Айсан авилгачин айлын диван дор нуугдана. Ичсэн авлигачин эхнэрийнхээ суган дор хоргодно. Ийм нэгэн онигоо тарав. Н.Энхбаярын жүжгийг хоёр сар шахам үзсэн энгийн иргэд энэ онигоог зохиожээ. Худалч авлигачин хүүгийнхээ хамар дор нуугдав гээд л цааш үргэлжилдэг гэж байгаа. Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайдын албыг тасралтгүй 10 гаруй жил хашиж ирсэн Н.Энхбаярын мөн чанар, үнэн дүр төрхийг АТГ болон ШШГЕГ-ынхан олонд бичлэгээр баримтжуулан харууллаа.

Үүнийг үзээд түүнд өгсөн итгэлийнхээ төлөө түмэн олон харамсав. Саяхныг хүртэл өмгөөлж, хорих газрын гадаа хаврын хавсаргыг үл тоон жагсаж, төв талбайд сэтгэлээ чилээн, хөлөө эцээн зогссон эгэл жирийн иргэд балмагдан цочив. Хэнийг төрд сонгож, бас хэнд итгэж, хэнийг дагаж явснаа ойлгосон энэ ухаарал сонгогчдод том сургамж болов.Үүнээс ч илүү саяхан МАН-ыг орхин МАХН-ын хаалгыг татсан Д.Тэрбишдагва, О.Чулуунбат нар дээшээ тэнгэр хол, доошоо газар хатуу гэгч болон шаналж байна.

Учир нь Н.Энхбаярын бодит төрхийг таньсан зарим хүн “Та нар ч бас өрөөсөн дугуй нь биз дээ” гэж МАХН-ынхан руу дайрч, хөдөө орон нутгаас жагсаалд оролцохоор зорьж ирсэн зардлаа нэхэн сандаргах болжээ. МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр адгийн архичны амнаас гарамгүй хараалын увайгүй үгсээр албаа хашин, үүргээ гүйцэтгэж буй эмч, цагдаа нарыг доромжилж буйг харсан хүмүүс түүний сэтгэцийн эрүүл байдалд эргэлзэх болсон байна. Клиникийн нэгдсэн II эмнэлгийн дарга Г.Баясгалангийн дэргэд диван дээр сууж байгаад гэнэтхэн л “Монгол Улсын Ерөнхийлөгч чамайг дуудаж байна, муу баасаа гэж хэл” хэмээн хашгичих түүнийг сэтгэцийн хувьд эрүүл хүн гэж итгэхэд хэцүү. Үе үе хэвлэлийнхнийг хараад өмсөж байсан хувцсаа тайлж шиддэг, хажуудаа байгаа хүнд салаавч үзүүлэн заамдаж авдаг гэхчлэн хийж байгаа үйлдлүүд нь ийнхүү дүгнэхэд хүргэж буй юм. Агуу ихийн солиорол гэж зарим талаар үүнийг нэрлэдэг. “Би Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Энхбаяр байна” хэмээн байн байн хашгирч байгааг харахад энэ хүний сэтгэцийн байдал нэлээн эртнээс муудаж эхэлсэн бололтой.

Харамсалтай нь Н.Энхбаярын энэ нөхцөл байдалтай гэр бүлийнхэн нь эвлэрэхийг хүссэнгүй. Энэ бүхнээс үзэхэд Н.Энхбаяр МАХН-ыг байгуулж эхлэх үеэсээ ийнхүү дэмийрэлд автах болсон бололтой. Хэрэв ийм бол МАХН агуу ихийн солиорлоор өвчилсөн хүний байгуулсан тоглоомын “Засгийн газар” болж таараад байна. Н.Энхбаярт зөвхөн “Эрхэм Ерөнхийлөгч өө, дарга аа” гэж дуудах хүмүүс л хэрэгтэй байж. Түүний энэ сэтгэцийн хэрэглээг хангахын тулд МАХН байгуулагдаж, даргаараа өргөмжлөн, нэр бүхий улстөрчид карьераа золиослосон болж таарах нь. Н.Энхбаярын гэргий О.Цолмон нөхрийнхөө энэ байдлыг ухаарч ойлгохтой, боловсролтой нэгэн гэж хүмүүс итгэдэг.

Харамсалтай нь О.Цолмон ч бас Н.Энхбаярын дэглэж буй жүжгийн туслах дүрд тоглохоос татгалзсангүй. О.Цолмон, Э.Бат-Шугар нар Н.Энхбаяртай уулзаж, хоол унд, хамгаалалт, байрлаж буй өрөө зэрэгтэй танилцсан атлаа олон нийтийн өмнө худлаа танилцуулга хийж, хэлмэгдсэн хүн болж жүжиглэсэн нь ноцтой хууран мэхлэлт юм. Юутай ч Н.Энхбаяр болон түүний эхнэр, хүү, гэр бүлд итгэх олны итгэл үүгээр эцэслэв. МАХН-ыг дэмжиж, Н.Энхбаярт найдаж явсан олон хүн Ерөнхийлөгч асны бодит дүр төрх, гаргаж буй авир араншинг хараад намын батлахаа буцаан тушаахаар үүдийг нь сахих болжээ.

Энэ намд гишүүнээр элссэндээ харамсан, хууртагдсандаа гомдоллож буй хүн ч цөөнгүй.Өрнөж буй үйл явдлаас харахад Н.Энхбаяр жүжигчний амьдралаар удаан амьдарсан бололтой. Болж байгаа бүхэнд дүгнэлт өгч, яавал хүмүүсээр өрөвдүүлэх үү, яавал ядарсан харагдах уу гэдгийг сайтар тунгааж, хэнийг, ямар үед яаж хуурахаа ч тооцоолсон нь илэрхий. Гэвч үе үе тэвчээр алдан, муу муухай үгсийг чангаар хашгичиж, эрүүл бус байдалтай болж байгаа нь түүний хорслын илэрхийлэл бололтой. Н.Энхбаярын улс төрд эргэн хөл тавьж, өшөө хорслоо авах арга, луйвардаж завшсан хөрөнгөө хамгаалах хамгаалалт болгон байгуулсан МАХН эдүгээ яахаа ч мэдэхгүй гацаанд ороод байна.

Ялангуяа түүний хамгийн сайн түнш М.Энхсайхан сонгуульд өрсөлдөхгүй байх тухай яриа гаргаж, ойр дотныхонтойгоо зөвлөлдсөн гэсэн мэдээ байгаа юм. Н.Энхбаяр МАХН-ын даргын албаа үхэн хатан хамгаалж, өөрийнхөө оронд хэнийг ч ажиллуулахгүй байх чиглэл өгсөн тухай эх сурвалж ярьж байна. Ерөнхийлөгч асны сүүлчийн улс төрийн албан тушаал нь МАХН-ын даргын суудал. Тийм ч болохоор үүнийгээ алдвал хэн ч биш болно гэдгээ ойлгосон Н.Энхбаяр намын дарга хэвээрээ үлдэх хүслээ Н.Удвал хатагтайд тулгажээ.

Бусад нь ч толгой дохин зөвшөөрсөн байна. Энэ бүхнээс үзэхэд МАХН үнэн хэрэгтээ удирдлагагүй, даргагүй болоод байна. Н.Энхбаяр албан тушаалаасаа буух дургүй, намын ажилд оролцох боломжгүй. Гэтэл МАХН “Шударга ёс” эвсэлд багтан сонгуульд өрсөлдөхөөр шийдсэн байдаг. Н.Энхбаяр сүүлчийн албан тушаалаасаа зууралдсаар байгаа нь МАХН-ыг өөртэйгээ хамт уналтанд оруулж буй хэрэг юм.

Үүнийг ол харсан “Шударга ёс” эвсэлд багтсан намуудын дарга нар МАХН-д тус эвслийг Н.Энхбаярын тусын тулд ашиглахгүй байхыг удаа дараа сануулж, үе үе зөрчилдөх болсон  аж. Ийнхүү Н.Энхбаярын улс төрийн карьер үндсэндээ дуусч, МАХН уруудаж эхлэв. Эзэнгүй нам, ижилгүй хонь хоёр адил ажээ. Н.Энхбаяр унахдаа МАХН-ыг чирч, харин МАХН унахдаа “Шударга ёс” эвсэлд багтсан улс төрийн хүчнүүдийг хөлдөө чирэх нь тодорхой болов.

С.Цэнгэл