Хэд хоногийн өмнөхөн 13 вагон буюу 600 гаруй хятадууд вокзал дээр сүртэй нь аргагүй буусан талаар сонслоо. Үгүй байлгүй гэж бодсон ч энэ нь үнэн болоод явчихлаа. Монголд хятадууд олон байгаал даа. Гэхдээ ийм олноороо ирнэ гэж төсөөлж ч явсангүй. 10000 Хятад сийрсэн малгайгаа шидэхэд Монголыг тэр чигт нь эзлэх болно гэдэг нь л энэ болж байх шиг байна даа.

Мэдээж тэдний ирж байгаа зорилго нь хаа сайгүй сүндэрлэн босох барилгууд дээр ажиллах л байх. Сонгуульд нэр дэвших гэж ирээгүй нь л лавтай. Улс орон хөгжиж байгаагийн илрэлийг нэг талаас хэр олон өндөр барилга байшин баригдаж байгаагаас нь харж болох юм. Гэхдээ гадна өнгөц талаас нь харахад шүү дээ.
Манай улс ч сүүлийн жилүүдэд дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэх гэж нөгөө талаас нийгмийн шаардлагаар байшин барилгыг ихээр барих болсон.  Үүнийг бүтээн бий болгоход гаднаас ажиллах хүч авчирч ажиллуулах нь ажлын шаардлага. Зөвхөн манай улс ч биш дэлхийн аль ч улс орон гадны улс орноос ажилчид авчирч ажиллуулдаг. Үүнийг дэлхийн жишиг гээд хэлчихэд болох байх. Гэхдээ аливаа зүйл хэрээс хэтэрч савнаасаа халивал утгаа алддаг гэдгийг бодох хэрэгтэй. Юманд хэмжээ хязгаар гэж байдаг бол одоо л хятадуудад хязгаарлалт хийх хэрэгтэй болсон гэдгийг дээрх үйл явдал харууллаа. Манайхаас бусад улс орон гаднаас авчирч байгаа ажилчдыг ингэтлээ үйл олноор оруулж давраадаггүй л байх. Хоёр их гүрний дунд оршин хөгжиж буй жижигхэн Монгол Улсад энэ тийм ч оновчтой зүйл биш гэдгийг мэддэг л байлтай. Гурав хүрэхгүй сая хүн амтай хэрнээ тэднийгээ бүрэн дүүрэн ажлын байраар хангачихаж чадахгүй байж гаднаас ирэх ажилчдад юунд ийм нээлттэй байдаг юм бэ.

Өнөөдөр манай улсын хүн амын 30 гаруй хувь нь ажилгүй гэрийн буг болоод гудамж метрлэж элдэв бусын зүйл бодон Хүний хөгжлийн мөнгө хэзээ буух бол хэмээн амаа ангайн дэмий мөрөөдөн алхаж буй. Тэдгээр хүмүүсийг ажлын байраар хангаж хар ажил хэмээн нэрлэгддэг барилга дээр ажиллуулчихаж яагаад болдоггүй юм. Яахав монголчууд залхуу хойрго, архи уугаад алга болчихдог, өвчин зовлон их ярьдаг гэх мэтчилэн ам муутай байдаг ч хүн л юм хойно яаж ийж байгаад тэр барилгыг босгож л таарах байх, хөөрхий. Бас оолоогүй гоочлон байж ажиллуулж байгаа монголчуудад өгөх цалин хөлс нь бага байдаг гэж байгаа. Харин тэр хариас урьж дуудаад авчирсан нөхдүүдэд монголчуудаасаа илүү өндөр цалин амлан өгч ажиллуулдаг. Тэр хүмүүс юугаараа илүү яасан гэж цалинг нь ялгавартай өгч байгаа юм. Гаднаас ирж байгаа ажилчдын хувьд ижилхэн л нутагтаа гудамж метрлэж явдаг мэдлэг боловсролгүй хөгийн нөхдүүд. Гоочилж шилээд байгаа монголчуудаас нь дээрдэхгүй гээд хэлчихэд болно. Өөрийн улс орны төлөө л гэж байгаа бол үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжицгээе гэдэг шиг Монгол ажилчдыг дэмжиж яагаад болохгүй байгаа юм. Эцсийн эцэст үй олноор нь хятадуудыг оруулж ирээд байх юм бол монголчууд хөдөлмөрийн зах зээлээ хүссэн хүсээгүй бүгдэд алдана. Хөдөлмөрийн зах зээлээ алдаж байна гэдэг Монгол Улс Хятадын хараат болж байна л гэсэн үг.

Ер нь манай улс гаднаас ирж байгаа ажилчдад тавих шаардлага гэж байдаг юм уу. Манай улсаас Солонгос улс руу ажиллах хүч болон явж байгаа хүмүүст тавих шаардлагыг нь бичвэл хэчнээн хуудас болох бол. Бие хаа, царай зүс, нас, мэргэжил, эрүүл мэнд, Солонгос хэлний мэдлэгтэй гээд тавихгүй шаардлага гэж бараг л байхгүй. Яг л хурдан морь шинжиж байгаа мэт аашилдаг биз дээ. Солонгос явахаар дугаарлан зогсож байгаа залуусыг харахаар дандаа л их дээд сургууль төгссөн мэдлэг боловсролтой царай зүс бие хаатай ид хийж бүтээх насандаа яваа залуус. Харин Хятадаас ирж байгаа ажилчдын ихэнх нь манай Монголын 50, 60 настай хөгшчүүдээс долоон дор харагдах доожоогүй хүмүүс ирдэг. Ингээд бодохоор энэ бүхэнд анхаарлаа хандуулж Монголд ажиллахаар ирж байгаа нөхдүүдэд тавих шаардлага гэж гаргах хэрэгтэй биш гэж үү. Хамгийн наад зах нь тэднийг эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж элдэв бусын өвчин тээж яваа үгүйг нь мэдчих хэрэгтэй биз дээ. Ядаж л тэдэнд Монгол хэлээр ойр зуурын зүйл ярьдаг байх гээд шаардлага тавьчихаж яагаад болдоггүй юм. Хаа сайгүй бэлчиж байгаа тэдний хажуугаар өнгөрөх бүр ална ч гээд байгаа юм уу, аварна ч гээд байгаа юм уу учир нь ойлгогдохгүй ярихыг нь яана. Усыг нь уувал ёсыг нь дагана гэдэг дээ уг нь.

УДМЫН САН УСТАХ АЮУЛ ЮУ ЮУГҮЙ НҮҮРЛЭЭД ИРЛЭЭ ЦААНА ЧИНЬ

Хятадууд анх манай улсын хилээр эрх чөлөөтэйгээр орж ирдэг болсон тэр цагаас хойш Монгол охид тэдний гарт орсон. Естой нэг нүд улаан мөнгө цагаан гэдэг чинь харин ч нэг болсон доо. Цаг үеэ дагаад тэр үү мөнгөний төлөө юу ч хийхээс буцахгүй болсон гэдэг нь харагдаж эхэлсэн юм. Үүнийг нь ч хятадууд мэддэг болчихсон. Цалин буулаа Монгол хүүхэн хайлаа. Зарим нэг нь бүр хүүхнүүд сард хэдэн удаа ирэх ёстой гэдгийг нь заагаад өгчихсөн гэрээ байгуулчихсан байдаг гэх. Гэхдээ манай монголчууд хүн байхаа үнэн больчихжээ. Тэр хүүхнүүдийг зуучилж өгдөг хүмүүс нь дандаа Монгол залуучууд. Тэдний хувьд дундаас нь хэдхэн төгрөг унагах гэж хүүхнүүдээ худалдаж байгаа юм л даа, хөөрхийлөлттэй байгаа биз. Тэр хятадуудтай тэмцэх гээд хөөн гаргах гээд байгаа бол оруулж ирж байгаа хүмүүстэй нь тэмцэх хэрэгтэй. Чаддагаараа л хэдэн хүүхнүүд рүү дайрч доромжилж хараан зүхнэ. Биеэ үнэлж байгаа тэднийг өмөөрч байгаадаа ч биш. Зүгээр л болж байгаа үйл явдлыг ярихад ийм байна. Цаашлаад биеэ үнэлэгчид дунд хүүхдээ авахуулж байгаа нэгэн байхад төрүүлж байгаа нэгэн ч бас байна. Ер нь энэ байдал цаашид удаан үргэлжилбэл Монгол Улсын удмын санд нөлөөлж жинхэнэ халх Монгол хүн үгүй болох вий дээ. Товчхондоо гэхэд БатДорж, Цэцэг, Чимэг гэдэг нэр үгүй болж  Хээхуар, Янлийхуар гэх нэртэнгүүд Монголоор нэг холхих болно гэсэн үг. Хаа сайгүй хөглөрөх хятадууд юу эсийг хийж явах вэ дээ, цаана чинь. Хошин шог дээр гардаг даа. Хүүхэд хийгээд яваад хийгээд яваад гээд л. Яг энэ чинь л болоод байна. Монголд. Хэдэн жилийн дараа цэвэр цусны адуу гэдэг шиг цэвэр цусны Монгол хүн гарын атганд тоологдохоор цөөрч эрлийз нөхдөдөө алдагдах вий дээ.

ХЯТАДУУД МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛД ХАЛДСААРЛ…

Хятад улсыг тун удахгүй дэлхийд ноёлох улс болно хэмээн ярьдаг. Арга ч үгүй биз. Дэлхийн бараг бүх улс оронд өөрийн гэсэн хорооллыг бий болгочихсон улс. Тийм том гүрний хувьд манай улс бол зүгээр л инээдэм байгаа байх. 16 вагоны 13-аар нь дүүрэн хятадууд орж ирээд байвал Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлээд байна гэсэн үг. Магадгүй Үндэсний Аюулгүй байдалд халдаад эхэлчихсэн байх. Барилгачин гэх нэрээр орж ирж байгаа нөхдүүд дунд туг ч барьсан тугал ч хариулсан нөхөр байгаа. Өөрөөр хэлбэл барилгачин ч бий тагнуулч ч бий гэсэн үг. Манай улсад болж байгаа үйл явдал бүхнийг тандаж судалж байгаа хүмүүс байгаа гэдэгт барьсан ч алдахгүй. Энэ нь нөгөө жинхэнэ бага багаар шимж эзэлж байгаа гэдгийг харуулж байгаа юм. Магадгүй Монгол эмэгтэйтэй сууж хайртай дуртай гээд явж байгаа нөхдүүдийн цаана юу л байгаа бол. Иргэндээ түшиглэж хөгжинө гэх манай улсад хятад монголын цус холилдсон эрлийз хүүхдүүдээр дүүрээд ирэх юм бол жинхэнэ Үндэсний аюулгүй байдлын хэмжээнд яригдах асуудал болно. Ер нь өмхий  санаатай хэмээн хочлогдцог хужаа нар Монголыг эзлэхийн тулд юу эсийг санаж бодож байх вэ дээ. Хорон санаагаараа бодож санасан зүйл нь эхнээсээ хэрэгжээд эхэлчихсэн байгаа ч юм билүү. Аливаа улс орныг хамгийн амархан эзлэх арга нь цус холилдуулж үндэстэнг өөртөө уусган мөхөөдөг гэдгийг учир мэдэх хүмүүс байнга сануулдаг шүүдээ.

ДАВАРСАН ХУЖАА НАРТ ДАРУУЛГА ХЭРЭГТЭЙ БАЙНА

Муу нэртэй мухар данстай   хятадуудын асуудал үүгээр  дуусахгүй ээ. Байсхийгээд л тэдэн хятад ийм хэрэгт холбогдлоо, ийм ч хүн бэртэж гэмтлээ гэх нь сонсогддог. Хаа сайгүй тэнүүчлэх тэдэнд Монгол Улс өөрийн улс орон шиг нь санагддаг бололтой. Ерөнхийдөө хойноос ирээд хот манайх хотонд ирээд хонь минийх гэдгийн тод жишээг тэд л харуулж байгаа юм. Тэд хүний нутагт ирчихээд эзэн нь юм шиг аашилж байгааг олон зүйл дээрээс харж болно. Хамгийн их тохиолддог нь хүчингийн хэрэг. Одоогоос гурван жилийн өмнө Зайсангийн урд барилга дээр ажиллаж байсан хоёр хятад ажилчин, ажлынх нь хажуугаар өнгөрч явсан охиныг  хүчиндсэн хэрэг гарсан. Энэ  зүгээр л нэг жишээ. Үүний цаана мэдэгдсэн болоод мэдэгдээгүй өнгөрсөн маш олон ийм зүйл байгаа. Нэг үгээр хэлбэл хятадууд ажлынх байрны хажуугаар өнгөрсөн Монгол охид руу шүлсээ унагаж суудаг гэсэн үг. Эвтэйхэн шиг харагдаад эгзэг нь таарсан л бол өөрсдийнхөө шунал хүслийг гүйцэлдүүлж, Монгол Улсын ирээдүйг гуниггүйхэн доромжилчихно. Тэгэхээр өөрийн эх орондоо тайван ч алхах газаргүй болсон гэхэд болно. За ингээд хэрэг хийчихсэн хятадуудад манай улсын хууль даанч өгөөмөр ханддагийг нь яана. Манай улсын нутаг дэвсгэр дээр ямар ч хэрэг үйлдсэн бай зүгээр л хятадын нутаг руу нь буцаачихдаг.

Гэтэл Хятад улсад хулгайн хэрэг хийсэн Монгол нөхөр дор хаяж хуруугаа тайруулж, хүчингийн хэрэг хийсэн бол цаазын тавцанд зогсох нь энүүхэнд. Энэ бол бодит байдал. Өнөөдөр хятад улсад гэмт хэрэг хийгээд баригдаж ял эдэлж амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирсон хүмүүс цөөнгүй байгаа. Харин манай улсад ял шийтгэл эдэлсэн хятадыг олоод ир гэвэл бараг л гарч ирэхгүй дээ. Ингэхээр энэ хятадууд манай улсыг эзэгнэнхэн аж төрж дуртай зүйлээ эрх чөлөөтэйгээр хийж байгаа нь хэвийн үзэгдэл болоод байна. Эмс охидыг нь элдэв бусаар доромжилж дуртай үедээ хүчиндэж дургүйгээ хүрвэл доромжилж байгаа хятадуудад Монгол Улс төмөр нүүрээ харуулах цаг нь нэгэнт иржээ. Хүний газраас хүүхэн хүчиндэж хүүхэд хийхээр ирсэн үү хүн амьдрах барилга барихаар ирсэн юм уу гэдгийг яагаад ялгаж салгаж өгөхгүй байгаа юм бэ. Элдэв бусын урт богино нэртэй хууль баталж байхаар улс эх оронд нь эзэн шиг нь суучихаад байгаа хятадуудад зориулан тусгайлан хууль батлах цаг нь ирсэн биш гэж үү.

Г.Мянгаа

дуулиан.мн