Монголын жүдо бөхийн холбооны урилгаар ОХУ-ын жүдо бөхийн шигшээ багийн тамирчид манай улсад хүрэлцэн ирж, хамтарсан бэлтгэл хийж байгаа билээ. Тиймээс дэлхийн аваргын хошой хүрэл медальт Муса Могушковыг энэ удаагийнхаа “Өглөөний зочин” буландаа урьж, ярилцлаа.

-Монгол Улсын шигшээ багийн тамирчидтай хам­тар­сан бэлтгэл хийгээд нэ­­лээн хугацаа өнгөрлөө. Бэлт­гэл, сургуулилт үр өгөө­жөө хэр өгч байна вэ?

-Юуны түрүүнд биднийг хамтарсан бэлтгэл хийлгэх, Монгол орныг үзэх нэгэн боломж олгосон Монголын жүдо бөхийн холбооны удирдлага, дасгалжуулагч, тамирчдад баярлаж байна. Би танай улсад анх удаа ирж байна. Өөрийн жингийн өрсөлдөгч найзуудтайгаа хамтарсан бэлтгэл хийж бай­гаадаа баяртай байна.

-Та дэлхийн шилдэг жү­­доч. Нөгөөтэйгүүр манай шилдэг жү­доч­дын хүчтэй өрсөл­дөгч шүү дээ?

-Баярлалаа. Гэхдээ тэд ч миний хамгийн хүчтэй өрсөл­дөгчид шүү дээ. /Инээв/ Ялангуяа Х.Цагаан­баатарын хувьд бид 66 кг-д гурван удаа, жин өгсөөд нэг удаа учраа таарч барилдсан. Мөн С.Ням-Очир, С.Мияарагчаатай хэд хэдэн удаа таарч барилдаж байлаа.

-Х.Цагаанбаатартай хам­­гийн сүүлд Челябинск хот­ноо болсон дэлхийн аварга шалгаруулах тэм­цээнд барилдсан санагдана?

-Тийм ээ. Хоёрдугаар тойрогт барилдсан.

-Манай шигшээ багийн бас л гол найдвар тавьж байсан жин. Гэтэл та вазари үнэлгээ авч ялсан?

-Монгол тамирчид маш хүчтэй. Х.Цагаанбаатарыг ялсан ч, цаашлаад би ба­рилдах тэнхээгүй болсон юм шиг санагдаж байсан. Үнэндээ их ядарсан. Энэ ядралт дараагийн барил­даанд ялагдахад хүргэсэн байх.

-Энэ жилийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэм­цээ­нээс ОХУ-ын шигшээ багийн тамирчид нэг ч алтан медаль авч чадаагүй нь дэлхийн нийтийн сонир­холын төвд байлаа?

-Жин болгонд л алтан медаль хүртэх боломжтой байсан. Гэвч барилдаанаас барилдааны хооронд амрах хугацаа бага байсан. Зөвхөн би ч гэлтгүй бүгд ядарсан байх.

Монголчуудтай ба­рилдсан барилдаан ч, тэр. 60 кг-ын жинд Мудранов, Г.Болдбаатар нар бас л бяр шавхсан барилдаан гаргасан. Танай бөхийн бэлтгэл сур­гуулилт сайн байсан нь дэлхийн аварга болоход нөлөөлсөн байх. Мөн танай 66кг-д барилдсан тамирчин уг нь маш сайн бөх.

-Олон улсын хэмжээний мастер Д.Төмөрхүлэгийг хэ­лээд байна уу?

-Медаль хүртэх бүрэн боломжтой байсан. Жижиг­хэн алдаанаас болж БНХАУ-ын бөхөд ялагдсан. Ер нь энэ жилийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэм­цээнд эхний гурван той­рогт дэлхийн шилдгүүд хоо­рондоо таар­сан. Миний тооцоогоор олимп, дэлхийн медальтай 10 гаруй бөх Челябинскийн татамигаас хоосон буусан.

-Ингэхэд та Кавказ нутгаас гаралтай бөх. Энэ нутгаас олон шилдэг жүдо­чид төрөн гарсан байдаг. Олимпийн аварга Мансур Исаев, Тагир Хайбулаев, Магмедов нарын хүчтэнүүд ийг нэрлэж болно?

-Зөвхөн жүдо бөх гэлтгүй чөлөөт бөхийн шилдэг бөх­чүүд ч энэ нутгаас төрсөн. ОХУ-ын жүдо бөхийн шиг­шээ багийн тамирчдын талаас илүү хувь нь энэ нутгийнх.

-Таныг 10 настайдаа бө­хийн спортод хөл тавьсан гэж сонссон. Анхны багш тань хэн гэж хүн байв?

-Миний багшийг И.Кодзоев гэдэг. Нэгэн үед маш сайн тамирчин байсан. Бас л гэмтлийн улмаас спор­тоо орхиж дасгал­жуу­лагч болсон доо.

-Таны анхны амжилт гаргасан тэмцээн?

-Европ тивийн залуу­чуудын аварга шалгаруулах тэмцээнээс медаль хүртэж амжилтаа эхлүүлсэн. Үүнээс хойш олон улсын жүдо бө­хийн холбооны цуврал тэм­­цээнээр амжилтаа үр­­гэлж­лүүлж, дэлхийн авар­гаас медаль хүртсэн.

-2011 он. Парисын дэл­хийн аварга шалга­руу­лах тэмцээнд та 66 кг-д өрсөлдөж хүссэн амжил­тынхаа үзүүрээс атгасан?

-Энэ тэмцээнд зөвхөн нэг орноос хоёр тамирчин өрсөлдсөн. Тиймээс өрсөл­дөөн ихтэй байсан. Би Франц, Японы хүчтэй бөх­чүүдтэй барилдаж дэл­хийн аваргын анхны ме­далиа хүртсэн. Монголын та­мирчдаас Х.Цагаанбаатар, С.Мияарагчаа нартай барил­даж байсан.

-Харин Олон улсын хэмжээний мастер С.Мияа­рагчаатай хэдэн удаа таарч барилдаж байв?

-Дэлхийн аварга шал­гаруулах тэмцээнд барил­даж үзээгүй. Шилдэг 16 бөхийн тулаанд хоёр таарч, хоёр удаа ялагдсан.

-Манай хүн дэлхийд “Аюултай Монгол” нэрээр алдартай шүү дээ?

-Өөрийн гэсэн үндсэн мэхтэй. Тэр нэг бол эцсээ хүртэл ялна. Нэг бол тэмцээн эхлээд л ялаг­дана. Яаж ч мэдэхээр таамаг­лахааргүй бөх. Харин Х.Цагаан­баатар бол өөр та­мир­чин. Тэр байнга медаль хүртэх тооцоонд байдаг.

-2012 оны Лондонгийн олимпийн наадамд та зо­дог­лож байсан. Таны анх­ны олимп уу?

-Тийм ээ. Уг нь би чан­саагаар жиндээ нэгт бичиг­дэж байсан. Гэвч эхний тойрогтоо ялагдал хүлээсэн. Манай хэсэгт харьцангуй сул тамирчидтай, надад өндөр боломж байсан. Гэвч нөгөө л олимпийн татамид аз байдаггүй гэдэг үнэний ортой нь батлагдсан. /Инээв/

Харин Риогийн олим­пийн наадмын дүр зургийг арай тод, гэрэлтэй харж байна. Мөн ирэх оны дэлхийн аварга шалгаруулах тэм­цээнд медалийн өнгөө ху­вир­­гах том зорилго тавьсан.

-Сэтгэл зүй хэр өндөр тамирчин бэ?

-Жин ахиад 73 кг-д анх орох үед биеийн болоод сэт­­гэлийн тэнхээ маш их хэрэг­тэй байсан. Одоо бол дасч байгаа. Ирэх оны дэл­хийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Риогийн олимпийн наадамд 73 кг-д хангалттай сайн дасчихсан барилдах байх.

-Жин хасах харьцангуй багассан байх?

-Одоо 78 кг жинтэй. Тиймээс бэлтгэлийн явцад жингээ барьчихдаг.

-Манай шигшээ багийн тамирчид олимп, дэлхийн аваргаас медаль хүртчих юм бол амьдралын батал­гаа нь арай дээрддэг?

– Бид ч ялгаагүй. /Инээв/

-2012 онд ОХУ-ын зас­гийн газраас олимпийн аварга болсон тамирчдадаа нэг сая ам.доллар өгч бай­сан шүү дээ?

-Тийм ээ. Мансур Исаев, Тагир Хайбулаев тэр­гүүтэй жүдочид энэ мөн­гийг хүртэж байсан. Хүссэн байшингаа авч, гэр бүлийнхэнтэйгээ амьд­рахад хүрэлцээтэй мөнгө.

Мөн амьдралын баталгаагаа бодхоос илүүтэй итгэл үнэм­­­шилээ хүн алдаж бо­лох­гүй. Би 73 кг-ын жинд ОХУ-ын нэрийг нуруундаа үүрч татамид гардаг. Энэ нэр хүндийг баллах уу, дээш өргөх үү гэдэг надаас л шалтгаална.

-Сайхан хариулт байна. Ингэхэд олимпийн аварга Мансур Исаев хагалгаанд орсон гэсэн. Биеийн байдал хэр байгаа вэ?

-Гэмтлийн улмаас хагал­гаа хийлгэсэн. Биеийн бай­дал маш сайн бай­гаа. Удах­гүй бэлтгэл сургуу­лилтаа эхлүүлж сайн барил­дах байх.

-ОХУ-ын жүдо бөхийн 73 кг-ын жинд дэлхийн шилдэг бөхчүүд эн зэрэгцэж урагшилж буй нь сайхан хэрэг. Мансур та хоёрын хоорондын өрсөлдөөныг уншигчид сонирхож байгаа нь лавтай?

-Тийм ээ. Бид 2007 онд 66 кг- д улсын аварга шал­га­руулах тэмцээнээр хоо­рондоо учраа таарсан. 73кг-д жин өссөнөөс хойш нэгч удаа таарч барилдаагүй л байна.

-Хэрэв таарвал?

-/Инээв/ Маш сонир­холтой барилдаан гарахыг л мэдэж байна. Харин өөр таамаг дэвшүүлж чадахгүй нь.

-Дэлхийн шилдэг жүдоч гэдгээр таныг мэднэ. Мо­гуш­ков гэж хувь хүний хувьд хэн бэ?

-Би жилийн 360 хо­ногийн 300 хоногт нь дэлхийг тойрч, бэлтгэлээ хийн тэмцээн уралдаанд оролцдог. Өнгөрсөн арав­дугаар сард Сочид байсан. Сүүлийн өдрүүдэд Абу- Дабугийн гранприд өрсөлд­чихөөд танай улсад ирсэн. Удахгүй БНХАУ-руу явна.

Түүнээсээ эх нутагтаа очиж тав хоногийг өнгөрүүлээд буцаад Токио руу ниснэ. Ийм маягаар амьдрал үр­гэлжилсээр байна. Хувь хүний хувьд таван гүнжтэй амьдардаг. Угтаа дөрвөн хөөрхөн охинтой хүн л дээ.

-Таны гэргий маш сайн гэрийн эзэгтэй байх?

-Миний эхнэр бурханаас надад зориулагдаад төр­чихсөн хүн шиг л байдаг. Хувийн амьдралаас гадна спортын амьдралд маш том тус хүргэдэг.

-Шигшээ багийн цалин хөлс таван гүнжээ сайхан амьдруулахад хүрэлцэх үү?

-Мэдээж. Би сэтгэл хан­галуун амьдардаг. Хан­галт­тай цалин хөлснөөс гадна бэлтгэл хийх орчин нөх­цөл, олон улсын тэмцээн урал­даанд өрсөлдөх зардал мөнгийг манай жүдо бө­хийн холбооноос гаргаж өгдөг.

Чи шигшээ багийн та­мирчин л бол бүх зардлыг шигшээ багаас гаргана. Бид зөвхөн өөрсдөдөө юм худалдаж авахын тулд л мөнгө зарцуулдаг. Заримдаа энэ хэрэгцээний мөнгийг ч гэсэн бидэнд өгдөг.

-Охидтойгоо цагийг хэр­хэн өнгөрүүлж байна?

-Бэлтгэл, тэмцээн урал­даан дууссан үед утсаа сал­гаад, интернэтээс хөн­дийрч гэр бүлтэйгээ цагийг өнгөрүүлэх гэж хичээдэг. Энэ нь ч надад маш сайхан амралт болдог.

-Танд тамирчин хүнд байх дайчин, хичээнгүй зан чанарыг хэн өвлүүлсэн юм бэ?

-Би бөхийн спортод 10 насандаа хөл тавьсан. Миний дасгалжуулагч жаа­хан бай­хаас минь өрсөлдөх тэм­цээн, уралдааныг хэдэн сарын өмнө урьдчилж хэлдэг байлаа.

Би ч, төлөв­лөгөө гаргаж өөрт байгаа нөөц бололцоогоо дайчилж өөрийгөө бэлтгэсээр ирсэн. Энэ чанар 25 настай залууд өдий хэрийн амжилт гар­гахад нөлөөлсөн байх.

-Амжилт гаргахын хэ­рээр их итгэл ирдэг. Нэг үгээр та ОХУ-ын ард түм­ний өмнө ялагдах эрхгүй болно?

-Нэр хүндээ хадаглаж үлдэхийн тулд маш их хи­чээх хэрэгтэй. Чи дэлхийн аварга болсон бол түүнийг батлах нь чухал. Нэг л удаа нэр хүндээ алдахад спорт чамайг хүлээхгүй ард чинь дахин нэг хүн хүлээж байд­гийг санах хэрэгтэй.

-Тамирчин гэж ямар хүнийг хэлэх вэ?

-Маш хариуцлагатай, үнэнч байх хэрэгтэй. Бүх зүйлд 100 хувь байх хэрэг­тэй. Хүн хүнийг хуурч болно. Өөрийгөө хуурч ча­­дах­­­гүй. Тиймээс бэлт­гэлээ, тэм­цээн уралдаандаа ч ам­жилттай өрсөлдөж бүх тал дээр 100 хувь байх ёстой.

-Чин сэтгэлээсээ ярилц­санд баярлалаа?

-Баярлалаа. Монголын жүдочдын уриа “Хамтын хүч амжилт”. Тэгвэл бид энэ удаад нэг улсын бөх­чүүд шиг нэгдэж, турш­лага солилцож хамтарч ажил­лаж чадлаа. Баярлалаа монголчууддаа.

Ж.Цэцэгмаа

Эх сурвалж: