ҮТЕГ-ынхны хэрэг хэзээ шийдэгдэх вэ Та бидний татварын мөнгийг танигдахгүй болтол нь танасан дарга нарын хэрэг дарагдав

уу.

Эсвэл энд тэндээс хамсаатнуудыг нь хайж хавтаст хэрэг зузаарч байна уу. Ямартай ч энэ хэргийг шалгаж байгаа гэхээс цаашгүй мэдээлэл нийгэмд бий. Үндэсний татварын ерөнхий газрын экс удирдлагууд азгүйдээ биш, авлигыг өөгшүүлсэндээ “аавын хаалга” татсан. Товчхондоо, тус газарт бугшсан идээ бээр хагарч, эрчимт эмчилгээнд орсон гэхтэй утга нэг.

Иргэдийн хөлс хүчээ шавхан байж олсон мөнгийг татвар нэрийдлээр хурааж, улмаар 17 тэрбум төгрөгийг халаасласан дарга нарын гар, хөл болсон компаниуд байх нь дамжиггүй. Эдгээр компаниуд илчлэгдвэл татварын мөнгөнөөс зугтаж байсан авлигачид тодорно. Зарим эх сурвалжуудын хэлж буйгаар эл хэрэгт барилга, уул уурхайн компаниуд сэжигтэй гэх. Ээдрээтэй эл хэргийг шалгахад хугацаа шаардлагатайг албаныхан дуулгаж буй. Учир нь данснаас данс, дотоодоос гадаад руу гээд хэдэн тэрбумаар тоологдох мөнгөний урсгал хаана боомилогдов.

Үүнийг шалгахад цаг хугацаа болоод бусад хань хамсаатнууд нь шаардлагатай. 17 тэрбум гэдэг их мөнгө. Ийм хэмжээний мөнгийг эдгээр дарга нар идээд ч барахгүй. Нэг өрхийн жилийн хэрэгцээ байтугай нэг сумын жилийн хэрэглээнээс хэтэрсэн мөнгийг Татварын ерөнхий газрын удирдлагууд завшсан. Энэ мөнгө хэний халаасанд шургалж, аль банкны авдарт хадгалагдсан вэ. Авлигатай тэмцэх газарт Үндэсний татварын ерөнхий газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн дарга Ч.Гансүх, түүний хүү Г.Ганзул, Улсын төсөв орлогын хяналтын газрын Судалгаа үнэлгээний хэлтсийн дарга Д.Энхбат, татварын байцаагч О.Бямбасүрэн нар шалгагдаж улмаар Цагдан хорих 461 дүгээр ангид саатуулагдаж байгаа юм. Сэжигтэн Д.Энхбат болон түүний эхнэрийнх нь нэр дээр байсан данснаас их хэмжээний мөнгө илэрснээс хамаг хэрэг мандсан. Эдгээр хамсаатнууд аж ахуйн нэгж байгууллагыг татвараас хөнгөлж оронд нь олз хайдаг байж. Улмаар үгсэн тохирч нэг нэгнийхээ данс руу “хулгай”-гаар зувчуулдаг болохыг хуулийнхан тогтоосон гэнэ.

Гадаад руу мөнгөний үер урсч, монголд цөлжилт нүүрлэв

Мөнгөнд шунасан харийнхан Монгол руу мөлхөж, мөнгөө нуух гэсэн эрх мэдэлтнүүд гадаадад зочилдог гаж тогтолцоо бий. Аль ч улсын эдийн засаг мөнгөний үнэрээр хөгждөг. Гэтэл манайд эсрэгээрээ мөнгөний бодлого нь харийнхны халаасанд шингэжээ.

Идсэн уусан нь илчлэгдсэн томоохон албан тушаалтнуудыг шалгахад ихэнх нь гадны улс оронтой харилцаа холбоо тогтоож улмаар хадгаламж нээлгэсэн байдаг. Энэ нь эдийн засагт сөрөг нөлөө үзүүлэх нь дамжиггүй юм. МИАТ, ГЕГ, ҮТЕГ-ын удирдлагуудын хэргээс энэ бүгд харагдана. “МИАТ” компанийн удирдлагууд 10 тэрбум, татварынхан 17 тэрбум гээд л хэрээс хэтэрсэн мөнгөн дүн хэний ч юм бэ халаасанд шургалж орхив.

Гаалийнхан нь гадныхантай сүлбэлдэж хилээр их хэмжээний бараа бүтээгдэхүүн гаргасан хэргийг албаныхан шалгаж байна. Аавынхаа халааснаас 700 төгрөг авсан хүү адлуулж ар гэртээ тамлуулж байхад ард иргэд автобусанд 10 байтугай 20 төгрөг дутуу өгсөн ч ядуу зүдүүгээрээ дарамтуулдаг. Гэтэл тоолж баршгүй, толгой эргэм мөнгөний урсгалд баячууд нь урсч байна. “Батгана явсан газар балагтай” гэх. Тэгвэл төрөөс төрсөн тэрбумтнууд явсан газарт авлига цэцэглэж эхлэв. Ард түмэн андахгүй. Одоогоос хэдэн жилийн өмнө “Хадгаламж” банкны Ц.Чимэдцэрэн 14 тэрбум төгрөгийн хэргээр “аавын хаалга” татаж азгүйтсэн. Хийсэн хэргийнхээ гэмийг үүрч хэдэн жил нарсанд суусан нэр зүүж энэ оны эхээр эрх чөлөөтэй иргэн болж хувирав. Зарим эх сурвалжууд түүнийг шоронгоос суллагдсан даруйдаа гадаад руу гарсан гэх. Илэрсэн хэрэг нь л энэ болохоос үүнээс их хэмжээний мөнгө завшсан эрхмүүд зөндөө. “Анод” банк, Хадгаламж зээлийн хоршоо, албан тушаалын хэрэг гээд.

Хэдийгээр хэргийг илрүүлсэн гэх атлаа хэнээс нь ч тэрбумаар тоологдох хөрөнгийг нь хурааж аваагүй. Хэрэгтнүүд нь нарсанд “жаргаж”, хэдэн тэрбумын хөрөнгө нь хаа нэгтээ үржиж буй. Тэгвэл эл их мөнгөний урсгал хаашаа урсана вэ. Гадаад руу мөнгөний үер урсч, монголд цөлжилт нүүрлээд байгаа хэрэг үү.

Тухайлбал, “World Ultra Wealth Report” сайт нь Төв Азийн орнуудын баян хүмүүсийн хөрөнгийн судалгааг хийж улмаар дэлхий дахинд тайлагнасан байдаг. Энэхүү судалгаанд 30 сая ам.доллараас дээш хөрөнгөтэй хүмүүсийн тоо, тэдний нийт хөрөнгийн хэмжээг тооцон үзүүлсэн байх. Тэгвэл дэлхийн бусад орнуудын толгой баячууд тодрох цагаар монголын хөрөнгөтнүүд ч ил болов. Эл судалгааны эхний байруудыг Япон, Хятад, Энэтхэг толгой цохисон бол Монгол Улс дээгүүр давхижээ.

Тэгэхээр манай улсад 30 сая ам.доллараас дээр хөрөнгөтэй 40 хүн байгааг тодотгож орхив. Эдгээр хүмүүсийн нийт хөрөнгө зургаан тэрбум ам.доллар аж. Хүн амаараа дэлхийн бусад орноос доогуурт ордог манай улсын хувьд тэрбумаар тоологдох хөрөнгөтэй баячуудтай гэхээр бахархмаар. Тэрбумтнуудын тоо өссөөр. Өсөхийн хэрээр авлигын хэрэг цэцэглэж, ард түмний минь амьдрал доройтсоор байна.

А.Лхагважав

/Нийгмийн толь/