“Дэлхий сөнөх” өдөр гэнэтийн гамшиг тохиолдоогүй ч манай улсад олон үйл явдал өрнөлөө.

Удтал хүлээсэн МАН-ынхан энэ өдөр л бүлэгтэй болсон бол экс Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр эмнэлгийн орон дээрээс хорих анги руу “шилжив”. УИХ-ын даргыг эсэргүүцсэн ах намынхны үйлдэлд 16 жилийн дараа ялалт байгуулсан “бяцхан” олонхи зургаан сар гаруйн хугацаанд тэднийг бүлэггүй байлгаж “чангалах” нь тэр.

Шалдаа бууж, буйдантай суулт зарлан, Төрийн ордныг бүсэлсэн тэд эрх баригчидтай хэлэлцээрийн ширээний ард сууж, асууд­лаа хэлэлцэж, эхэлснээр ийнхүү албан ёсны бүлэгтэй боллоо. 25 гишүүнтэй ах намынхан бүлгийн дар­гаа­раа Н.Энхболдыг сон­го­сон бол УИХ-ын дэд дар­гаар М.Энхболдыг дэв­шүүллээ. Ингэж “дэлхий сөнөх” өдөр ах намынхан сөрөг хүчнийхээ үүргийг биелүүлэх хууль эрх зүйн орчин нь бүрдлээ.

Орон нутгийн сон­гууль, ирэх оны төсөв, Ерөн­хийлөгчийн сон­гуу­лийн хууль гээд тэд­ний оролцоогүйгээр бат­лагд­сан хуулийн төсөл олон бий. Түүнчлэн таван тэрбум ам.долларын бонд арил­жихаар болж, 1.5 тэрбумыг нь амжилттай арилжиж, өрийн тоолуур гүйсэн гээд яриад байвал ах намынханд хийх ажил уул овоо шиг их. Гэвч ханцуйн дотроо наймаалцсан хоёр намын тохиролцоогоор асуудал бүрт завсарлага авч, шүүмжлэх байр сууринаас хандахгүй гэх хатуу заалт ч бий гэлцэх.

Тэдний тохиролцооны дагуу ойрын үед С.Чинзориг УИХ-ын гишүүний тангараг өргөх учиртай. Эр хүний жудаг гаргаж, тангараг өргөхөөсөө татгалзсан гэх Д.Зоригт хэдийнэ ажлын байраа олчихсон талаар мэдээлэл чих дэлсэх болсон. ОХУ-д суугаа Элчин сайд Д.Идэвхтэнгийн хугацаа дуусгавар болж байгаа тул мань хүн орыг нь залгамжлах юм байх. Иймэрхүү байдлаар ар тал “акумлятор” болчихсон.

Гэвч Ерөнхийлөгчийн сонгууль хаяанд ирсэн энэ үед хатуу заалтаа баримталж, амаа үдүүлж суух нь ах намынхны хийх ажил биш гэдгийг хаана, хаанаа бодолцож буй биз. Нөгөөтэйгүүр, бүлэгтэй болсон ч гишүүдээ торгоох их үүрэг тэдний өмнө бий. АН дангаараа Засгийн эрхийг атгахын тулд “Арвиндах” ажиллагаа эрчимжүүлээд эхэлсэн гэнэ.

Баянзүрх дүүргээс ялалт байгуулж, парламентын босго алхсан тэрбээр тангараг өргөснийхөө маргааш буурь сэлгэв. Нам нь ядрах биш задарч, удирдлагуудынх нь хэлэх үг, хийх үйлдэл нь эрхэм хатагтайд таалагдахаа больсон тул АН-д орох сонголтоо эртний гаргасан байсан хэмээн хэвлэлийнхэнд мэдэгдсэн юм. Дөрвөн ч удаагийн сонгуулиар намдаа суудал авчирсан тэрбээр эргэлт буцалтгүйгээр АН-д элсэх болсноо З.Энхболдтой ихэд аминчлан ярилцсан гэдэг.

Ардчилсан хүчнийхэн ч Д.Арвиныг алга ташин угтаж, баярын хундага тулгасан юм. Суудлынхаа тоог нэмэг­дүүлсэн ялалтыг хаягласан намынхан бие даагчид руу хальж, мөн л “Арвиндах” ажиллагаагаа эрчимжүүлж эхэлсэн мэдээ бий. Үүнийг нь АН-аас явуулж байгаа нэг төрлийн аян ч гэж нэрлэж болно. Энэ аянд албан тушаалын төлөө амиа өгөхөөс буцахгүй нөхдүүдийг хамруулж байгаа юм гэсэн.

Мөн намдаа сэтгэл нь хөрж, бие нь чилээрхсэн хүмүүс ч хамрагдах боломжтой. Аянд хамрагдах бэлтгэлээ базааж байгаа дараагийн хүн нь Ц.Даваасүрэн. Төсвийн байнгын хорооны даргын суудлаар “мялаасан” хариугаа эрх баригчид ойрын хугацаанд авах сурагтай. Намаасаа хөөгдөж, ганцаарчилсан тоглолт хийх болсон Ц.Даваасүрэнд Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын тодорхой хувийг “өөрийн мэдэлд зарцуулах” тийз олгосон гэх.

Товчхондоо, эрхэм түшээ тус байгууллагын нууц ноёнтон болсон гэх яриа улс төрийн хүрээнийхний цайны хачир болжээ. Цаашлаад Х.Болорчулууны ахад “Монголросцветмэт”-ийг урамшуулал болгон өгөх талаар хэлэлцэж буй ч гэх. Энэ мэтчилэн “Арвиндах” ажиллагаа  амжилттай үргэлжилж байгаа гэдэг шүү. Хэрэв АН хүссэндээ хүрч суудлынхаа тоог 39 болон түүнээс дээш давуулж чадвал хэлсэндээ хүрдэггүй МАХН-ынхныг жийж орхих биз.

Н.Энхбаярын амьдрал нэгэнт тодорхой болчихлоо. Хүсэж, хүлээх хэрэггүйг “дэлхий сөнөх” өдөр болсон үйл явдал нь ч гэрчлэх биз. Уг нь орифлемийн Г.Оюун­гэрэлийн хэлж байс­наар дэлхий сөнөхгүй юм аа гэхэд гурван өдөр харанхуй бүрхсэн бол эксийг эмнэлгийн орон дээрээс хүчээр авч явахгүй байх ч байсан байж мэднэ.

Гол нь хүн төрлөхтөн 21-ний өдөр юу болохыг чих тавин сонсч, нүдээ салгалгүй ширтэж байхад ийм үйл явдал болсон нь хачирхалтай. Юутай ч ах намынхан бүлэгтэй боллоо, тэр өдөр. Одоо л улс төрийн тай­зан дээрх хүчний харь­цаа тэнцвэржлээ. Иймээс тоглолт хэрхэн үргэлж­лэхийг харах л үлдэх шив.
Л.Нинж

Эх сурвалж: “Нийгмийн Толь”