Ардчилал бол хүн төрөлхтний хамгийн үнэт зүйл, хэн хөгжлийг хүснэ, хэн сайн сайхныг хүснэ, хэн эрх чөлөөг хүснэ тэнд Ардчилал үргэлж хамт байдаг. 2500 жилийн түүхтэй ардчиллын тухай онол хүн төрөлхтний бий болгосон хамгийн дэвшилтэт засаглалын хэлбэр гэдгийг өнөөдөр дэлхий нийт хүлээн зөвшөөрдөг.

21-р зуунд дэлхийн ихэнхи л улс орнууд тэр чигтээ ардчилсан үзэл онолыг даган хөгжлийн шинэ шат өөд явж байна. Ардчилалтай орон бүрт хөгжил цэцэглэлт ирдэг, харин ардчиллаас гадуурх улс орнуудад хямрал доройтол нүүрэлдэг гэдгийг өнөөдрийн бодит амьдралаас та бүхэн харж болно.

Хэрвээ ардчиллыг ярина гэвэл эрх чөлөө, шударга ёс, эв нэгдэл, баталгаатай амьдрал, хүмүүнлэг төрийг ярина. Харин Өнөөдөр Монгол хүний эрх чөлөө, Монгол төрийн дархлаа хэр байна вэ? 1990 оны ардчилсан хувьсгалаас хойш Монгол оронд юу болж өрнөв, Монгол орон энэ 22 жилийн хугацаанд жинхэнэ ардчилсан орон болон төлөвшиж чадав уу?

Иргэн бүр нь ажлын байртай, эрх чөлөөгөө эдэлж, үүрэг хариуцлагаа ухамсарласан, хүмүүнлэг иргэний нийгмийг байгуулах үйл хэрэг Монгол оронд хэрхэн явагдав. Социализмаас бүхий л хүрээнд салах гэсэн хөгжилд тэмүүлсэн оролдлого хэр амжилттай хэрэгжив, үнэхээр Монгол орон хөгжсөн үү эсвэл хямарсан уу?

Аж үйлдвэрийн паркуудыг байгуулж, мэдлэгийн эдийн засагт шилжих хөтөлбөр хэзээ хэрэгжих вэ? Амьдралын эрхээр гадныг зоригч цагаачдын тоо хэзээ буурах вэ? Хоногийн хоолны төлөө биш хөгжил дэвшлийн төлөө санаа зовох Монгол хүнийг хэрхэн боловсруулах вэ? энэ мэт олон асуултууд дутуу ардчиллын бүрэн болгож хэрэгжүүлэхийг шаардана.

Социализм тэртээ тэргүй үүргээ гүйцэтгээд алдаагаа үүрээд нураад унасан, харин одоо түүнийг муулж сайлж яриад юу ч дээрдэхгүй. Аливаа нийгмийг сэхээтэн анги, хөдөлмөрчин анги хоёр авч явдаг болохоос улс төрчид авч явахгүй, баян хүн авч явахгүй, мөнгөтэй хүмүүс авч явахгүй, дээдсүүд авч явахгүй, компаниуд авч явахгүй, гадаадын уул уурхайн менежерүүд авч явахгүй. Хэрвээ баян хүмүүс авч явна гэвэл шууд феодлын нийгэм болж бүдүүлэг хоцрогдсон амьдрал руу орцгооно. Монголын сэхээтэн иргэд, монголын хөдөлмөрчин иргэд Монгол орныг авч явах учиртай. Сэхээтэнгүй улс орон л бусдын боол болдог.

Монгол оронд ардчилал олон удаа явагдсан. Хамгийн анх Пан Монголизм Монголын ард түмэн нэгдэж олон Монгол болох гэсэн хүсэл эрмэлзэл байсан. Түүний дараа эрх чөлөөний хөдөлгөөн бас л ардчилал байсан. Яагаад гэвэл ардчилал гэсэн монгол үг Грекийн Демократи гэсэн үгнээс гаралтай. Энэ улс төрийн онол бол ард түмэн юу хүснэ вэ тэр хүслээ биелүүлцгээ гэсэн онол. Монголчуудын хийсэн Ардын хувьсгал бас л ардчиллын хувьсгал байсан. 1921 оны ардчилсан хувьсгал бол хамгийн их утга төгөлдөр хувьсгал байсан. Яагаад гэвэл Монгол хүн дэлхий дээр анх удаа мэдлэг боловсролтой танилцаж шарын шашин, мухар сүсэг хоёроос салсан. Энэ бол Монгол хүний билиг ухааны эрх чөлөө байсан.

Өнөөдөр бид ардчиллын мухардалд оржээ. Олон зүйл тодорхой биш байна. Жишээлбэл дараах нийгмийн нөхцөл байдал ажиглагдаж байна:

–          Эрсдэлтэй нийгэм

–          Баталгаагүй төр

–          Төлөвлөх боломжгүй амьдрал

–          Хүсэх боломжгүй хувийн амьдрал

–          Эрх чөлөө төөрөлдсөн улстөр

Ардчиллаа аваръя гэдэг бол ардчиллын онолыг аварцгаая гэсэн ойлголт. Юмыг номоор нь бас онолоор хийцгээе. Монголыг ардчилал л хөгжүүлнэ гэдгийг бас хатуу ойлгох хэрэгтэй. Бид ардчилсан орон болох замдаа нэгэнт орсон харин ардчиллыг үгүй хийх гэсэн аливаа оролдлого бүхэн Монгол үндэстний эсрэг гэмт хэрэг гэдгийг хэлмээр байна.

Ардчилал устах хамгийн том аюул бол авилгал идэгдсэн одоогийн МАН бөгөөд МАХН-ын нэгдэл,  тэд Монгол орныг хангалттай хувааж идсэн, харин өнөөдөр ханаагүй гэдэг нь илт байна. Бирдийн сэтгэл хэзээ ч ханадаггүй гэсэн үг байдаг, түүншиг одоогийн МАН МАХН гэсэн Монгол орныг хувааж идсэн бирдүүд Монголын ардчиллыг булшилхаар, Монгол орныг хувааж идхээр хумсаа нуусан муур адил гэтэж байна.

Үүнээс сэргийлхийн тулд Ардчиллаа аврахын тулд АН Моногл улсын бүх ардчилсан үзэл баримтлалтай улс төрийн хүчнүүдтэй нэгдэн Монголын ардчиллыг аврахаас гадна үндэстний давалгаа үүсгэсэн мэдлэгийг эдийн засгийг хөгжүүлэх хэрэгтэй.

Монголын ард түмэн одоогийн МАН, МАХН-ыг юу хийж Монгол орныг яаж сүйтгэснийг сайн мэдэж байгаа, тиймдээ ч тэднийг биш АН-ыг 2012 оны УИХ-ын сонгуульд дэмжсэн. АН бол Монгол улсын одоо бөгөөд ирээдүйн хөгжлийг баталгаажуулагч улс төрийн хүчин тиймээс энэ хариуцлагатай цаг үед Монголоо гэсэн улс төрийн бүхий л хүчнүүдийг нэгтгэж, Монголоо гэсэн боловсролтой мэдлэгтэй бүхий л хүмүүсийг нэгтгэж ардчиллын дайсан, хөгжлийн дайсан болсон авилгал болон мухар сүсэгт идэгдсэн, феодалжсан, улс төрийн үзэл баримтлалгүй одоогийн МАН бөгөөд МАХН-ын Монголын эсрэг үйл ажиллагааг таслан зогсоох ёстой.

Монголын ардчилал мандан бадраг

Монгол орон хөгжин дэвшиг

Б. Болдоо

Эх сурвалж:Shuurhai.mn