Лениний музейн асуудлаар өнгөрсөн баасан гаригт Төрийн өмчийн хороо /ТӨХ/, Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яам

/ССАЖЯ/- ныхан хамтран мэдээлэл хийлээ. 1997 онд Дээд шүүхээс Лениний музейн талаар гаргасан шийдвэрийг хянуулах тухай хүсэлтийг Нийслэлийн шүүхэд энэ сарын 13-нд ТӨХ-ноос гаргасан тухайгаа энэ үеэр мэдэгдсэн юм. ССАЖЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга П.Алтангэрэлийн ярьснаар төрийн хөрөнгөөр боссон уг музейг Засгийн газрын тогтоолд үндэслэн тавдугаар сарын 18-нд болдог Дэлхийн музейн өдрөөс өмнө хүлээн авч, ашиглалтад оруулах зорилготой байгаа аж. 1997 онд шийдвэр нь гарчихсан уг музейн асуудал өнөөг хүртэл маргаантай байгаа гэж тэрбээр нэмж тодотгов.

Чухам яагаад гэсэн асуултад “ Лениний музейг анх Сайд нарын Зөвлөлийн тогтоолоор Соёлын яамны захиалгаар 1967 онд Шинжлэх ухааны академи байгуулсан баримт байдаг. Музейг барих, үйл ажиллагааг нь үргэлжлүүлэх, үзмэрүүдийг нь худалдаж авах ажиллагааг 1974-1980 онд улсын төсвөөс санхүүжүүлсэн. Дараа нь Намын түүхийн институт хүлээн авч, улмаар ашиглагчийн статустай болсноор МАН өнөөг хүртэл ашиглаж байгаа” гэв. Гэтэл бодит байдлыг авч үзвэл 1997 онд Дээд шүүх Лениний музей МАН-ын өмч гээд шийдвэр гаргачихсан байдаг. Тэгээд ч тус музейг МАН-ын өмч болохыг Үндсэн хуулийн цэц саяхан дахин баталчихаад байхад ССАЖЯ ийнхүү авах гэж улайраад байгааг юу гэж ойлгох вэ.

Асуудлыг тодруулбал, тус музейг анх Соёлын яамны захиалгаар 1974-1980 онд барьсны дээр уг барилга нь МАН-ын хууль ёсны өмч юм. Нийслэлийн давж заалдах шатны шүүхийн 1997 оны зургадугаар сарын 16-ны өдрийн 462 тоот магадлал, Үл хөдлөх хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн бүртгэл, Аж ахуйн нэгж байгууллагын газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ болон МАН-ыг Улсын Дээд шүүхэд бүртгүүлэхээр гаргасан өргөдөлд тусгасан үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлд уг барилгыг хамруулж, шалгаж бүртгэсэн улсын бүртгэл байдаг аж. Тиймээс Засгийн газрын өнгөрсөн нэгдүгээр сард гаргасан Үлэг гүрвэлийн музей болгох шийдвэр нь МАН-ын хуулиар хамгаалагдсан өмчийн хэлбэрийг үл зөвшөөрсөн, шүүхийн шийдвэрийг үл хүндэтгэсэн үйлдэл болсон гэдгийг Үндсэн хуулийн цэц дахин батлав. Энэ талаар иргэн М.Төрбат, Б.Лхагважав нар Үндсэн хуулийн цэцэд хандаж маргаан үүсгэхээр гомдол мэдүүлсэн байдаг. Харин Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Б.Пүрэвням уг асуудлыг авч үзээд Чингэлтэй дүүргийн шүүхийн 1997 оны дөрөвдүгээр сарын 18-ны 377 дугаар тогтоол, Нийслэлийн давж заалдах шатны шүүхийн 1997 оны зургадугаар сарын 16-ны өдрийн 462 тоот магадлалын дагуу Лениний музей нь МАН-ын өмч болохыг хүлээн зөвшөөрсөн шүүхийн шийдвэрийг хэн ч өөрчлөх эрхгүй гэж үзсэн юм. Тиймээс уг асуудал дээр шүүхээс гаргасан шийдвэр буюу Лениний музей нь МАН-ын өмч гэсэн шийдвэр хүчинтэй байгаа тул Үндсэн хуулийн цэц маргаан үүсгэхээс татгалзаад байгаа. Ийм шийдвэрүүд гарчихаад байхад яагаад заавал МАН-ын өмчид халдах гээд байгааг эрх баригчдын дээрэнгүй авиртай холбон тайлбарлахаас өөрөөр юу гэхэв. Хэрэв төрийн хөрөнгөөр баригдаж одоо ямар нэгэн өмчийн хэлбэрт шилжсэн байшин, барилга болгоныг хурааж авна гэвэл одоогийн төв шуудангийн замын эсрэг талд байрлах АН- ын байр ч хураагдаж таарна. Уг барилгыг 1930-аад оны үед хөдөө аж ахуйн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулах зорилгоор барьж, Мал, тариалангийн яам байрлаж, Х.Чойбалсан ч ажиллаж байсан түүх бий. Харин 1980-аад оны сүүлчээр МОНЦАМЭ агентлаг байрлаж байгаад 1990 онд тус агентлагийг нүүлгэж “Шинэ дэвшилт холбоо” буюу МҮДН-д тус байрыг шилжүүлсэн.

МҮДН АН-тай нэгдсэнээс хойш АН-ын байр болсон гээд үүх түүхийг нь аваад үзвэл жинхэнэ төрийн хөрөнгөөр босгосон барилгыг хэн эзэмшиж байгаа нь өнөөдөр бэлхнээ харагдана. Хэрэв төрийн хөрөнгөөр боссон барилгыг буцааж авъя гэвэл АН-ын байрыг хамгийн түрүүнд хураах хэрэгтэй. Төсвийн хөрөнгөөр баригдсан уг барилгыг АН өмчилчихөөд парламентад олонхи болж, эрх мэдэлтэй болсон гэдгээрээ далайлгаж сөрөг хүчнийхээ өмчид халдаж байгаа нь дэндүү бусармаг байна. Харин ч ардчилал, шударга ёс ярьдаг АН төрийн эрхэнд гарсан юм чинь асуудалд бодитой, шударгаар хандаж байраа хураалгах хэрэгтэй.