Єнєєдрийн УИХ-ын гишvvд 2012 оны сонгуульд жинхэнэ холион бантан хутгасаар ялагч болон гарч ирэхдээ хоёр янзын зам туулцгаасан. Эхний хэсэг нь эх орныхоо дєрвєн зvг, найман зовхис буюу Увс, Ховд, Завхан, Архангай, Баянхонгор, Євєрхангай, Булган, Сэлэнгэ, Хэнтий, Дорнод, Сvхбаатар, Дундговь, Ємнєговь, Дархан-Уул, Орхон, Улаанбаатарын сонгогчдод гурил, будаа, элсэн чихэр, архи, тамхи, мєнгє гээд тарааж болох бvхнийг тараасаар нэг ёсондоо тэдний саналыг худалдан авч, УИХ-ын улаан модон сандлыг зайдагнах эрхтэй болцгоосон. Харин хоёр дахь хэсэг нь оймс, тэлээ, бас бус юманд хавчуулагдсаар УИХ-ын танхимд орж ирцгээснийг ард тvмэн мартаагvй байгаа.Харин єнєєдєр тойргийн сонгогчдын саналыг худалдан авсан нь ч, оймс, тэлээний асуудалтай нь ч ялгаагvй улсын тєсвєєс жилд 90 сая тєгрєгийг унаа машин, утасныхаа зардалд гаргуулан авч байгаа нь сард 7.5 сая тєгрєг болж байгаа юм.

Гэхдээ энэ 90 сая тєгрєг Увс, Ховд, Євєрхангай, Хэнтий, Дорнод, Ємнєговь руу давхиж сонгогчидтойгоо уулзах унаа машиных нь бензин тос, бэлэг сэлтэд зарцуулагдаж байна уу гэвэл тvvн шиг инээдтэй, худлаа зvйл байхгvй. Эрхэм гишvvд томилолтын мєнгєє бvгдийг нь улсын тєсвєєс гаргуулан авдаг. Харин энэ 90 сая тєгрєг дээр бас бус орлогоо нэмж эрхэм гишvvд хашаа, байшингийнхаа асуудлыг сайжруулан энд тэнд хоёр, гурван давхар тансаг хаус бариулан орж, єнєєдєр тарвалзтал амьдарч байгаа гэвэл тvvн шиг vнэн юм байхгvй.

Ялангуяа єнгєрсєн сонгуулиар эр хvний 13 мэх, эм хvний урин ааль, бас бус юманд хавчуулагдан УИХ-д орж ирсэн эрхмvvд ямархуу царай зvстэй, хувцас хунар юутай байсан бол єнєєдєр юу ємсєж, тєрєл арилжсан мэт царай зассанаас нь харахад ухаалаг хэмнэлтийг чухам тэднээс эхлэхгvй бол горьгvй санагдаад болохгvй байгаа юм.
УИХ-ын гишvvдийн гарыг цайлгаж байгаа энэ 90 сая тєгрєгийг хэмнэхэд жилд зургаан тэрбум, 840 сая тєгрєг улсын тєсєвт орж ирнэ. Бvгдийг нь хурааж авдаггvй юм гэхэд талыг нь танахад гурван тэрбум, 420 сая тєгрєг нь Монгол Улсын тєсєвт vлдэх боломжтой.

Єнєєдєр эрхэм гишvvдийн хєдєє, гадааны томилолтод Засгийн газрын автобаазын 185 тээврийн хэрэгсэл цаг ямагт бэлэн сойлттой vйлчилж байгаа. Энэ 185 автомашины 30 Ланд-200, Лексус-570 маркийн том оврын жийп байгаа юм. Эрхэм гишvvд ганцхан сард бензин, шатахууны зардал гэж 400 мянган тєгрєг гаргуулан авч байгаа нь сард 30 сая 400 мянга, жилд 364 сая 800 мянган тєгрєг болж байна.

Тэгвэл єєрийнх нь тєлєє ганц ч хvн санал єгєєгvй оймс, тэлээнд хавчуулагдан орж ирсэн гишvvдтэйгээ нийлээд энэ 76 нєхєр дєрвєн жилд зєвхєн бензин, шатахууны зардал нэрээр улсын тєсвєєс нэг тэрбум, долоон зуун сая тєгрєг гаргуулан авах нь тодорхой болсон. Бодит байдал ийм байхад улсын тєсвийн мєнгийг єєрсдийнхєє гоо сайханд зарцуулан нvдэндээ давхраа хийлгэж, арьсаа татуулан сар 3-4 удаа гадаадад амарч зугаалж байгаа тэд “УИХ-ын гишvvний цалин амьдралд арайхийн хvрч байна. Цалингаа нэмvvлмээр байна” хэмээн гонгинолдож байсан удаатай.

Дээр нь тойрогтой, тойроггvй ялгаагvй бvх гишvvд туслах, бие тєлєєлєгч, зєвлєх гээд 4-5 дагуул цалинжуулж байгаа. Єнєєдрийн улс орны эдийн засаг, санхvvгийн бодит байдлыг дvгнэж vзвэл эрхэм гишvvдэд зєвлєх, бие тєлєєлєгчийн шаардлага огтхон ч байхгvй. Зєвхєн УИХ-ын гишvvд энэ хоёр дагуулаасаа ангижрахад 150 хvний цалингийн фонд хэмнэгдэх боломжтой. Энэ бvхнийг дурдсаны учир нь Монгол Улс эдийн засаг, санхvvгийн хямралд орчихоод байгаа єнєєдрийн хvндрэл, бэрхшээл нь хууль тогтоох дээд байгууллага УИХ-ын хэвийн бус vйл ажиллагаа, алдаа дутагдалтай шууд холбоотой учир хэлэхээс єєр аргагvй.

Засгийн газраас оруулж ирсэн Монгол Улсын гадаад єрийг ДНБ-ний одоо байгаа 55 хувиас нэмэгдvvлж 70 хувьд хvргэх тєсєл УИХ-ын гишvvдээс дэмжлэг хvлээж чадалгvй унасан. Энэ нь “Хvv багатай, урт хугацаатай зээл зайлшгvй авч байж эдийн засгаа тэлэхээс єєр зам бидэнд байхгvй” гэсэн байр суурин дээр зогсож байгаа Ерєнхий сайд Ч.Сайханбилэг болон Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат хоёрт томоохон цохилт болоод байгаа. Vнэхээр журмын нєхєд нь анхааруулан хэлж байсанчлан сан нь улайсан Сангийн яам хvлээж авсан Ж.Эрдэнэбат сайдын хувьд арга мухардахдаа Засгийн газраас єнгєрсєн сарын 30-ны єдєр єргєн мэдvvлсэн Хєрєнгийн албан татварын тухай болон холбогдох бусад хуулийн тєслvvдээ ёстой л цээжээрээ хамгаалан УИХ-ын гишvvдтэй тулсаар ямар ч гэсэн хэлэлцvvлэхээр болсон. Гэхдээ данс нь улайсан Сангийн сайд шиг хєєрхийлєлтэй, тамын албан тушаалтан цєєхєн байдгийг Ж.Эрдэнэбат сайд Монголчуудад нотлон харууллаа.

Арга нь мухардаж, хий дэмий л УИХ-ын гишvvдээс дэмжлэг горьдсон Сангийн сайд “Малын хєлийн татварыг 500 тєгрєгєєр тогтооход л улсын хэмжээнд жилдээ 32 тэрбумын орлого орж ирнэ” хэмээн журмын нєхдєє царайчлан харж, доройхон дуугарч харагдсан.

Удахгvй цалингаа тавьж ч чадахгvй болж мэдэхээр данс нь улайсан Сангийн сайд маань иргэдийн хувийн эзэмшлийн гурав дахь орон сууцанд татвар ногдуулах, бууны маркаас нь хамааруулж 50.000-100.000 хvртэл тєгрєгийн татвар ногдуулах, малын хєлийн татварыг хонин толгойд шилжvvлж аймаг, нийслэл, сумын ИТХ-аас 1000 хvртэл тєгрєг байхаар тогтоох, автомашины татварыг цилиндрийн багтаамжаас нь хамааруулж татвар ногдуулах зэрэг хуулийн тєслvvдээ ямар ч гэсэн УИХ-аар хэлэлцvvлэхээр дэмжvvлээд байгаа.

Монгол Улсын эдийн засаг, санхvvгийн байдал хямралын шинжтэй болсон єнєєдрийн тухайд бvх салбар хэмнэлтийн горимд шилжиж, УИХ-ын гишvvн Г.Уянгын хэлснээр “Иргэд голоо тасартал бvсээ чангалж байхад зарим дарга нар бvсээ тасартал таргалж” байгааг шударгаар зохицуулахын тулд эрхэм УИХ-ын гишvvд эхлээд ухаалаг хэмнэлтийн горимд шилжиж, нийгмээ уриалах цаг болжээ.

Ерєнхий сайд Ч.Сайханбилэг “УИХ-ын гишvvд, сайд дарга нар 9911-тэй дугаараа зарах” их сонирхолтой уриалга гаргахад гишvvд таг дуугvй болцгоосон. Vнэндээ тэд дээд тал нь 20 сая хvрч байгаа 9911-тэй дугаартайгаа vхэлдэн зууралдана гэдгээ таг чимээгvй болцгоон илэрхийлсэн нь тэр. Харин УИХ-ын гишvvн Д.Сарангэрэл “Vнэхээр улс орны амьдрал тийм хэцvv болчихоод байгаа юм бол ээмэг бєгжнєєс эхлээд утасны дугаараа ч хайрлахгvй єгєхєд бэлэн” гэдгээ намуухан дуугаар мэдэгдэнэ лээ. Гэхдээ утасны дугаараа дуудлага худалдаанд оруулахаасаа ємнє эрхэм гишvvд маань тансаг гэж хэлж болохуйц элдэв хєнгєлєлт, мєнгєн урамшууллаасаа татгалзвал зохино. Хэдийгээр єнгєрсєн баасан гарагийн хуралдааныг хаахдаа УИХ-ын дарга З.Энхболд “Маргааш ажлын єдєр, УИХ-ын хуралдаан 09:00 цагт эхэлнэ шvv” гэж анхааруулсаар байтал бямба гарагийн 09:30 цагт УИХ-ын хуралдааны танхимд 15-хан гишvvн сууж харагдсан.

Цагийн дараа УИХ-ын даргын дээд талын самбарт гишvvдийн ирц 76-аас 42 гэж гарч байсан ч танхимд Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат нарын 18-хан эрхмийн толгой л шоволзож харагдана лээ.

Хамгийн тансаг хэрэглээтэй хэрнээ хамгийн их ажлаа тасладаг, хамгийн их шоуддаг эрхэм УИХ-ын гишvvдээс ухаалаг хэмнэлтийг эхлvvлэх нь хамгийн шударга зарчим болно гэдгийг тєсвєє нэг их наяд тєгрєгєєр таначихаад ханахгvй эхчvvд, нялх vрсийнхээ сvv, живх, одонгийн мєнгє рvv ханцуй шамлан дайрч байгаа Ерєнхий сайд Ч.Сайханбилэгийн сонорт хvргэлгvй горьгvй хэмээн vvнийг тэрлэв. Таалан болгооно уу.
Эх сурвалж: