажлыг нь хийлгэх хэрэгтэй. Харин үүнийх нь төлөө урамшуулал өгнө. Энэ бол цалин биш. Хэрвээ цалин болчихвол хуулийн хүрээнд олон асуудал шийдэх хэрэг гарч, чирэгдэл үүснэ. Одоо зүгээр сууж байгаад мөнгө авна гэдэг зүйл байхгүй. Ядаж гэрээсээ гарч, гэрийнхээ ойролцоо байгаа сургуулийн хүүхдүүдэд зам гарахад нь туслах хэрэгтэй” гэдгийг онцоллоо.
Мөн тэрбээр “Манайхан гар урлал их сайн хийдэг. Гэр бүлээрээ эсвэл хэд хэдээрээ нийлээд эсгий углааш гэх мэт сайн бүтээгдэхүүн хийж байна. Гэхдээ түүнийгээ борлуулах тал дээр асуудалтай байдаг гэдгийг надад олон хүн хэлсэн.
Тиймээс Засгийн газрын зүгээс энэ тал дээр анхаарал хандуулахаар болж байна. Түүнээс гадна 40-өөс дээш насны хүмүүсийг ажиллуулж байгаа байгууллагад урамшуулал олгоно, мөн тэд мэргэжил дээшлүүлэх эсвэл шинэ зүйл сурахыг хүсч байвал нэг сарын турш дадлага давамгайлсан байдлаар буюу тухайн ажлын талбар дээр нь ажиллуулж сургах боломж бий” гэдгийг хэлж байсан юм.
Харин 40-өөс дээш насны иргэдийн хандлагын тухайд Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төвийн асуудал хариуцсан мэргэжилтнүүд “40-өөс дээш насны иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр” болон бусад хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээний төсөл, хөтөлбөрийн талаар зөвлөгөө, мэдээлэл өгч байлаа.
Түүнчлэн энэ цаг мөчид хөтөлбөрийн нээлт орон даяар нэг өдөр, нэг цагт эхэлсэн гэдгийг хэллээ. Хүрэлцэн ирсэн иргэдийн ихэнх нь өмнө хийж байсан ажлаа үргэлжлүүлэн хийх хүсэлтэй байсан. Тухайлбал Хан-Уул дүүргийн 16 дугаар хорооны иргэн Н.Бижамила “Би нисэх буудалд үйлчлэгч хийж байгаад гарчихсан. Тиймээс Хөдөлмөрийн хэлтэст бүртгүүлсэн. Ер нь өмнө нь хийж байсан болохоор үйлчлэгчийн ажилд орох хүсэлтэй байгаа. Хэрвээ боломж олдвол тогоочийн мэргэжил эзэмшихийг хүсдэг” гэж байв.
Иргэд хүнсний ногоо тариалах, эргүүл хийх зэрэг ажил хийх боломжтой
Өнгөрөгч онд энэ хөтөлбөрт нийт 4304 иргэн хамрагдсанаас 2250 иргэн байнгын ажлын байртай болж, 639 иргэний орлого нэмэгдэж, үүнийхээ хэрээр тэдний амьдрал ахуй дээшилсэн гэсэн сайхан мэдээг хөдөлмөрийн хэлтсийнхэн хэлж байсан. Харин хэрхэн бүртгүүлэх тухайд харьяа дүүрэг, орон нутгийн хөдөлмөрийн хэлтэст хандах боломжтой гэдгийг дурьдлаа.
Ингэснээр тэдэнд төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнэ тариалах, иргэдийн эргүүл, байгаль хамгаалах, нөхөн сэргээх, осол гэмтлээс сэргийлэхэд бүлгээр ажиллуулах болон ерөнхий боловсролын сургуулийн орчимд явган хүний гарц зохицуулах гэсэн үндсэн чиглэлүүдийн ажлыг санал болгож байгаа юм.
Эхний хэсэг буюу төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнэ тариалах хэсэгт иргэдийг бүлгийн зохион байгуулалтад оруулж, хүнсний ногоо тариалах арга барилд сургах, хураасан ургацаа борлуулж орлого олох, амьжиргаандаа хэрэглэх боломжийг олгох аж. Энэ арга хэмжээ нийслэлийн есөн дүүрэгт хэрэгжих бөгөөд хамрагдахыг хүссэн иргэд бизнес төлөвлөгөө боловсруулан нийслэлийн Хөдөлмөрийн газарт хандах ёстой юм байна.
Иргэдийн эргүүл, байгаль хамгаалах, нөхөн сэргээх, осол гэмтлээс сэргийлэхэд бүлгээр ажиллуулах арга хэмжээ хэсэгт нийтийн эрх ашиг, байгаль орчныг хамгаалах чиглэлээр ажил, хөдөлмөр эрхэлдэггүй 40-өөс дээш насны иргэдийг ажиллуулж, түр ажлын байр бий болгох, мөн иргэдийг тодорхой хэмжээний орлогын эх үүсвэртэй болгоход энэ арга хэмжээ чиглэгджээ.
Үүний тулд та оршин суугаа орчиндоо иргэний эргүүл хийж, иргэдийг осол эндэгдлээс сэргийлэх болон хог хаягдалгүй байлгахад санаа тавих ёстой. Мөн Бэлчээр хадлангийн бүс нутгийн нэг га-гаас доошгүй талбайд харуул хийх, хог хаягдлыг цэвэрлэх зэрэг ажлыг хийнэ. Түүнчлэн амьдарч байгаа газрынхаа сургуулийн бага ангийн сурагчдыг зохион байгуулалттайгаар сургуульд нь хүргэж өгөх, авах үйлчилгээ хийх боломжтой.
Харин сүүлийн арга хэмжээ нь ЕБС-ийн орчимд байгаа автозамын явган хүний гарцаар хүүхэд, багачуудыг аюулгүй нэвтрүүлэхэд зориулан хөдөлгөөний зохицуулалт хийх замаар ажил, хөдөлмөр эрхэлдэггүй 40-өөс дээш насны иргэдийг түр ажлын байраар хангах ажил хийх юм.
Түүнчлэн уг арга хэмжээнд хамрагдсан иргэд нэг явган хүний гарц дээр 1-3 иргэний бүлэг ажиллах бөгөөд бүлэг баг тус бүрийг сарын 200 мянган төгрөгөөр урамшуулах юм. Харин бүлгийг ажиллуулах хугацаа жилд найман сараас ихгүй байх аж.
Д.Баттогтох: Хуулийн хүрээнд ажил олгогч насны хязгаар заахыг хориглодог
Энэ талаар Хөдөлмөрийн яамны ажлын байрыг дэмжих хэлтсийн дарга Д.Баттогтохтой ярилцлаа.
-Ажлын байр нэмэгдүүлэх тэр дундаа 40-өөс дээш насныханд ажил олгох үүднээс ямар ажлуудыг хийж байгаа вэ?
-Бид өнгөрсөн жил найман хөтөлбөр санаачилж, хэрэгжүүлсэн. Үүний хүрээнд 74 мянган иргэн, аж ахуй нэгжийг хамруулж, 7400 ажлын байр бий болгосон. Мөн хөдөлмөрийн зах зээлийн нэгдсэн систем гээчийг нэвтрүүлж ажил олгогч, ажил хайгч хоёр онлайн уулзалт хийх боломж бүрдүүлсэн. Нөгөөтэйгүүр ажиллах хүчний мэдээлэл авдаг цогц систем нэвтрүүлсэн. Энэ жилийн хувьд хууль, эрх зүйн хүрээнд нэлээн том шинэчлэл хийхээр төлөвлөж байна. Өөрөөр хэлбэл хөдөлмөр эрхлэлтийн чиглэлээр төрөөс баримтлах бодлого алга.
Тэгэхээр хөдөлмөр эрхлэлтийг 2025 он хүртэл хөгжүүлэх бодлого боловсруулаад, намрын чуулганаар хэлэлцүүлэхээр ажиллаж байна. Мөн Хөдөлмөрийн хууль, Ажиллах хүчний хууль, Мэргэжлийн боловсролын хууль болон бусад хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төлөвлөгөөтэй байгаа. Энэ нь эргээд хөдөлмөр эрхлэлтийн орчинг сайжруулахад эерэг үр дүн өгнө гэж үзсэн. Энэ жил Шинэчлэлийн Засгийн газрын 2012-2016 он хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, тэр дундаа хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх тодорхой зорилтуудыг тавьсан.
Үүний хүрээнд 40-өөс дээш насныхан, залуучууд болон ахмадуудын хөдөлмөр эрхлэлтэд анхаарна. Энэ бодлогын хүрээнд бид тусгайлсан хөтөлбөр гаргасан. Өнөөдөр нийслэлийн 40-өөс дээш насныхныг хамруулсан уулзалт хийж байна.
-Байгууллагуудтай хэрхэн хамтарч ажиллаж байгаа вэ. Тэд 40-өөс дээш насныхныг ажилд авах тал дээр ямар байр суурьтай байна?
-Манай яаманд хөдөлмөрийн харилцааны бодлогын хэрэгжилтийн газар гэж байдаг. Тэнд харилцааны тал дээр нэлээн анхаардаг. Тухайлбал ажил олгогч, үйлдвэрчний эвлэл болон яам гэсэн гурван талт хэлэлцээрийг хийж байна. Энэ бол ганцхан яамны хариуцах ажил биш. Тэгэхээр мэдээж хөдөлмөрийн хуульд өөрчлөлт орохоор энэ бүхэнд зохицуулалт хийгдэнэ.
-Ер нь ажил олгогчид нас заадаг нь хуульд хэр нийцэх вэ?
-Хуулийн хүрээнд ажил олгогч нь насны хязгаар заахыг хориглодог. Гэхдээ аж ахуй нэгжүүд тухайн ажлын байранд тавигдах шаардлага гэдэгт нас заасан байдаг.
-Тэтгэвэртээ гарчихсан ахмуудын хувьд?
-Тэр тогтолцоонд оруулахын тулд өнөөдөр ахмад настныг дэмжих хөтөлбөр гаргаж байна. Үүнд мэргэжилтэй, ур чадвартай мөртлөө тэтгэвэрт гарчихсан ахмадуудаар зөвлөгөө өгүүлж, дараагын үеийг бэлдэх ажлыг бас хийнэ.
М.Санчир
Эх сурвалж:
Холбоотой мэдээ
Comments are closed.
