Төв аймгийн Мөнгөнморьт сумын нутаг “Зүүн байдлаг” голын хөндийгөөс  Монголын ШУА-ийн түүх археологийн хүрээлэнгийн судлаачид, Японы “Эхимэ” их сургуулийн эрдэмтэдтэй хамтарсан археологийн баг “Эртний монголын үйлвэрлэлийн түүх” төслийн хүрээнд эртний монголчууд төмрийн хүдэр хайлуулж байсан баримт эд зүйлс олсон байна.

Хустын булаг гэх  газраас археологчид манай эриний өмнөх хоёрдугаар зууны үед ган хайлуулж байсан таван ч зуух олсон байна.

Эдгээр зуух нь монголчуудын өмнөд хөрш Хан гүрний ган хайлуулдаг байсан зуухнаас огт өөр бөгөөд Энэ бүхэн нь Монголын анхны Хүннү гүрэн нь металл хийцээрээ өмнөд хөрш Хан гүрнээс хараат биш байсныг нотолж байна гэж монгол японы эрдэмтэд үзэж байгаа аж .  Тус ган хайлуулдаг ийм зуух зөвхөн эндээс ч биш монголын бусад газруудаас тухайлбал Өвөрхангай аймгийн Хархорин, Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутгаас олдсон байдаг.

Шуурхай.мн