Манай архины үйлдвэрүүд их “соёлтой”-гоор сурьалчилгаагаа цацдаг болоод олон жилийг үдлээ. Тэд дуу шүлгэнд архиныхаа нэрийг шингээж мөнгөөр зодож чадалтай дуучнаар дуулуулна. За тэгээд энэ нь радио хит-д тэргүүлж толгойтой бүхэн амандаа аялахыг нь яана.

Гэхдээ нас насанд нь зориулж гаргана. Залуучуудад бол хип хоп жаннраар “Хараа, ерөөл, сапу, тэргүүн хамгийн гоё нь мөрөөдөл тиймүү? Архаг хууч архичингуудаа…”Харин арай ахимаг насныханд зориулж нийтийн дуу маягаар “Баяр бүхний ширээн дээр Баясан хөөрөх ЕРӨӨЛТЭЙ… гэх мэтээр сэтгэлд нь өнөөх хар усыг хоногшуулж өгч байгаа юм.

Цааш нь хотын төвийн аль томхон самбар, телевиз родиогийн аль сонирхолтой нэвтрүүлгийн дундуур нөгөө нууц утгатай нууц биш рекламнууд цувах шиг болно. Иймдээ ч өнөөдөр монголчуудын далд ухамсарт архи бол идээний дээж гэдэг жинхэнэ буруу ойлголтыг гүн суулгаж чадсан учраас хамгийн ашигтай бөгөөд гүйлгээтэй бизнес болсон. Харин үүний ард зам тээврийн осол аваар, гэр бүл салалт, өвчин эмгэг, гэмт хэрэг, ядуурал, өнчин өрөөсөн хүүхдүүд үлддэг гэдгийг хүн бүр мэддэг хэрнээ хариуцсан мэргэжлийн хүмүүс нүдэн байлай чихэн дүлий мэт байцгааж хэдэн нэр бүхий архины үйлдвэрүүдийг алган дээрээ бөмбрүүлж, толгой дээрээ гаргачихаад байгаа.

Уул нь хуулиндаа оройны 22 цагаас үүрийн 06 цаг хүртэл согтууруулах ундааны зар сурталчилгааг явуулахыг хориглодог бөгөөд мөн градусаар нь сурталчлах үгүйг зааж өгсөн байдаг.  Гэтэл энэ бүхэн осолдохгүй цаасан дээр бичигдсэн нь үнэн болж үлдсэн. Ингэж хуулийг үнэгүйдүүлж байгаа газрын нэг бол манай архины ууган үйлдвэр “АПУ” компани тэд бүр таксины суудал дээр хүртэл АПУ, Ерөөл хэмээх архиныхаа зургийг өлгөсөн байдаг.

Мөн тус компанийн архинуудын үнэ ханш дундаж байдаг нь архаг архичдын тоог өдөрт хэдэн зуугаар нэмж байгаа бөгөөд өсвөр насны хүүдүүд ч найз нөхдөөрөө дарвин авч уугаад гэмт хэрэгт холбогдсон тохиолдлууд гарсан билээ. Монгол улсын хуулийн өмнө Том толгой гарган аахалзаж буй АПУ компанийн шидэт дохиур нь мөнгө. Учир нь АПУ хамгийн өндөр хэмжээний татвар төлдөг учир бараг л давуу эрхтэйгээр хууль зөрчиж болно гэсэн үг.

Тэд ард түмнийхээ эрүүл мэнд амьдрал ахуйг нь мөнгөний төлөө дэнчин тавьж хэр их ашиг олдгийг мэдэхгүй ч одоо ханаж болоогүй байгаа. Ямарсайндаа л багачуудын тоглон гүйлддэг дунд сургуулиас хоёрхон алхамын зайтай шатахуун түгээх станц барьж байхавдээ. Хууль зөрчин хүүхдүүдийн сурч боловсрох аюулгүй байдалд халдан байж барьсан “Шунхлай” шатахуун түгээгүүрийн газар бас л мөнгөний төлөө. Хамгийн сүүлд л гэхэд “Шудрага өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газар” энэ том компанийн хуурай сүү найруулан зардаг но-г илрүүлж 10 сая төгрөгний торгууль тавьсан ч одоог хүртэл төлөөгүй байгаа сурагтай. Ингээд эцэст нь хэлэхэд АПУ компаниас багачуудын аюулгүй байдлыг, ард түмнийхээ эрүүл мэндтэй нэхэмжилж байна.

Д.Янжмаа