ЭБЭХ-ний сайд Д.Зоригтыг шалгаж, нягтлах үндэслэл байна гэдгийг “АТГ-аа..!!! Дашдоржийн Зоригтыг шалгах

үндэслэл байна” нийтлэлээс уншигч Та хүлээн авсан биз ээ. Эрхэм Д.Зоригтын үйлдэж ирсэн үйлдлүүд нь түүнийг цаашид өмнөд хөршийн эрх ашигт нийцсэн ямар ч санал, санаачлагуудыг гаргаж даварч чадах нэгэн гэдгийг илтгэж байгаа талаар мөн дуулгасан.  Гэхдээ илүү лавшруулан хүргэх нь зөв болов уу.

Ер нь  Д.Зоригт гэж хүн Монгол Улсын Эрдэс баялгийн салбарын бодлогыг тодорхойлох яамны сайдаар томилогдсоноос хойш энэ салбар дахь Монгол, Хятад хоёр улсын харилцаа ихэд хөгжжээ. Уг нь хөгжил дэвшил сайн хэрэг л дээ. Гэхдээ бидний эрх ашиг хэрхэн эрэмбэлэгдэж байна вэ. Бид ямар үр ашгийг хүртэж байна вэ гэдэг асуудал эхэнд тавигдах учиртай билээ. Гэтэл их баялагтай Монгол Улс эцэс сүүлдээ баялагтаа эзэн  шиг хандах эрхгүй болж, өөрийн нутаг дээрх орд газраас шанага нүүрс олж авахын тулд Бээжингээс зөвшөөрөл авдаг цочмоор цаг ирж ч мэдэхээр аюул хэдийнэ бидэнтэй ойртоод иржээ.

Мэдээж үүний буруутан нь төр засгийн эрхэнд гарсан даварсан этгээдүүд. Сайд Д.Зоригтын хувьд үүнд ихээхэн хамаатай. Тэрээр  2009 оны сүүлээр БНХАУ-ын Хөгжил, шинэчлэлийн хорооны дарга Жан Пиний урилгаар тус улсад хэдэн өдрийн албан ёсны айлчлал хийсэн бөгөөд хоёр талын эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын хамтын ажиллагааны боломжийн талаар тус улсын Хөгжил шинэчлэлийн хороо, Газар баялгийн яам, Хятадын хөгжлийн банк, Хятадын Экспорт, импортын банк, Хятадын Үндэсний газрын тос, байгалийн хийн корпораци, Хятадын цахилгаан сүлжээ Ерөнхий компани, Хятадын үндэсний цөмийн эрчим хүчний компани, Хятадын өнгөт төмөрлөгийн Ерөнхий корпораци, Цөмийн эрчим хүчний корпораци  зэрэг төр засаг, улсын үйлдвэрүүд, хувийн хэвшлийн томоохон аж ахуйн нэгжүүдийн удирдлагуудтай уулзаж, Хөгжил, шинэчлэлийн хорооны дарга Жан Питнтай эдгээр салбаруудад хамтран ажиллах Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт гарын үсэг зурж баталгаажуулаад ирж байсан юм.

Сонирхолтой нь, энэхүү айлчлалын дараахнаас эхлээд  Тодорхой ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордод хамааруулах тухай УИХ-ын 27 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтын 15 дугаарт бичигддэг Могойн голын нүүрсний ордын 51 хувийг Хятадууд авахаар санаархаж байна. ЭБЭХ-ний сайд Д.Зоригт Хятадын талын хүслийг биелүүлэхийн тулд бэлэглэхээр шийдээд байна гэх мэдээлэл гарах болсон юм. Гол нь энэ мэдээлэл дэмий хоосон яриа байгаагүй. Тэрээр Хятад улсад айлчлал хийгээд ирсэнийхээ дараа  Эрчим хүчний газрын дарга н.Баярбаатарт нэгэн зөвшөөрөл олгосон нь Могойн голын нүүрсний уурхайг түшиглэн барих 110 сая ам.долларын өртөгтэй, 60 мвт хүчин чадалтай ДЦС-ыг байгуулах гэрээг БНХАУ-ын Юанда гэх хэн ч үл мэдэх компанитай хийхийг даалгасан явдал байжээ. Уг станцын барилгын ажлыг эхлүүлэхэд зориулж 2010 оны төсөвт 10 тэрбум төгрөг суулгуулсан мөртлөө, Хятадын компаниар бариулахаар гэрээлсэн нь хууль зөрчсөн үйлдэл юм.  Тиймээс ч Ц.Сэдванчиг, Л.Гүндалай, Ц.Даваасүрэн нарын гишүүдийн анхааралд энэхүү үйлдлүүд орж, тэд тендер  шалгаруулалгүй хятадын  хувийн компанид эрх олгож, гэрээ байгуулсаны цаана хэний эрх ашигт үйлчлээд байгаа тухай нь Д.Зоригт сайдаас асууж байсан юм. Гэвч Засгийн газраасаа давсан эрх мэдэлтэй юм шиг аашилдаг Д.Зоригт сайд гэрээ байгуулсан Хятадын талын нөхдүүдтэй нийлэн станцын шав тавихаар товлож байжээ. Гэхдээ золоор шав тавигдаагүй юм.

Гэвч  сайд  Д.Зоригтын хятадуудын эрх ашгийн төлөөх үйлдлүүд зөвхөн үүгээр дуусахгүй. Тэрээр 2010 оны тавдугаар сарын 26-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанд Могойн голын нүүрсний уурхайн төрийн эзэмшлийн 51 хувийг хятадуудад олгох Засгийн газрын тогтоолын төслийг оруулж ирсэн гэдэг нь хэвлэлийнхний чихнээс холуур өнгөрч дийлээгүй. Уг нь тухайн үед Засгийн газрын гишүүд Могойн голыг түшиглэн байгуулах ДЦС-д шаардагдах хөрөнгө оруулалтыг 110 сая ам.доллараар тооцож оруулж ирж байгаа нь хэт өндөр байгааг, цаашлаад Хятадын талд төлөх шаардлагатай мөнгөний хэмжээ улам өсөх тул үүнийг дахин нягтлаж шийдвэрлэх талаар гэхчлэн чухал үүргүүдийг түүнд өгсөн байдаг. Гэвч Сайд Д.Зоригт анхнаасаа зөрсөн. Зөрсөн чигээрээ л зүтгэсэн. Үр дүнд ч хүрчээ.

Өдгөө Хятад, Монголын хамтарсан гэдэг ч нидэр дээрээ Хятадын компани болох “Шинэ Азиа Майнинг групп” Завхан, Говь-Алтай аймгийн хэрэглэгчдийг эрчим хүчээр хангах нэртэй Могойн голын дулааны цахилгаан станцыг барих, ашиглах, шилжүүлэх онцгой эрх олгох концессын гэрээг манай талтай байгуулчихаад байгаа нь үр дүнд хүрсэн гэдгийнх нь тод илэрхийлэл юм. Тэгээд нөгөө хэт өндөр зардал гэгдээд байсан 110 сая ам.долларын өртөгтэй гэрээг байгуулчихаад байна. Хүчин чадлын хувьд 60 мгвт эрчим хүч үйлдвэрлэхээр тооцож гэрээлсэнийх нь дараа нь ч гэсэн Ерөнхий сайд С.Батболд “Орон нутгийн 51 хувийг ашиглуулж, өмчлүүлэхгүй гэж ойлгож байна. Хүчин чадлын хувьд эхлээд шууд 60 мгвт хэрэггүй, 30 мгвт-аас эхлэх ёстой гэсэн асуудал тавигдаж байгаа” хэмээн хэлсэн байгаа. Харин Сайд Д.Зоригт “…51 хувийг ингэ тэг гэдэг үүргийг Засгийн газраас өгөх эрхгүй. ИТХ нь өөрөө шийднэ. Тэр 51 хувийг хэнд, яаж өмчлүүлэх вэ гэдгийг орон нутгийн ИТХ шийднэ. Өнөөдөр мэдээлж байгаагаар 51 хувиа дуудлага худалдаагаар заръя гэж байгаа юм билээ…” гэсэн хариултыг өгөөд амыг нь таглаад суусан юм. Харин салбарын сайдынхаа даалгаврыг биелүүлэгч Т.Цэрэнпүрэв эрхэм “Шинэ Азиа Майнинг” компанитай 60 мгвт гэсэн гэрээг хийгээд байгаа. Бүс нутгийн хэрэглээ нь 24 орчим мгвт байна. Харин Завхан, Хөвсгөлийн объектууд ашиглалтад орохоор 60 орчим мгвт байх шаардлагатай гэж үзсэн” гэсэн хариултыг өгч байв.

Тэгэхээр аюултай нь эрчим хүчний хараат байдал гэдэг бол Үндэсний аюулгүй байдалтай шууд холбоотой. Тэрдундаа бүхэл бүтэн хоёр аймгийнхаа эрчим хүчийг БНХАУ-ын талд атгуулна гэдэг бол асар том эрсдэл. 24 мгвт эрчим хүч шаардлагатай байгаа бүс нутагт заавал 110 сая ам.доллар заруулан байж 60 мгвт-ын ДЦС бариулах гээд байгаагийн, шилжүүлэх хугацааг 20-30 жил гэсэн урт байдлаар шийдүүлэх гээд буйн  цаана юу нуугдаж байна вэ гээд өнгийхөд манай талаас илүү өмнөд хөршид ашигтай харагдаад байгаа юм. Тэгэхээр ийм л зүйлийг санаж, сэдэж явдаг эрхэм сайдтан ирэх жилүүдэд юу санаж сэдэх нь  үнэндээ таашгүй. Магад, сэрэмжлэх ёстой юм.

Бид ЭБЭХ-ний сайд Д.Зоригттой холбоотой хуудуутай асуудлуудын талаар үргэлжлүүлэн мэдээлнэ.

Төлбөрт нийтлэл times.mn