Огторгуй дээр суусан Б.Чойжилсүрэн гишүүнд газар хатуу гэдгийг од эрхэс анхааруулж байна. Мөн төмөр нохой жилтнүүдийн хувьд усан могой жил тийм ч таатай бус гэдгийг сануулж, заслаа хийлгэхийг зөвлөжээ. Өнгөрсөн хугацаанд 1970 оны нохойнууд ашиг олж, амьдрал нь дээшилсэн тул шуналтах хэрэггүй гэнэ. Гагцхүү ялгуусан хэмээх могой жилд өөрийнхөө хэн болохыг гэр бүлийнхэндээ ч, удирдлагууддаа ч харуулах хэрэгтэй ажээ. Мөн сэтгэл санаа тавгүйтэж, нойргүйдэх тул биеэ энхрийлүүштэй.

 
Үнэхээр эрхэм түшээ маань сэтгэл санаа нь тавгүйтэж, нойргүйтэх болоод удаж байгаа. Лав л өнгөрөгч оны зургадугаар сард болсон сонгуулиас хойш бүтэн нойртой хонож үзсэн нь юу л бол. Тэр ч бүү хэл, хар дарж зүүдэлдэг болсон гэх юм билээ. 2008 оны сонгуулиар Увсчуудыг мөнгөөр “зодож” гарч ирсэн тэрбээр 2012 оны сонгуульд ч хуучин аргаа хэрэглэсэн нь хоолой дээр нь хутга болж, УИХ-ын гишүүний суудлаас нь түлхэж унагахад хүргээд байгаа билээ. Өмнөх парламентад хэлд ороогүй ч, хэтэвч нь зузаарсан нэгэн гэж ангийнхан нь алиалах нь ч бий. Олны үг ортой гэгчээр дөрвөн жилийн хугацаанд гуравхан хуулийн төсөлтэй ноцолдсон мань эр гурван компаниа 15 болгон нэмэгдүүлж дөнгөсөн нь АТГ-д мэдүүлсэн Хөрөнгө орлогын мэдүүлгээс нь харагдана. Ингэхдээ “Хурд-Хүнс” компанийнхаа ОХУ-ын “АРТА”-гаас импортолдог “Шар сүү”-г оруулж ирэхийн тулд сүүн дээр тавих татварыг тэглүүлчихсэн зайтай эр. Ер нь УИХ-ын гишүүний сэнтий мань хүнд зохиж байгаа гэж жигтэйхэн. Жилийн орлого нь 4.2 тэрбум давж, ангийнхныгаа манлайлсан гэж байгаа. Гишүүн болохдоо хадгаламжгүй байсан тэрбээр хоёрхон жилийн дараа 52 сая төгрөгийг цааш нь хийгээд амжсан юм даг. Иймээс л ар талынхаа бизнесийг баталгаатай байлгахын тулд дахин парламент руу тэмүүлсэн гэлцэх нь бий. Харамсалтай нь, түүнийг УИХ-ын гишүүн мөн эсэхэд олон хүн эргэлздэг. Тэр дундаа Увс нутгийн сонгогчид нь бүр ч алмайрч суугаа гэнэ лээ.
Цаашлаад АН-ынхан бүр ч түүнийг гишүүн хэмээн хүлээн зөвшөөрдөггүй. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Р.Бурмаагийн хэлснээр тэр бол “хууль бус” гишүүн. Түүний үнэмлэх хүчингүй болж, бүр хурааж авахад ч болохгүй зүйлгүй гэнэ лээ. Учир нь УИХ-ын сонгуульд Увс аймгаас нэр дэвшсэн Б.Чойжилсүрэн, Ч.Хүрэлбаатар нарыг иргэдийн са­налыг худалдан авах зорилгоор мөнгө тараасан хэмээн үзэж, УИХ-ын гишүү­ний түр үнэмлэхийг нь хүчингүй болгож, СЕХ-ны холбогдох тогтоо­лыг хүчингүй болгох шийдвэрийг шүүхээс гаргасан байдаг. Товчхондоо Гэвч дар\аа дараагийн шатны шүүхэд давж заалдана гэдгээ эрхмүүд мэдэгдэж, өнөөдрийг хүртэл хуулийн байгууллагын үүдээр эргэлдэж буй. Сайд асан Д.Нямхүүгийн хэлснээр бол сонгуулиар мөнгө тараах санаачилгыг Б.Чойжилсүрэн гаргасан аж.

Түүнчлэн мань эрийг төр түшилцдэг эрхэм үү, бизнес эрхэлдэг наймаачин уу гэдгийг нь ялгахад хүндрэлтэй байдаг гэлцдэг. Чуулганы танхимд бараа нь харагдахаас үг нь сонсогддоггүй тэрбээр “Хурд” группийн офисоосоо салдаггүй. Энэ талаар тэрбээр “Дассан газрын даавуу зөөлөн гэдэг шиг тэнд очоод ажилчидтай буу халж суухад сэтгэл сэргээд ирдэг юм” хэмээн дурсан ярьсан нь бий. Үнэндээ ч гэнэт л улс төрд хөл тавьж, шулуун замаар УИХ-ын гишүүн болсон түүнийг учир мэдэх хүмүүс мэнгэт сайдын хэтэвч нь болж явсаныхаа гавьяаг эдэлж байгаа нь энэ гэлцдэг. Магадгүй л юм. Нутгийн ахын буян гэж… Буян дааж амьдрахаас өөр яалтай.

Сүүлийн үед шуугиан тариад байгаа хотын төвийн А зэрэглэлийн газрын наймааны хэргийг ч мань эрээс салгаж ойлгоход хэцүү. Дэнж хотойтол наадах монгол түмний наадмын талбайн тодорхой хэсгийг хүртэл гартаа оруулаад амжсан сүйхээтэн бол өнөөх л Чойжоо. ”Төв цэнгэлдэх хүрээлэн” ТӨК-ийн 31 га газар наймхан жилийн дотор найман га болтлоо багасахад түүний оруулсан хувь нэмрийг чамлахааргүй. “Төв цэнгэлдэх” хүрээлэнгийн зүүн талд нь УИХ-ын гишүүн Ц.Батбаяр хотын мээр байхдаа авсан томоохон газарт өндрөөс өндөр хотхон сүндэрлүүлжээ. Үүнийг залгаад УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэнгийн “Рапид харш” хэмээх нэртэй 12 давхар орон сууц бүхий хороолол бий. Эрхэм гишүүн Б.Чойжилсүрэнгийн эзэмшлийн “Хурд” компанийн захиалгаар УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргилын “Бэдү” компани гүйцэтгэлийг нь хийжээ. Гоёмсог нэртэй дээрх орон сууцны барилгын краны цамхаг нурж, 26-хан настай залуу амиа алдсан нь бий. Харамсалтай нь, төрийн ажилд төдийлөн дуугардаггүй эрхэм гишүүн маань энэ хэргийн талаар “Мэдээгүй” гэхээс өөр зүйл хэлээгүй юм даг. Түүнчлэн хэрэв Төв цэнгэлдэх хүрээлэнг өөр газар руу нүүлгээсэй хэмээн гар нь загат­наж суудаг эрхмүүдийн нэг гэлцэх нь бий. Юутай ч мань эр шинэхэн харшаа ахмад дайчдад хүртэл шахаад амжсан гэх.

Юутай ч Тавантолгойн нүүрсийг урд хөрш рүү тээвэрлэгч эрхэм түшээ маань энэ мэтчилэн арвин намтартай нэгэн. Гэвч жинлүүрийнхэн ухрах нь амархан мөн хариуцлага хүлээх дургүй хүмүүс. Хариуцлагагүй байсны улмаас гэмших явдалд хүргэдэг. Азгүйтэлдээ их шаналдаг. Иймээс Чойжоо гишүүний ордныхон шийдвэр гаргаж мөн өөрийн идэвхигүй байдалтайгаа тэмцэж сурах хэрэгтэй. Тэр хайрлуулахгүйгээр амьдарч чадахгүй. Иймээс хүмүүсийн толгойг яаж эргүүлэхдээ гарамгай. Бууж өгөх, найр тавих туйлын дургүй. Гэхдээ бас найзууддаа атаархуу ханддаг, ялангуяа хэрвээ найзууд нь амжилтанд хүрсэн бол. Аливаа сонголтын өмнө шийдэмгий бус байдалд ордог нь энэ ордныхны сул тал.

Л.Нинж

NEW.MN