49 хувь нь Монголын төрийн мэдэлд бус, Монголын ард түмний мэдэлд ч бус харин бизнесийн талбарын нэг нөхрийн хүүгийн нэр дээр шилжчихээд байгаа Эрдэнэт үйлдвэрийг тойрсон асуудал хөвөрч байна. Хамгийн сүүлд гэхэд  “Erdenet mining corporation” буюу “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн Их Британи дахь найман сая ам.долларын хөрөнгийг царцаах шийдвэрийг Лондонгийн шүүхээс гаргаад байгаа талаарх мэдээллийг “Ройтерс” цацсан нь шуугиан тариад авлаа. “MRI Trading AG”-д өрөө төлж барагдуултал “Эрдэнэ үйлдвэр”-ийн хөрөнгийг царцаахаар болсон гэж мэдээлэгдэж байгаа юм. Гол нь тэгээд уг шийдвэрийн улмаас  “Эрдэнэт үйлдвэр”  Лондонгийн бирж дээр зэс болон бусад металл зарах эрхээ түр хязгаарлуулаад байна. Тэгэхээр Монголын ДНБ-ний 13,7%-ийг хангадаг, Эрдэнэт үйлдвэрийн гадаад руу гардаг гол суваг тодорхойгүй хугацаагаар хаагдаад байгаа нь эдийн засагт, алдагдал нь хэтрээд байгаа төсөвт хэрхэн нөлөөлөх вэ гэдэг асуудал мэдээж гарч ирнэ. Тус үйлдвэр нь 40.000 тонн зэсийн баяжмалыг “MRI Trading AG” фирмд нийлүүлэхээр 2009 оны нэгдүгээр сарын эцэст гэрээ байгуулсан ч биелүүлээгүйгээс маргаан үүсч, удаан хугацаанд шийдвэрлэгдээгүй явж ирсэн асуудал сая шийдвэрлэгдэж, ийн Монголын Эрдэнэт хариуцлага хүлээх хэмжээнд хүрээд байгаа бололтой байна.

Ер нь бол энэ янзаараа Эрдэнэтийн нөхцөл байдал нэлээд хүндрэх төлөв байдал ноёрхож байна.  “Эрдэнэт”-ийн өр 511 тэрбум төгрөгөөс даваад байгааг судлаач Д.Ганхуяг нэгэнтээ бичсэн байсан билээ. Түүнчлэн тэрбээр “Эрдэнэт” үйлдвэр гадаадаас үйлдвэрээ барьцаалан авсан гадаад зээлийн өрийн дарамтад байгаа ба “Эрдэнэт-ийг олон улсын шүүхийн шил дараалсан хуралдаан хүлээж, “Эрдэнэт”-ийг өөрийг нь барьцаалах, хураан авахад ч дөхсөн талаар,  “Эрдэнэт”-ийн үйлдвэрлэлийнхээ үйл ажиллагаа тавьсан өр ширээ дарж чадахгүй хэмжээнд хүрээд байгааг мөн бичсэн байсан.

Жилийн жилд хэт өндөр төсөв баталж, түүнийгээ дундуур дүүргэхийн тулд саалийн ганц үнээ болох Эрдэнэтдээ их ачаалал үүрүүлж ирсэн улстөрчид  жилийн олборлолтыг нь 35 сая тн-д хүргэх асуудлыг гаргаж тавьж ирсэн нь угтаа бол Эрдэнэтийг бушуухан цөлмөж дуусчихаад, Монголын зэсийг хэрэгцээг “Оюу Толгой”-д шууд даатгаж орхихоос өөр аргагүйд хүргэх замыг тоссон алхам болохыг ч хэлж ярьж буй.  “Эрдэнэт-ийн бүх агуулах савууд нормативаас хэтэрсэн, ашиглаж болохгүй бараа материалаар пиг дүүрч, үйлдвэрийн зээлийн өр 511 тэрбум төгрөгөөс давж, энэ нь үйлдвэрийн жилийн борлуулалтын 40 хувьд хүрсэн гэх мэдээлэлд тус үйлдвэрийн зүгээс албан ёсны байр суурь илэрхийлэх ёстой юм. Хувь нийлүүлэгч нартаа хэдэн жил дараалан ногдол ашиг буюу дивидент төлөөгүй байгаагаас гадна зээлийн хөрөнгөөр уг дивидентыг төлөх асуудал ярих болсныг, “Эрдэнэт”-ийн хэдэн зуун сая долларыг тус үйлдвэрээс хураан авах тухай олон улсын шүүхийн ажиллагаа явагдаж, цаашаа шүүхийн шинэ шинэ нэхэмжлэл гарахад бэлэн болсныг, “Эрдэнэт” үйлдвэр өөрөө зээлийн барьцаанд орсныг судлаачид хэлээд байгаа юм.

Ямартай ч эхнээсээ шүүхийн шийдвэр гарч байна.

Эх сурвалж: Б.Итгэл, Шуурхай.мн