Ц.Нямдорж  гишүүн  “Тэр хувийн компанийн захирал Н.Батцэнгэл яахаараа УИХ-аас давсан шийдвэр яриад явж байдаг юм. Засгийн газрын ажлыг “Энержи Ресурс” мэддэг болчихсон юм уу” гэж  уурлахад Л.Элдэв-Очир гишүүн огт дуугараагүй. Нэгэнтээ  “Энержи Ресурс”-ын эрх мэдлийг зүрх сэтгэлдээ хүлээн зөвшөөрсөн бүлэглэл байхад, нэг гишүүн дуугарах дуугарахгүй нь ч яахав. Гол нь Тавантолгойн гэрээний төслийг УИХ-аар оруулахгүй, засгийн түвшинд хэлэлцээд шийдвэрлэчих хууль эрхзүйн орчныг энэ УИХ бүрдүүлсэн үү гэдэг асуудал байгаа юм.

Гол нь Олон Улсын гэрээний өмнөх хуулийг хүчингүй болгоогүй байж шинэ хууль оруулж ирж баталчихаад, одоо эрхзүйн хоёр зохицуулалтынхаа алийг дагах вэ гэдэг асуудал үүсээд буй.  Манай улс  1993 онд  Олон Улсын гэрээний хуультай болж байсан байдаг.  13 жилийн дараа буюу  2016 оны 12 дугаар сард УИХ-аар шинэ Олон Улсын гэрээний хууль батлагдсан. Гэхдээ парламентчад энд нэг зүйлийг орхигдуулсан нь  шинэ хууль батлагдахад, өмнөх хууль дагаж хүчин төгөлдөр бус болох хууль нь цуг орж явдаг ёстой байтал тэрийг  орхигдуулчихаад байгаа юм. Тэгэхээр хоёр хуулийн давхцалтай зэрэгцэн асуудлууд яригдаж байна.  Шинэ хуулиар салбар яамны байгуулсан олон улсын гэрээг зөвхөн Засгийн газар хүчингүй болгох эрхтэй гэж зааж өгсөн нь анхаарал татаж буй. Засгийн газар УИХ-аас давсан эрх мэдэлтэй болж харагдаад буй.

Ц.Даваасүрэн гишүүн хэлэхдээ “Гадаад харилцааны сайд нь УИХ-ын бүрэн эрхийг өөртөө авна гэдэг байж болохгүй зүйл. Харин сайдад хариуцлага тооцох тухай ярих ёстой. Тэрнээс биш өмнөх парламент руу бүх буруу чихэж, би мэдээгүй гэж өөрийгөө хаацайлж болохгүй.

УИХ-ын намрын чуулган эхлэнгүүт хэлэлцэхгүй гэж шийдсэн, өмнөх Засгийн газрын хуулиудыг татаж авсан. Тэгвэл тэр үед уг хуулийн төслийг татаж авах ёстой байсан шүү дээ. Энэ бол Үндсэн хуулийн тодорхой заалтуудыг зөрчсөн хэрэг болж байна. Үндсэн хууль зөрчихөөд байхад “Зөрчөөгүй” гэж үзэж байгаа бол ажлаа мэдэхгүй байна. Тийм асуудлыг ойлгохгүй байгаа юм бол өөрсдийгөө өөрчлөх хэрэгтэй. Үндсэн хуулиа унш л даа. Олон улсын гэрээг УИХ-аар заавал соёрхон батална гэж заасан. Үндсэн хуульд заасан УИХ, Засгийн газрын бүрэн эрхийг хараарай. Тиймээс Олон улсын гэрээний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах замаар өмнөх хуулийг хүчингүй болгохгүй бол болохгүй.” гэж байсан.

Харин Ц.Мөнх-Оргил сайд “Үндсэн хуульд, олон улсын бүх гэрээг УИХ-аар заавал соёрхон батлуулах тухай заалт байхгүй. Үндсэн хуульд зааснаар бол, УИХ-тай зөвшилцөж, дараа соёрхон батлуулахаар Монгол Улсын олон улсын гэрээ байгуулах, хэрэгжүүлэх гэж заасан байна. УИХ-аар заавал соёрхон батлуулах гэрээ гэж бий. Түүнчлэн Засгийн газар хоорондын гэрээ байгуулах, цуцлах гэсэн зүйл, заалт ч Үндсэн хуульд бий.

Монгол Улс одоогийн байдлаар 1400 гаруй олон улсын гэрээ байгуулсан байна. Энэ бүх гэрээ бүгд УИХ-аар соёрхон батлагдаагүй. Хоёр тусдаа процесс шүү дээ. Та Венийн конвенцийг уншаад үз. Тиймээс энэ асуудалд маргаан байхгүй, Ц.Даваасүрэн гишүүн ээ! Олон улсын гэрээний шинэчилсэн найруулга нь УИХ, Үндсэн хуулийн цэцийн бүрэн эрхэд халдсан тухай ярьж байна. Уг хуулийн 28, 29 дүгээр зүйлд УИХ нь ямар гэрээг цуцлах, хүчингүй болгох, 35 дугаар зүйлд эрх мэдлээ хэтрүүлэн ашиглаж байгуулсан гэрээг яах вэ гэх зэргээр нарийвчлан заасан байдаг. Эдгээр зүйл, заалтыг тодруулах шаардлагатай гэж үзвэл нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаас өөр аргагүй.” хэмээн ярьж байсан.

Ямартай ч тэгээд  чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Олон улсын гэрээний тухай хуулийг хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслийг хэлэлцээд, “Хүчингүй болгох нь зүйтэй” гэсэн саналын томъёоллоор санал хураалгахад гишүүдийн олонх дэмжээгүй. Тэгснээр  Монгол Улс Олон улсын гэрээний тухай хоёр хуультай болчихоод байгаа юм.

Түүнчлэн хоёр хуулийн завсар хийдүүлсэн алхмууд хийгдэх вий гэсэн асуудал байгаа. Тухайлбал, төсөл дээр орж компаниуд нь хэдийнэ тодорсон Тавантолгойг Засгийн газрын түвшинд шийдчихсэн байлаа гэхэд нэгэнтээ хууль үйлдчихсэн парламент дуугарах гээд ч чадахгүй байж болох. За мөн анхаарал татаж ирсэн Эрдэнэтийн асуудлаар Ц.Нямдорж гишүүн хэлэхдээ  “Эрдэнэтийн гэрээ бол яалт ч үгүй УИХ-аар батлагдсан гэрээ шүү дээ. Энэ гэрээг зөвхөн УИХ хүчингүй болгоно уу гэхээс биш замаас Засгийн газар орж ирж будилуулах асуудал байж болохгүй. Энэ бүхэн бол мэргэжлийн ойлголцлын асуудал л байна” гэж байсан. Тэгэхээр Тавантолгой зэрэг бусад том асуудлуудын тухайд нарийн зохицуулалтууд, ойлголцол шаардахаар харагдаж байна.

Эх сурвалж: Шуурхай.мн