МАН-ын дарга Ө.Энхтүвшин “Бид юуг шинэчлэх ёстой вэ гэж гишүүд дэмжигчиддээ хандан илгээмж явуулжээ”. Мөн мандан бадарч явахдаа хэнийг ч тоодоггүй МАН, гундан доройтохдоо хэнтэй ч ханилахад бэлхэн гэдгээ илэрхийлээд амжлаа. Хувааж идэх, хуйвалдан талцахаа гишүүдээсээ асуудаггүй мөртлөө харин унаж доройтхоороо гишүүдээ сая санагалзав.

Шинэчлэл гэдгийг энэ нөхөр ойлгож байгаа болов уу? Хоосон уриа лоозон, хоёр гуравхан үг хэлээд л, МАН шинэчлэгдлээ гэж орилоод л шинэчлэгдчихсэн гэж эндүү бодоод байх шиг байна. Эсвэл шинэчлэл нэрийн дор бүх бузар булайгаа нуух гэсэн башир арга бодоод байна уу. МАН-ын удирдлагууд ер нь тархиндаа ямар нэгэн мэдлэг суулгачихаад, улс орноо хөгжүүлэх хөтөлбөр боловсруулчихаад шинэчлэл гэж ярих хэрэгтэй. МАН-д хандаад хэлэхэд хийвэл хийсэн шиг хий, чадахгүй бол хоосон жүжиг тоглохоо зогсоо. Угаасаа МАН-д итгэл итгэл өдөр бүр алдарсаар өнөөдөр МАН тулах цэггүй болсон.

Ө.Энхтүвшиний суралцсан түүхийг харвал социализмын үед МАХН болон ЗСБНХУ-ын түүх гэдгийг сурсан бөгөөд үүнийг мэдлэг гэж андууран өнөөдрийг хүртэл итгэсээр явна. Өнгөрсөн 23 жилийн хугацаанд Ө.Энхтүвшин дэлхийн мэдлэгтэй танилцсангүй, хүн төрөлхтний хөгжлийг судалсангүй.

Тухайлбал:

1. Ардын гэсэн тодотголтой бүх намууд бүгдээрээ барууны улс төрийг явуулдаг барууны улс төрийн идеологитой намууд байдаг. Жишээ нь: консерватив үзэл баримтлалтай барууны намууд тухайн үндэстний үнэт зүйл дээр тулгуурлан улс төр хийдэг. Христосын шашинтай орнууд Христийн этикд суурилан улс төр хийдэг. Харин барууны либерал үзэлтэй намууд хувиа хичээхийг дэвэргэж нийгэм болон төр оршин тогтнох бололцоогүй болгодог.

Луус хэзээ ч өөрийгөө Морь шиг харагдуулж чадахгүй шүү дээ. Түүнтэй адилаар МАН хэзээ ч зүүний нам байх бололцоо байхгүй. Монгол улсын тусгаар тогтнолыг, өнгөрсөнд хийж бүтээсэн их түүхд, тулгуурлан түүнийгээ цаашид баталгаажуулж явахын тулд МАН консерватив нам болох ёстой. МАН барууны улс төрийн хүчин болох нь МАН-ын амин сүнс, МАН-ын ирээдүйг аварна. Гэтэл МАН-ынхан үүнийг бас л мэдсэнгүй. Мэддэггүй хүн мянган тамтай гэдэг энэ шүү дээ. МАН Сүнсгүй хэвээрээ үргэлжлэх нь тодорхой боллоо. Энэ бол МАН Ө.Энхтүвшиний гарт амьсгаа хураахын 1 дэх баталгаа билээ.

1. Ө.Энхтүвшиний илгээлтэд Монгол үндэстэн, Монгол үндэстний төр, Монгол үндэстний нийгэм, Монгол үндэстний эдийн засаг яаж хэрхэн хөгжих тухай нэг ч үг байсангүй. Улс төрийн намын хувьд Монгол улсыг яаж хөгжүүлэх вэ, Монгол хүн бүрийг яаж жаргалтай хангалуун амьдруулах вэ гэдгээр улс төр хийх байтал, морь унасан толгойгүй хүн адил ямар ч утга учиргүй, хэнд ч наалдацгүй зүйлийг юунд ярина вэ. Энэ бол МАН Ө.Энхтүвшиний гарт амьсгаа хураахын 2 дахь баталгаа билээ.
2. Ардчилал гэдэг нэртэй хүн төрөлхтний эрх чөлөө, эрх тэгш, шударга ёсыг дээдэлсэн нийгмийн цоо шинэ харилцаанд шилжих энэ агуу үйлсийг авилгал, луйвар, феодалжилт, шинжлэх ухаан мэдлэгийг уландаа гишгэсэн үйлдлээрээ үгүй хийсээр байна. Мөн хамаатан садан, авгай хүүхдээсээ цаадах улс төрийг МАН хийхгүй нь тодорхой боллоо. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл Монгол хүний үнэт зүйлийг уландаа гишгэсэн олигархижсан бүлэглэл болж тогтсон гамшгийн тогтолцоог устгахгүй харин хуйвалдан хамгаалагч санааг илэрхийлэгч учраас МАН Ө.Энхтүвшний гарт амьсгал хураах 3 дахь баталгаа энэ билээ.
3. Дэлхийн нэртэй эрдэмтэн Лэстэр Троу (Lester Thurow) хэлэхдээ дэлхий дахинд гурван том хувьсгал явагдаж байна. Энэ нь даяарчилсан хувьсгал, мэдлэгийн хувьсгал, Даяарчилсан мэдлэгийн хувьсгал юм.

Ийм цаг үед Монгол үндэстэн хөгжих талаар өчүүхэн ч үг цухуйлгаагүй нь МАН-д төрийн эрх байсан цагт Монгол үндэстэн хүн төрөлхтнийг дагаж хөгжих ямар ч бололцоогүй гэдэг нь харагдаж байна. Монгол үндэстнийг сайн сайханд биш хямрал хоцрогдолд оруулах учраас МАН-д үүрд баяртай гэж хэлэх ганц л зам үлдсэн. Энэ бол Ө.Энхтүвшиний гарт МАН амьсгал хураахын 4 дэх баталгаа.

1. Ардчилал болон зах зээлийн эдийн засагт шилжиж байна гэж ард түмний хийж бүтээсэн баялгийг лиценз, тендер, хувьчлал нэрээр луйвардсан гол буруутан нь өнгөрсөн 23 жил төрийн эрх барьсан МАН мөн. Оюуны дархлаа байхгүй үнэн худалыг ялгадаггүй итгэл болон эргэлзээг мэдэхгүй, утга болон учраа мэдэхгүй нөхдүүд МАН гэдэг нэрийн дор ашиг хонжоо хайсаар өдийг хүрлээ. Уг хар толгойтнуудын бөөгнөрөл хэзээ ч улс төрийн алсын хараатай, үзэл баримтлалтай хүчин болж чадахгүй нь тодорхой боллоо. Энэ бол МАН Ө.Энхтүвшиний гарт амьсгал хураахын 5 дахь баталгаа.
2. Улс орны хөгжлийг хаягдал болгон экспортолж, ард түмний баялгийг булаан дээрэмдэж, авилгачдаар дүүрсэн гэдгээ ухаардаггүй, Монгол улсын төр Монгол үндэстний эрх ашгийн эсрэг хүмүүсийг цэвэрлэх зайлуулах шийдвэртэй арга хэмжээг аваагүй нь Ө.Энхтүвшиний илгээлтээс харагдаж байна. Энэ бол МАН Ө.Энхтүвшиний гарт амьсгал  хураах 6 дахь баталгаа юм.

Муу зүйл хэзээ ч цэцэглэдэггүй, муу зүйлд хүн төрөлхтөн удаан амьдарч чаддаггүй учраас Монгол үндэстэн МАН-ын муу муухайгаас салахаа цаг минут өдөр хоног алдахгүй илэрхийлсээр байна.

Д.Санчир