Дэлхийд шившгээ тарьсан гэгдэж буй Францын “Арева” компанийг Монгол Улсын Засгийн газар дэмжиж буйд Монголын ард тvмэн дургvйцлээ илэрхийлж эхлээд байна. Учир нь, эрх баригчдыг Тавантолгой, Оюутолгой гэж “уралцаж” байх хойгуур нь “Арева” группийн охин компани болох “Кожеговь” уран ашиглах зєвшєєрлєє авчихжээ. Єєрєєр хэлбэл, энэ сарын 12-ны єдєр АМГ-ын даргын vvргийг тvр орлон гvйцэтгэгч Д.Vvрийнтуяа “Кожеговь” ХХК-ийн Ерєнхий захирал Тьерри Плэзантэд цацраг идэвхт ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зєвшєєрлийг гардуулж єгсєн нь иргэний хєдєлгєєнvvд тєдийгvй монголоо гэсэн сэтгэлтэй хvн бvрийн эгдvvцлийг хvргээд буй.
Ямартай ч хатагтай Д.Vvрийнтуяагийн буянаар “Кожеговь” компани уран олборлох боломжтой болж аль хэдийнэ єрмєє ажиллуулж эхлэсэн талаар Дорноговь аймгийн Улаанбадрах сумын нэгэн иргэн “Голомт” ЦЭХ-нд мэдээлэл єгчээ.

Уг нь єнгєрсєн онд дээрх компанийг уран хэмээх химийн хорт бодис олборлож байгаатай холбоотойгоор Дорноговь аймгийн Улаанбадрах сумын хvн малгvй л хордож байгаа тухай мэдээлэл гарч олон хvнийг цочролд оруулсан. Энэхvv мэдээллийн дагуу Засгийн газраас ажлын хэсэг байгуулан газар дээр нь ажиллаж байсан тvvх ч бий. Гэтэл манай Засгийн газраас “Арева” компанид ямар нэгэн хариуцлага тооцохын оронд яагаад ийнхvv дахин боломж олгов оо гэдгийг бодож олох гэсэн юм. Бодож олох ч гэж дээ, энэ бvхнийг зарим нэг улстєрчдийн лоббийгоор явагдсан гэдгийг хэн хvнгvй л мэдэх байх.
Тухайлбал, єнгєрсєн дєрєвдvгээр сарын 22-ны єдєр Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ж.Батсуурийг Шангрилагийн 17 давхарт хоол идэх завсраа “Арева” компанийхантай нууцхан уулзаж, нууц хэлэлцээp хийхийг УИХ-ын гишvvддээ уриалж байгаа тухай бичлэгийг “Голомт” ЦЭХ-ныхон єєрсдийн гартаа оруулж баримт болгон сайт, телевизийнхэнд илгээсэн байдаг юм. Тиймээс эрхэм гишvvний энэхvv vйлдлийг “Голомт” ЦЭХ-ныхон “Урвагчдыг илчлэх аян”-ны “Хар дэвтэр”-ийнхээ бvртгэлд оруулахыг иргэний хєдєлгєєнийхєнд уриалж байсан юм.

Ямартай ч иймэрхvv маягаар олон улстєрчид тєдийгvй хурган дарга нар “Арева” компанийн єгєєш болж тэдний мєнгєєр эх нутаг руу нь хvртэл зугаалаад ирсэн тvvх ч бий. Ингэж л Монголын улстєрчид тэдний халааснаас зvvгдэж улс эх орноо хэдхэн халтар тєгрєгєєр худалдахаас сийхгvй болсон гэдэг нь “Кожеговь” компанид олгосон уран олборлох тусгай зєвшєєрєл нотлоод єгч буй юм.

“Уран ашигласан орон хєгждєг. Харин ашиглуулсан нь сvйрдэг” гэсэн vг ч бий. Манай улс єнєєдєр ураны баялгаараа дэлхийд тэргvvлдэг. Харамсалтай нь бид уранаа єєрсдєє ашиглахгvй, бусдад ашиглуулах гэж байна. Тодруулбал гадаадын єндєр хєгжилтэй орон, vндэстэн дамнасан корпорациуд л манай ураныг ашиглана. Сvvлд нь бид ухаж сэндийлсэн хоосон нvх, хvн малынх нь судсаар ураны хорт бодис гvйсэн хов хоосон “толгойнууд” хоцрох вий гэсэн айдас монгол хvн бvрт тєрж байгаа нь ойлгомжтой.

Єєрєєр хэлбэл, ураны нэг уурхай жилд нэг сая хvртэл литр гvний цэнгэг усыг vхvvлдэг аж. Тэгэхээр бид одоо л зєв замыг сонгохгvй бол хєгжил дэвшлийн талаар ярих ч хэрэггvй болно хэмээн мэргэжилтнvvд хэлж байсан.
Бас нэгэн хачирхалтай баримтыг “Голомт” ЦЭХ-ныхон єєрсдийн сайтдаа байршуулсныг энд дурдахгvй єнгєрч болохгvй. Тодруулбал, тус компани єнгєрсєн 2014 онд гэхэд 4.8 тэрбум еврогийн алдагдалтай ажиллажээ. Нийтдээ 3.6 тэрбум еврогоор vнэлэгддэг “Арева” компанийн нийт єр нь 5.8 тэрбум евро хvрсэн аж. Тэгэхээр дампуурлын ирмэгт ирчихээд буй тус компани хамгийн хямд аргаар уран олборлож ашиг олохыг хичээх нь тодорхой. Vvнээс vvдэн байгаль орчны сvйрэл, гарз хохирлыг хариуцах эзэнгvй болох аюултай гэдгийг “Голомт” ЦЭХ-ныхон дурьджээ. Эндээс харахад “Арева” компанийн арыг даадаг улстєрчид дэлхийд хамгийн хортой, зарим улс оронд эрс хориглосон хvхрийн хvчлийг газрын гvн рvv шахаж, шар нунтаг уран олборлох аргыг дэмжээд байгаа нь ямар учир шалтгаантай юм бол.
Эцэст нь хэлэхэд АМГ, уран ашиглалтын лицензийг гадны компанид олгочихлоо. Харин Монголын Засгийн газар цацраг идэвхит ашигт малтмалын хэмжээлшгvй их хор хєнєєлийг хянаж чадах уу гэж УИХ-ын эрхэм гишvvдээс асуумаар байна.
Эх сурвалж: