Монгол Улсын Ерөнхий­лөгч Ц.Элбэгдоржийн урил­гаар эх оронд минь айлчлан ирж, зургаахан цаг саатсан ч зургаан арван жилд ч үр өгөөжөө түгээх түүхэн гэ­рээ­нүүд байгуулаад буцлаа, ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин.

Монгол Улс энэхэн зам­буулинд ганцхан заяасан газарзүй, эдийн засгийн хосгүй байрлалтай цорын ганц гүрэн улс. Хойд, урд талаараа ХХI зуунаас эхлэн дэлхийн эдийн засаг, улстөр, хүчний харьцааг зан­гидан удирдах нь то­дор­­хойлогдож байгаа агуу их хоёр гүрний дунд хав­чуу­лагдан оршдгоороо нойр­­­моглон зүүрмэглэх хү­чирхэг баавгай, атиралдан мушгиралдах үлэмж биет луу хоёрыг зааглан ялгаж, хоёр биенээ самардах бо­ломж олголгүй өнөөдрийг хүргэсэн ховорхон гавьяа­тай. Хэдэн зууны турш хуу­рай газрын хамгийн том хоёр гүрний дунд жийргэвч болон оршсон төв Азийн жижигхэн монголыг хоёр аварга хөрш маань хүссэн, хүсээгүй сүүлийн үед анзаа­рахгүй байхын аргагүй болоод байгаагаа БНХАУ-ын дарга Си Зиньпин, ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин хоёр 14-хөн хоногийн зайтай түүхэн айлчлалуудаараа дэлхий нийтэд зарлан тун­хаглачихаад нисэн одоцгоов.

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путины хөлөглөсөн тус­гай үүргийн онгоц “Чингис хаан” Олон улсын нисэх буудалд товлосон ца­гаасаа цаг орчим хоцорч буухад БНХАУ-ын дарга Си Зиньпинд үзүүлсэнтэй адил хүндэтгэл үзүүлж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг, Гадаад харилцааны сайд Л.Болд нар угтан авсан юм.

ОХУ-ын өмнөх Ерөн­хийлөгч Д.Медведевийн Монгол Улсад хийсэн сүү­лийн айлчлалаас хойш та­ван жилийн дараа тохиож байгаа энэхүү түүхэн айлч­лалын бүрэлдэхүүнд Гадаад хэргийн сайд Сергей Лавров, Ерөнхий сайдын орлогч Трутнев, Эрчим хүчний сайд Александр Новбак, Алс дорнодын хөгжлийн сайд Александр Галушка, төрийн өмчийн “Оросын төмөр зам” нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч Владимир Якунин болон бизнесийн салбарыг төлөөлж Оросын шууд хөрөнгө оруу­лалтын сангийн ерөнхий захирал Кирилл Дмитриев, “Роснефть” компанийн тэр­гүүн Игорь Сечин, хөнгөн цагаан үйлдвэрлэлийн “Ру­сал” компанийн тэргүүн Олег Дерипаска нарын хүмүүс багтсаныг ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн туслах Юрий Ушаков урьдчилан мэдэгдсэн.

Улаанбаатарын цагаар 14:30 болоход Чингисийн талбайн баруун талаар тусгай хамгаалалттай гур­ван хар тэрэг давхиж ирсний дотроос ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайдаар 10 жил ажиллаж байгаа, Англи, Франц, Шриланк хэлийг төгс эзэмшсэн, барууны ертөнцөд “Хатуу ч, туйлын хувь нэмэртэй оролцогч байж чаддаг, бас итгэлтэй” хэмээн ихэд үнэлэгддэг Сергей Лавров бууж, яаруухан алх­саар талбайн төвд очсон юм. Барууны удирдагчдад “Орчин үеийн хамгийн шилдэг дипломатч” хэмээн үнэлэгддэг ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд Сергей Лавров айлчлалын бүрэлдэхүүнд багтаж, Ерөнхийлөгчөөсөө түрүүлэн ирж бүх зүйл ном ёсоороо эсэхийг шалгаж байгаагаас үзвэл ОХУ-ын зүгээс энэ удаагийн айлчлалд ихээхэн ач холбогдол өгсөн нь илэрхий.

Сонирхолтой нь ОХУ-ын төрийн дуулал эгшиглэх үеэр Ерөнхийлөгч В.Путины сэтгэл багагүй хөдөлж, дотор сэтгэлдээ мэлмэрүүлсэн ч байж бол­зошгүй түүхэн агшны зураг орос, монголын олон гэрэл зурагчны дуранд үлдсэн нь энэ удаагийн айлчлалын эхний гэнэтийн бэлэг байв.

Зургаахан цагийн хяз­гаартай энэ удаагийн айлчлалын бүрэлдэхүүнд 200-гаад хүн багтсаныг Чингисийн талбай дээр эрхэм зочдыг хүлээнгээ хоорондоо ярилцах оросын сэтгүүлчдийн яриа­наас сонссон юм. Хоёр Ерөн­хийлөгч эзэн Чингисийн хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлж, хүндэтгэлийн дэвтэрт гарын үсгээ үлдээн дурсгалын зу­раг татуулсаны дараа 30 гаруй минут ганцаарчилсан уулзалт хийсэн нь энэ удаа­гийн айлчлал аргагүй л ОХУ, Монгол Улсын хооронд нэн яаралтай шийдвэл зохих тулгамдсан олон асуудал байгаагийн нотолгоо байлаа.

Эрхэм Ерөнхийлөгч на­рыг төрийн ордонд морил­соны дараа сэтгүүлчид цу­ваанд орж, төрийн ордонд алхаж явахад нүд­­­ний үзүүрт нийслэлийн Хан­гарьд ордон, төрийн ордон, Шангрила зочид бууд­­лын дээвэр дээр байр­ла­сан мэр­гэн буудагчид үл мэдэг­хэн цухалзаад алга бо­лох нь анзаарагдаж бай­сан нь энэ удаагийн айлч­лалын аюулгүй байдалд хоёр тал хэрхэн дээд зэргээр бэлт­гэснийг харуулж байсан юм.

Өчигдөр Улаанбаатар хотын тэнгэрт бүртийх үүл­гүй цэлмэг байж, агаарын хэм бараг л нэ­мэх 30-д хүрсэн болов уу. Чингисийн талбайд цаг гаруй халуун наранд шарагдсан орос, монгол сэтгүүлчид сая л нэг төрийн ордонд хөл тавихад урдаас сэнгэнэсэн сэрүүхэн агаар нэвчин авсан нь үнэхээр тааламжтай байсныг хэлэх ёстой. Ерөнхийлөгчийнхөө айлчлалыг сурвалжилж яваа Оросын сэтгүүлчид төрийн ордонд оронгуутаа “Ох какая жара” хэмээн дуу алдацгааж, савтай ус руу хошуурцгааж харагдана лээ. Харин “Өдрийн сонин”, “Ардчилал” “ТВ-5” “ETV”-ийн бидний хэдэн сэтгүүлч өөр зуураа “Өнөөдрийн халуун шиг орос, монголын хойшдын харилцаа халуун, дулаан болох бизээ” хэмээн монгол хүний амны бэлгэ өргөцгөөсөн юм.

Сур­валж­лагч нарт мэдээлэл өгөх хүр­тэл цаг хэртэй хүлээц­гээ­сэн биднийг тө­рийн ордны есөн хөлт хүндэт­гэлийн танхимд сая л нэг оруулахад “За хүлээс­ний хэрэг гарч түүхэн гэрээ хэлцлийн гэрч нар болох нь дээ” хэмээн нэ­гэн телевизийн тоймч бүсгүй бусдыгаа хөгжөөхөө мартаа­гүй юм. Удалгүй ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путины энэ удаагийн айлчлалын оргил хэсэг болсон 15 баримт бичигт хоёр талын албаны хүмүүс гарын үсэг зурцгаав.

Эдгээр албан бичгийг жагсаавал:

1.Иргэдийн харилцан зорчих нөхцөлийн тухай Монгол Улсын Засгийн газар, ОХУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт Монгол Улсын Гадаад харилцааны сайд Л.Болд, ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд Сергей Лавров нар

2. Хууль бусаар бай­гаа иргэдийг буцаан шил­жүүлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, ОХУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр

3. Хууль бусаар бай­гаа иргэдийг буцаан шил­жүүлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, ОХУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг хэрэг­жүүлэх журмын ту­хай гүйцэтгэх протоколд Гадаад харилцааны сайд Л.Болд, Холбооны шилжилт хөдөлгөөний албаны дарга К.А.Ромодоновский нар

4. Ойг гал түймрээс хам­гаалах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, ОХУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт БОНХ-ийн сайд С.Оюун, Байгалийн нөөц экологийн сайд С.Н.Донской нар

5. Монгол Улсын Хууль зүйн яам, ОХУ-ын Хууль зүйн яам хоорондын хамтын ажиллагааны тухай хэлэлцээрт Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин, Хууль зүйн сайд А.В.Коновалов нар

6. Монгол Улсын Ба­рилга, хот байгуулалтын яам, ОХУ-ын Барилга, орон сууц-нийтийн аж ахуйн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт Барилга хот байгуулалтын сайд Ц.Баярсайхан, Барилга орон сууц, нийтийн аж ахуйн сайд М.А.Мень нар

7. Иргэний нисэхийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Зам тээврийн яам, ОХУ-ын Тээв­рийн яам хоорондын санамж бичигт Зам тээврийн сайд А.Гансүх, Тээврийн яамны сайд М.Ю.Соколов нар

8. Монгол Улсын Зам тээврийн яам болон ОХУ-ын “Оросын төмөр зам” НХН хоорондын Улаанбаатар тө­мөр замын шинэчлэл, хөгж­­­лийн стратегийн түнш­лэлийн хэлэлцээрт Зам тээв­рийн сайд А.Гансүх, Оросын төмөр зам, нээлттэй хувь­цаат нийгэмлэгийн ерөн­хийлөгч В.И.Якунин нар

9. Монгол-Оросын эдийн засгийн харилцааг хөг­жүү­лэх Монгол Улсын Эдийн засгийн хөгжлийн яам болон ОХУ-ын Эдийн засгийн хөгжлийн яам хоорондын хамтран ажиллах тухай санамж бичигт Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Н.Батбаяр, Эдийн засгийн хөгжлийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд дэд сайд А.В.Фомичёв нар

10. Монгол Улсын иргэдийг газрын тосны “Роснефть” НХН-ийн түнш дээд сургуульд суралцахыг дэмжих тухай Монгол Улсын Боловсрол, шинжлэх ухааны яам, газрын тосны “Роснефть” Нээлттэй хувьцаат нийгэмлэг хоорондын хэлэлцээрт БШУ-ы сайд Л.Гантөмөр, “Роснефть” нээлттэй хувьцаат нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч И. И.Сечин нар

11. Монгол Улсад цэрэг-техникийн буцалтгүй тусламж үзүүлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, ОХУ-ын Засгийн газар хоорондын 2004 оны гуравдугаар сарын 3-ны өдрийн хэлэлцээрийн үйлчлэлийг сунгах тухай протоколд БХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга З.Болдбаатар, Холбооны цэрэг техникийн хамтын ажиллагааны албаны дарга А.В.Фомин нар

12. Монгол Улсын Сан­гийн яам болон Холбооны төрийн сан /Оросын төрийн сан/ хоорондын техникийн хамтын ажиллагааны са­намж бичигт Сангийн яам­ны төрийн нарийн бичгийн дарга Х.Ганцогт, Холбооны төрийн сангийн дарга А.Ю.Артюхин нар

13. Монгол Улсын Ир­гэний харьяалал, шил­жилт хөдөлгөөний ерөнхий газар, ОХУ-ын Холбооны шилжилт хөдөлгөөний алба хоорондын харилцан ойлголцлын са­намж бичигт Иргэний харьяалал, шилжилт хөдөл­гөөний ерөнхий газрын дарга Б.Пүрэвдорж, Хол­боо­ны шилжилт хөдөл­гөөний албаны дарга К.А.Ромодоновский

14. Монгол Үндэсний Олон нийтийн радио теле­виз, ОХУ-ын “Россия се­годня” Олон улсын мэ­дээл­­лийн агентлагийн хоо­рондын хамтын ажил­лагааны са­намж бичигт МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирал М.Наранбаатар, “Россия сегодня” Олон улсын мэ­дээл­лийн агентлагийн ерөн­хий захирлын орлогч П.В.Андреев нар

15. “МИАТ” ХК болон “Аэрофлот” компани хоорондын хамтран ажил­лах тухай харилцан ойл­голцлын санамж бичигт “МИАТ” ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Г.Жаргалсайхан, “Аэрофлот” компанийн ерөн­хий захирал В.Г.Савё­лев нар гарын үсэг зурц­гаасан нь энэ айлчлалын хамгийн гол үр дүн байлаа.

Түүнээс гадна Мон­голын төмөр замыг цахил­гаан­жуулах, хос болгох ажлыг 2020 он гэхэд дуусгах, хоёр улсын худалдааны нөх­цөлийг нэн тааламжтай болгож, 2020 он гэхэд худалдааны эргэлтийг 10 тэрбум ам.дол­ларт хүргэх, Монголд үйлд­вэрлэсэн ба­рааг ОХУ-ын зах зээлд 20 жилийн хугацаатай татвар, гаалийн хураамжгүйгээр, хэмжээ харгалзахгүй ний­лүүлж байх гэрээ хэлэл­цээрийг ойрын үед эхлүүлэх зэрэг түүхэн чухал санал, санаач­лагыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж дэвшүүлснийг ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин ерөн­хийд нь сай­шааж арга­гүй л том гүрний, баян удир­дагчийн зангарга харуулсан юм.

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путины зургаахан ца­гийн хугацаатай ч 100 жилд үр өгөөжөө хайрлах онц­гой айлчлал ЗХУ-ын дөрвөн удаагийн баатар Г.К.Жуковын хөшөөнд хүндэт­гэл үзүүлэн, музейг нь үзсэнээр өндөрлөж эрхэм ерөнхийлөгчийн хө­лөг­­лөсөн тусгай үүргийн онгоц “Чингис хаан” ни­сэх буудлаас хөөрснөөр энэ удаагийн айлчлал өндөр­лөсөн юм. “Хөрш хөршөө сонго­доггүй” гэдэг ч орос, монголчууд яах аргагүй нүүгээд холдох боломжгүй газар нутгаараа эгнэгт холбогдож, хэн хэ­нийгээ эгнэгт “Иди ко мне” хэ­мээн дуудах учиртайг Ерөн­­­­хийлөгч В.Путин донж­­­­­тойхон сануулчихаад, зан­­га­рагтайхан нисэн одлоо. Харин тэр удахгүй “За мной” хэмээн дуудах болов уу яах бол….

Д.Энхтүвшин

Эх сурвалж: