ЗХУ-ын удирдагч асан Михаил Сергеевич Горбачёвын “Итар-тасс” агентлагт өгсөн ярилцлагын хэсгээс хөрвүүлэн хүргэж байна.

-Надаас хариуцлага нэхэх хэрэггүй. Би уналтад оруулаагүй. Харин ч ЗХУ-ын замналын сүүлчийн хором хүртэл шинэчилж, сэргээж, хамгаалахыг хичээсэн.

-1991 оны наймдугаар сард болсон төрийн эргэлт хийх оролдлого ЗХУ-ын түүхэнд ноцтой сөрөг үр дагавар авчирсан. Энэ талаар ярихад хэсэг бүлэг хүмүүсийн тухай бодол санаанд бууж байгаа болов уу. Юутай ч Борис Ельцин бид хоёр зан байдлын хувьд тэс ондоо хүмүүс. Тэр хэт их сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй, дэндүү дэврүүн хүн байсан. Өөрийнх нь улс төрд гүйцэтгэх үүрэг оролцоо хэр чухлыг хэзээ ч ойлгож байгаагүй.

Энэ ямар нэг битүү утгатай үг биш болохоор лавшруулж асуух хэрэггүй. Их хүсэл тэмүүлэлтэй “дүрэлзсэн” хүн учраас тэр эрчээрээ төв засгийн эсрэг тэмцсэн байх. Улс төрийн товчооны гишүүнээс буусныхаа дараа сэтгэлээр унаж, хэсэгхэн хугацаанд гутралд орж байснаас харахад түүнийг эмзэг хүн гэж дүгнэдэг юм.

Магадгүй эсэргүүцэл эхлүүлж, төрийн эргэлт хийх талаар бодсон нь үүнээс ч болсон байх. Ельцин Коммунист намын төв хорооны хурал дээр “Манай улсад Горбачёвыг тахин шүтэх гэдэг үзэл баримтлал тогтоод байна” гэж байсан. Энэ нь олон нийтийн анхаарлыг татах эсвэл ЗХУ удахгүй бутарна гэдгийг сануулсан үйл явдал байсан байх. Ельцин гайхалтай ухаалаг, оюуны асар өндөр чадвартай хүн байсан. Гэхдээ эрх мэдлийн төлөө зогсолтгүй зүтгэдэг байдал нь бүх зүйлийг нураасан юм. ЗХУ-ын бутралын шалтгаан болсон гол өөрчлөлт нь Беловежийн зөвшилцөл гэдгийг бүгд мэднэ. Тиймээс Горбачёв гэдэг хүнд ач холбогдол өгөх хэрэггүй.

-Тэдний цугларалтын зорилгыг мэдээгүй байсан юм.

-Би тийм зүйл огт сонсоогүй. Яахав, уулзалтын өмнөхөн Ельцинтэй тааралдаж, хэсэг зуур ярилцсан. Тэр үед надад С.Шушкевичийн урилгаар Беловеж руу явах гэж байгаагаа хэлсэн. Тухайн үед хэн ийм юм болно гэж санах билээ. Удирдах албан тушаалтнуудтай найрсаг харилцах хэрэгтэйг сануулж ялангуяа Украины удирдагч Л.Кравчуктай тусгайлан ярилцаарай гэж даалгаж байлаа.

-Энэ тухай бодоогүй биш бодсон. Иргэний дайны үнэр үнэртсэн учраас эрх мэдлээ хадгалахаас илүү ардчилсан аргаар тэмцэхийг зорьсон юм. Ер нь тоталитар дэглэмийг халах шийдэмгий өөрчлөлт хийвэл “цус урсахгүй” байх гэж бодсон. Гэхдээ би буруу бодсон юм билээ.

Миний хувийн ашиг сонирхол бус улс орны асуудал яригдаж байгаа учраас шийдвэр тогтоолыг л дагана. Тухайн үед ЗХУ-ыг албан хүчээр хадгалж үлдэхийг зорьсон бол улс орон “Галд өртөх” байсан. Удирдагч болохыг мөрөөдөж байсан хүмүүсийн хүслийг дагаж мөн цус асгаруулахаас зайлсхийсэн учраас би албан тушаалаасаа огцорсон.

-ЗХУ-тай бараг 100 жил арсалдсан оронд бол энэ улс дотроосоо идэгдэж, хэдэн хэсэг бутарч байгааг харахад таатай л байсан байх. Гэхдээ надад хэлэх ёсгүй зүйл гэж бий. Ялангуяа ЗХУ-ын бутралын үе дөнгөж эхэлж байхад Вашингтон ямар байр суурь, оролцоотой байсныг хэлэхгүй.

-ЗХУ-ыг сэргээн байгуулах боломжгүй. Харин шинэ холбоот улс байгуулж болох юм.

-Тийм ээ, ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан орнууд дахин нэгдэж өмнөхтэй ижил бүрэлдэхүүнтэйгээр. Гэхдээ чөлөөт хүсэлтийн дагуу элсдэг шинэ холбоо байгуулах бүрэн боломжтой гэж боддог.

-Ардчилсан намын Хиллари Клинтоныг ялах болов уу гэж таамаглаж байсан. ДоналдТрампыг Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсонд бага зэрэг гайхсан. Д.Трамп улс төрийн туршлага багатай ч энэ нь зарим талаараа сайн зүйл юм.