УИХ-ын гишvvн Б.Наранхvv Монголын улстєр, эдийн засагт vvсээд байгаа хvндрэл бэрхшээлийг хувь улстєрчийн байр сууринаас харж, байнгын хороо болон УИХ-ын нэгдсэн хуралдаанаар дэд сайд нарын асуудал хэлэлцэх, зарим нэр тєрлийн онцгой албан татвар нэмэх зэрэг санал хураалтад оролцохгvй, болж л єгвєл тойроод яваад байгаа. Харин єнгєрсєн баасан гарагийн УИХ-ын єдрийн хуралдаан эхлэхээс ємнєхєн хуралдааны танхимын vvдээр эргэлдэж явахад нь таарч доорх ярилцлагыг авснаа хvргэж байна.

-УИХ-ын гишvvн С.Ган­баатарын гаргасан дэд сайд нарыг цомхотгох санал Засгийн газрын тухай болон, УИХ-ын дэгийн тухай хуулийн зарим процедурыг зєрчсєн гэгдэж байгаа. Таны хувьд Тєсвийн байнгын хорооны хуралдаанд байгаагvй ч дэд сайд нарыг цомхотгохын эсрэг санал єгснєєр самбарт гарч байсан. Таныхаар дэд сайд нар зайлшгvй байх хэрэгтэй юм уу?

-Ерєєсєє би ийм юманд дургvй. Болж л єгвєл бид улам олуулаа ажиллаж, олон шинэ юм бvтээх ёстой. Тvvнээс биш одоо байгаа тогоондоо ямар ч бодлогогvй, ирээдvйгээ олж харахгvй зодолдоод байх нь vнэхээр єрєвдєлтэй байгаа юм. Улам олон хvн Монголын тєлєє єдєр шєнєгvй ажиллаж, эдийн засгаа тэлж, єргєтгєж байж Монгол Улс хєгжинє. Нєгєєтэйгvvр одоо бидний мєрдєж байгаа философийн суурь ойлголтуудыг ч vндсээр нь єєрчлєх цаг болсон. Жишээ нь Монгол хvн намхан чийрэг морио унаад дэлхийн талыг туулан эзэлж байсан агуу тvvхтэй, тэнгэрлэг ард тvмэн.

Бэлээхэн бодит тvvх байсаар байхад тvvнийг нь баллуурдахын тулд, монголыг хvчгvй болгохын тулд эхнэрээ магтвал тэнэг, морио магтвал бас нэг тэнэг, єєрєєрєє омогшсон хvнийг бvр усан тэнэг гэж бидний хамаг vнэтэй зvйлээс салгасаар ирсэн. Дээр нь “Єртэй хvн єєдєлдєггvй” гэдэг vгийг ч одоо єєр єнцєгєєр, их єєр талаас нь харах цаг болжээ. Хамгийн гол нь авсан зээлээ буруу, зєв зарцуулах тухай асуудал л байгаа болохоос биш дэлхий дээр зээл авдаггvй улс орон гэж нэг ч байхгvй шvv дээ. Дэд сайд нарыг цомхотгохоор гаргасан С.Ганбаатар гишvvний саналын хувьд УИХ-ын дэгийн тухай болон, Засгийн газрын тухай хуулийн тодорхой зvйл, заалтыг зєрчсєн болохыг нь гишvvдийн олонх нь хvлээн зєвшєєрч байгаа юм билээ. Тэгээд ч миний хувьд иймэрхvv хоёрын хооронд юманд анхнаасаа эсрэг саналтай байсан ч олонхиороо дээрх асуудлыг дэмжихгvй болж байх шиг байна.

-Таны хувьд анхнаасаа эсрэг саналтай байсан юм бол Тєсвийн байнгын хороон дээр юм уу, УИХ-ын нэгдсэн хуралдааны vеэр vзэл бодлоо зоригтойхон илэрхийлчихгvй яагаад чимээгvй яваад байсан юм бэ?

-Миний хувьд єєрийнхєє vзэл бодлыг чєлєєтэй илэрхийлэхээс эмээсэн, ичиж нэрэлхсэн зvйл байхгvй. Ер нь бид тиймэрхvv байх л юм бол ерєєсєє хєгжиж, дэвжихгvй. Хамгийн гол нь энэ хэдэн дэд сайд нарт асуудлын гол нь байгаа юм биш. Хоёрын хооронд хэдэн тєгрєг хэмнэсэн нэр зvvх гэж энэ 17 хvний асуудлыг ингэж улстєржvvлж, нэг ёсондоо єндєр авхуулснаар С.Ганбаатар учиргvй сайн хvн болчихгvй, улсын тєсєвт ч овойж оцойсон хэмнэлт гарч баахан мєнгє ороод ирэхгvй шvv дээ. Харин ч яамдын зарим ажил орхигдож, сайд нар нь ємнєх ажлаа хvчрэхгvй бvр ч их алдаа, завхрал гарахыг vгvйсгэхгvй. Миний хувьд vvнийг жинхэнэ популизм яваад байна гэж харж байгаа. Уг нь єшєє олон дэд сайдтай, єшєє олон чадварлаг залуучууд ажил хариуцаж, хариуцлага vvрч байж л улс орон хєгжинє.

-Таны хувьд дэд сайд нарыг цээжээрээ хамгаалж байгаа юм байна. Гэтэл амьдрал дээр дэд сайд нар гадаадад зугаалдаг, тодорхой хийсэн ажилгvй, дээр нь гарын vсэг зурах эрхгvй нэг ёсны шагналын албан тушаал гэж олон жил ярьсаар байгаа л даа? 

-Дахиад хэлчихье. Дэд сайдын албан тушаал зайлшгvй байх ёстой юм. Харин тэр хvмvvсээ ямар ажлаар хангаж, чиг vvргийг нь хэрхэн тодорхой болгох, сайдтайгаа яаж хамтран ажиллаж, байхгvй vед нь орлон ажиллах орчин нєхцлийг нь яажшуухан бvрдvvлэх зэрэг нь тухайн Засгийн газрын дотоод асуудал юм. Хамгийн гол нь дэд сайдынхаа хийх ажлыг маш тодорхой болгож, ажил vvргийг нь жинхэнэ сайдаас нь ялгаж салгаж єгєх хэрэгтэй. Тэгэхгvй байгаагаас яамны сайд, дэд сайд нарын эрх vvрэг давхцах, хийх ажил нь ойлгомжгvй болох гээд алдаа завхрал гараад байгаа юм. Уг нь дэд сайд гэдэг бол тухайн яамны хамаг хар бор ажлыг нугладаг, хамгийн их ачаалалтай ажилладаг хvн байх ёстой юм. Тэр яаманд чинь єчнєєн проблем байгаа. Дээр нь Засгийн газрын проблем, УИХ-ын гишvvний проблем, сонгогчдоос ирдэг vvрэг, ачаа гээд ганц сайд тэр бvхний ард гарч, удирдахад vнэхээр хэцvv шvv дээ. Ер нь 76 их сvрхий ухаантай гишvvн байгаад ч єнєєдрийн нєхцєлд гялалзсан хєгжил дэвшил, амжилтын талаар ярихад хэцvv. Яагаад гэвэл Монгол Улсын хєгжлийн тулгуур бодлого нь юу байх юм, энэ дэлхий ертєнц дээр эдийн засаг, улстєрийн хувьд хэрхэн яаж зєв байр байдлаа олох юм гэдгийг бодож боловсруулдаг тусдаа уураг тархитай болохгvй бол Монгол цаашдаа 76 энэ хvнд найдах ямар ч боломжгvй, бvтэшгvй болчихоод байна. Товчхондоо Монгол Улс улстєр, засаглалын хямралд орчихоод хий л дороо дэвхцээд байгаа шvv дээ. Бид бодит vнэнийг яаж ч нууж хаагаад нэмэргvй болсон.

Одоо яаж байна вэ гэвэл 2012-2016 онд дєрєвдvгээр ангид сурна. Дахиад 2016 онд хэдэн нєхєр гарч ирээд Засгийн газрын бvтэц энэ тэр гээд бас л баахан бужигнуулна. Мєн л нэгдvгээр ангиасаа эхлээд явна. Тэгэхээр бид, Монгол Улс тавдугаар ангидаа дэвшин ормоор байна. Тийм учраас Засгийн газрын бvтцийг хуульчлан тогтоож, цаашдаа ихээхэн цэгцтэй, залгамж бодлоготой, тодорхой тєлєвлєсєн ажилтай явахгvй бол энэ байдлаараа бид хол явахгvй ээ. Одоогийн байдлаар надад ямар ч хєгжлийн шийдэл, гарц харагдахгvй байна.

-Єєрийг тань сайн бизнесмен, мєнгє єсгєдєг єєрийн гэсэн аргатай хvн гэдгийг Монголчууд мэднэ. Бизнесмен хvний хувьд єнєєдар тєр, засгаас хэрэгжvvлж байгаа татвар, хууль эрх зvйн бодлогыг хэрхэн дvгнэж явдаг вэ?

-Эхлээд тухайсан улс, хотууд яаж хєгжиж байгаа бэлээхэн сайн туршлагыг нухацтай судалж vзэх хэрэгтэй юм. Жишээлбэл Францын Канн гээд жижигхэн хотын бэлэн туршлага байж байна. Канн хот жил бvр зохион байгуулдаг кино фестивалиас нийт орлогынхоо 30-35 хувийг олдог байх жишээтэй. Дээр нь “Нипим” гээд дэлхийн хамгийн том vл хєдлєх хєрєнгийн фестивалийг 28 дахь жилдээ зохион байгуулах гэж байна. Тэр фестивалиас бас л нийт ашгийнхаа 30-35 хувийг олдог юм билээ. Тэгэхээр Францын жижигхэн Канн хот хоёрхон том vйл ажиллагаанаас нийт ашгийнхаа 70 хувийг хєнгєхєн олж байна. Дээрх хоёр vйл ажиллагаанд хоёр сарыг зарцуулаад бvтэн жилийн vлдсэн 300 хоногт амар жимэр, нам тайван амьдарч байх жишээтэй. Бид єнєєдєр Монгол Улсын гуравхан сая хvний хэдхэн тєгрєгийг яаж нааш цааш нь болгох вэ гэж толгойгоо гашилгаж сууснаас Улаанбаатарт 30 сая хvн ирж амарч, зугаалаад мєнгєє тєлєєд явдаг болгохын тєлєє гар хумхилгvй ажиллах хэрэгтэй байна. Бид тэдэн шиг л том харж, том сэтгэж, маргаашийн юм бодож ажиллахгvй бол єнєєдрийнх шиг Улаанбаатарын сая дєрвєн зуун мянган хvний халаасны мєнгийг нэгээс нь авч нєгєєд нь єгєєд яваад байвал бид хэзээ ч єндийж чадахгvй. Тулга тойрсон улстєр хийгээд, єнєє маргаашаа аргацаасан єр зээл тавиад, тvvнийгээ хулгайлж, хувааж идээд дороо дэвхцээд байвал тун удахгvй vнэхээр байдал аймшигтай ноцтой болно. Эхнээсээ болж эхэлж ч байна. Тийм болохоор энэ Засгийн газар, Ерєнхий сайд эд нарыг миний хувьд ихээхэн шахаж байгаа. Та нар жаахан тэсрэлттэй, элгээр нь хэвтvvлсэн эдийн засгаа аврах євєрмєц єєр юм бодож олооч ээ, тэгэхгvй энэ байдлаараа яваад байвал хєгжих ч vгvй, аягvй бол эцэст нь тун эвгvй байдалд ч орж мэднэ шvv гэж чадлаараа шаардаж байна.

-Эдийн засгийн єр­шєєлийн хууль тун удахгvй батлагдах нь тодорхой болсон. Энэ хуулийн талаар та юу хэлэх вэ?

-Эдийн засгийн єршєєлийн хууль бол єнєєдрийн тухайд хамгийн хvлээгдэж байгаа хууль мєн. Эцсийн эцэст Монгол гэдэг ганцхан том агуулгаар нь энэ асуудалд хандах ёстой юм. Монголын тєр алдаж, эндэж, унаж босож яваа энэ хэдхэн биенесменvvддээ нэг удаа эцгийн хайраар уучилж єршєєл vзvvлснээр энэ салбарын итгэл найдвар сэргэж, урам зориг орно. Монголын хэдхэн бизнесменийг олигархи болгоод, тєрд ажиллаж байгааг нь авилгачин болгочихоор Монгол Улсыг ер нь хэн авч явах юм бэ.

Тийм учраас бид хамгийн эхлээд суурь сэтгэлгээгээ цоо шинээр єєрчлєх зайлшгvй шаардлагатай байгаа юм. Одоо бvгдээрээ маргаашийг, болж єгвєл нєгєєдрийг харж, сэтгэж, арай даацтай хєдлєх цаг болжээ. Нєгєєтэйгvvр нэг Монгол нь нєгєєгєє хайрладаг, нийт нь нэгийнхээ тєлєє нvнжигтэй загнаж чаддаг Монгол хvний нэг сайхан зангаргатай байцгаамаар байна. Товчхондоо бvгдээрээ нvдээ сайн нээгээд уужуухан амьсгаа авч арай том, арай алсыг харцгаая л даа.

Эх сурвалж: