Эрх баригчдын гар хөл болдог хэмээн байнга адлагддаг Сонгуулийн ерөнхий хороог өмгөөлөх үе ч байсан боловч өмгөөлж хамгаалаад байх ариун гэгээн газар биш аж.  Сонгуулийн ерөнхий хороог хараан зүхээд байхаар нь  “ойчсон бөхөд шалтаг мундахгүй” гэгч л болж байгаа биз гээд огт тоодоггүй байв. Гэтэл Сонгуулийн ерөнхий хороо үнэхээр будилааны газар гэдгээ удаа дараа харууллаа. Эрх баригчдын гар хөл болж, тэдний дохио зангаагаар хөдөлж байдаг нь ч нэгэнт ил боллоо. Хамгийн ойрын жишээ гэхэд МАХН-аас нэр дэвшсэн С.Ганбаатар МАН-аас нэр дэвшигчээс даруй 10 гаруй мянган хүний саналаар илүү явж байсан ч өглөө болоход МАН-аас нэр дэвшигч илүүрхэж С.Ганбаатар гуравт жагссан байв. Шөнийн 00 цаг өнгөрөхөд МАХН-аас нэр дэвшигч ялж явсан юм, гэтэл Баян-Өлгий аймгаас хэдэн хэсгийн хороодын санал ирээгүй гээд өглөө танилцуулахдаа ийм дүн танилцуусан. Бодоход Баян-Өлгий аймаг, тэр хэдэн хэсгийн хорооны дүнг эрх баригчдад тал засах үүднээс Сонгуулийн ерөнхий хороо танилцуулаагүй хоносон гэдэг нь илт болов.

Үүнээс өмнө энэ байгууллагатай маргаантай асуудал дурдаад байвал маш урт хугацаа орно. Хатуухнаар хэлэхэд 2008 оны сонгуулийн дараа болдог аймшигт үймээний галыг өрдөхөд Сонгуулийн ерөнхий хороо ч үүрэгтэй оролцсон гэхэд болно. Тус хорооны дэд даргаар ажиллаж байсан Ч.Содномцэрэн 2012 онд Ардчилсан нам төрийн эрх авахад даргаар дэвшин ажилласан хүн. Өөрөөр хэлбэл, АН-аас албан тушаал дэвшин ажилласан нөхөр хэдий ч МАН-ын засаглалын үед ч сууж л байна. Өнгөрөгч 2016 оны сонгуульд үнэмлэхүй яллат байгуулсан МАН-ынхан Сонгуулийн ерөнхий хороонд талархахдаа Ч.Содномцэрэнг ажлаас нь буулгаагүй гэдэг. Тэгэхдээ нийслэлийн тамгын газарт олон жил ажилласан Ч.Болдсайханыг хянагч маягаар тус хорооны нарийн бичгийн даргаар томилсон аж.

            Энэ бүгдээс харвал Ч.Содномцэрэн гэх нөхөр аль ч улстөрийн хүчинтэй тохиролцож чаддаг нэгэн бололтой. Одоо ч өрнөж буй сонгуулийн энэ маргаан нь эцэслэн шийдэгдээгүй байна, Баян-Өлгий аймгийн саналыг гар аргаар тоолно гэсэн МАН-ын саналыг СЕХ хүлээж аваагүй. Энэ бол жүжиг. Эрх баригч намын зүгээс Баян-Өлгий аймгийн саналыг гар аргаар тоолоод маргаанаа эцэслэе гэж жүжиглэж байна. Хариуд нь Сонгуулийн ерөнхий хороо ямар ч боломжгүй гэсэн хариу барин жүжиглэж байгааг юу гэж үзэх вэ.

            Удаа дараагийн сонгуулиар дэгдээд байгаа маргааны ар талд ихээхэн хэмжээний мөнгө ч байхыг үгүйсгэх арга алга. Түүнээс бус ард түмэндээ ил нээлттэй танилцуулаад явж болно шүү дээ. Энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгууль эхлэхээсээ л жүжиг байсан. Гэхдээ эрх баригч намтай хавсран найруулж байгаа жүжиг гэхэд болно. Нийт тойргуудын саналын ирц хувийг дэлгэцээр танилцуулж байгаад эрх баригч намын нэр дэвшигчийн санал суул мушгиад ирэхээр Баян-Өлгий аймгийн хэсгийн хороодын мэдээг авч чадахгүй байна гэх нэрээр өглөө нь зарлаж байх жишээтэй. Үүнд хэн итгэх юм бэ. Харилцаа холбооны хөгжил дээд шатандаа тулчихсан байна, манай оронд сүлжээ барьдаггүй газар гэж алга. Сансараас саналаа өгөөд дамжуулсан ч асуудал алга. Байдал ийм байхад өнгөрөгч зууны үеийн зүйл яриад зогсох нь зүйд нийцэхгүйгээс гадна хэн ч итгэхгүй.

Бидний харж байгаагаар бол ирэх долдугаар сарын 7-ны өдрийн дахин санал хураалтын ирц хүрэхгүй гэдгийг найруулагч Ч.Содномцэрэн мэдэж байгаа. Үүгээр ч зогсохгүй, бүр долдугаар сарын 9-ний өдөр дахин санал хураалтыг товлож байсан гэхээр аугаа их найруулагч ирэх сарын 9-ний өдөр Монгол Улсын бүх сумд наадамтай үе таарч байгааг тэр мэдэлгүй яахав. Ийм үеэр санал хураасан болж жүжиг тавиад дахин сонгууль зарлахаар бэлдсэнийг найруулга гэж харахаас өөр аргагүй. Гэтэл улстөрийн намууд, зарим байгууллага, хувь хүмүүсийн эсэргүүцэлтэй тулгарахаар нь долдугаар сарын 7 болгон жүжиглэж байна. Үнэн хэрэгтээ долдугаар сарын 7 бол баяр цэнгэлийн уухай аль хэдийнээ орчихсон байна. Уяачид нь хээр хөдөө, бөхчүүд нь гал дээрээ цэц харваачид нь ч бэлтгэл дээрээ байна, Ерөөсөө монголчууд тэр чигтээ баярын уур амьсгалтай байхыг тэд мэдэж байгаа учраас ийнхүү дахин санал хураалтыг зарлан жүжиглэж байна. Ингэсний үр дүнд эрх баригч намд ахин сонгууль явуулах боломж нээгдэнэ. Мэдээжийн хэрэг дахин сонгуулиар Сонгуулийн ерөнхий хороог түшиглэсэн луйвар л явах замаа нэгэнт тавьчихлаа.

Х.Баатар

Шуурхай.мн