Монголын чөлөөт бөхийн холбоо байгуулагдаж, манай тамирчид олимпийн наадамд оролцсон үүх түүх хагас зуунаар хэмжигдэнэ. Тиймээс ч угтах олон жилүүдэд олимпийн наадамд алгасалгүй оролцож, уламжлал түүхээ  хадгалахын сацуу амжилтаа ахиулах нь чухал гэдгийг хаа хаанаа ойлгож байгаа биз ээ. Дэлхийн бөхийн нэгдсэн төрлүүдийн холбооноос Монголын тамирчдын олон улсын тэмцээнүүдэд оролцох эрхийг тодорхойгүй хугацаагаар түдгэлзүүлнэ гэсэн агуулгатай албан бичгийг ирүүлж, улмаар манай талаас хариу шаардаад байгаа энэ үед МЧБХ яаралтай, зайлшгүй шийдвэр гаргахгүй бол болохгүй болоод байгаа нь тодорхой болоод буй. Хэрэвзээ МЧБХ шийдвэртэй байж, шийд гаргахгүй бол олон жилийн туршид энэ спортод амьдралаа зориулж, хөлсөө дуслуулж ирсэн олон тамирчин, багш, дасгалжуулагчдын хөдөлмөр энэ намраас эхлэн талаар болох гээд байна. Хамгийн эхний шаардлага бол Монголын чөлөөт бөхийн нэр хүндийг олон улсын тавцанд шороотой хутгахгүй байх, оролцож ирсэн тэмцээнүүдэд тамирчдаа илгээх явдал юм. Манай тамирчид олон улс, тив, дэлхийн чанартай тэмцээнүүдэд оролцох бүрт чөлөөтийн түүх  тасралтгүй бичигдэж байдаг билээ. Ерөөс Дэлхийн бөхийн нэгдсэн төрлүүдийн холбооноос манайд ирүүлээд байгаа албан бичиг хийгээд манай талаас ямар хариу илгээх вэ, дараа нь ямар үр дүн гарах вэ гэдэг нь хэдхэн хүнд хамаатай асуудал биш. Дэлхийн бөхийн нийт хүрээ, ертөнцөд монгол бөхийн нэр төрийг сэвтээхгүй авч явж ирсэн,  ахмад тамирчдынхаа  амжилт, өвлүүлж үлдээсэн өв уламжлалыг цааш нь хадгалж, урагшлуулах түүхэн үүргийг Д.Дагвадорж аварга болон МЧБХ-ны бусад удирдлагууд нуруун дээрээ үүрч байгаа юм. Одоо үүсээд байгаа нөхцөл байдлыг харж байхад Монголчууд бидэнд  нэг олимп, нэг медаль чухал ч гэсэн түүнээс илүү үнэ цэнэтэй зүйл цаана нь байгаа юм шүү гэдгээ хаа хаанаа ойлгох хэрэгтэй байна. Энэ намраас олон улсын тэмцээнүүд болно. Ирэх жил ази, дэлхийн аваргын тэмцээнүүд болно. Энэ тэмцээнүүдэд монголын бөхчүүд тасалдахгүй орж, түрүүн өгүүлсэнчлэн үүргээ биелүүлэх учиртай. Тэдгээр тэмцээнүүдэд орох гэж хэчнээн жилийн турш бэлдэж байгаа тамирчид болоод шавь нараа бэлдэж байгаа олон багш дасгалжуулагчид бий. Тэдний боломжийг хааж болохгүй. Тэгэхээр бид зөвхөн өнөөдрийн энэ дуулиан шуугиан болоод байгаа асуудал дээр төвлөрч, улам өдөөж яриад байх биш ирээдүйгээ  харах хэрэгтэй. Тэгэхийн тулд холбооны зүгээс хатуу ч гэсэн зөв шийдвэр гаргаж ажиллах хэрэгтэй. Тэр үүднээс л МЧБХ шийдвэр гаргахаас өөр аргагүй байдалд ороод буй харагдаж байгаа юм.

Тэрнээс биш МЧБХ багш, дасгалжуулагчдаа шийтгэе гэсэн сэдэл агуулгаар шийдвэр гаргах гээд байгаа хэрэг биш юмаа. Нэгэнтээ Дэлхийн бөхийн нэгдсэн төрлүүдийн холбооноос зүй зохисгүй үйлдэл гаргасан дасгалжуулагчдадаа хариуцлага тооц гэсэн агуулгатай сануулсан  бичиг ирүүлсэн тул манай холбоо тодорхой хэмжээний шахалтад орсон харагдаж байгаа. Тус холбоог удирдаж байгаа Монгол түмний хайртай аваргууд олны өмнө толгой гудайлгаад зогсоцгоож байхыг өөрсдөө хүсэхгүй нь лавтай. А.Сүхбат аварга хэлэхдээ “Манай хоёр дасгалжуулагч бөхийн дэвжээнд танхай явдал гаргасанд  миний хувьд их харамсаж байна. 2016 оны олимпийн наадамд төр засгаас 8 тэрбум гаруй төгрөг шийдэж өгсөн нь урьд өмнө байгаагүй их хөрөнгө. Тамирчдыг амжилт гарга гэж энэ хөрөнгийг гаргаж өгсөн. Саяхан Олон Улсын Бөхийн Нэгдсэн Төрлүүдийн Холбооноос бидэнд бичиг ирээд, есдүгээр сарын 1-нд хариу ирүүл гэсэн. Үүнээс хойш МЧБХ-ны удирдлага хоёронтаа хуралдаж, шийдвэр гаргаж байна. Монголын ард түмэн болон төр засгаасаа бид уучлалт гуйж байна. Энэ зохисгүй явдлыг гаргасан хоёр дасгалжуулагчтай хариуцлага тооцох ёстой. Г.Мандахнарангийн хувьд олимпийн өмнө Риод олимпийн наадмыг зохион байгуулагчид барилдааны дүрмийн тухай маш тодорхой ярьж өгсөн. Тэгэхээр бид ард түмнээсээ уучлалт гуйж байна. Цаашдаа Монголын чөлөөт бөх хөгжих үү, эс хөгжих үү гэсэн асуудал үүсээд буй болохоор арга буюу энэ хэвлэлийн хурлыг хийлгэж байна.” гэсэн бол Д.Сумъяабазар гишүүн “Мандахнарангийн хувьд маш сайн барилдсан.  Г.Мандахнарангийн асуудал бол тусдаа. Дэлхийн Чөлөөт Бөхийн Холбооноос албан тоот ирэхдээ Монгол дасгалжуулагчдын үйлдэл дэлхийн нэгдсэн бөхийн холбооны нэр хүндийг гутаасан. Тиймээс танай бүх тамирчныг бүх төрөлд энэ асуудлыг шийдэгдтэл бүх тэмцээнд оруулахыг түдгэлзүүлж байна гэсэн байна. Есдүгээр сарын 1-н гэхэд ЧБХ байр сууриа илэрхийлж явуулах эрхтэй. Дараа нь олон улсын спортын арбитрын шүүхэд хандах эрхтэй” хэмээн хэлсэн байгаа.

Тэгэхээр МЧБХ шийдвэр гаргахаас өөр аргагүй байдалд байгааг дээрх эрхмүүдийн үгс харуулж байгаа юм. Гэтэл уг асуудлыг улам дэвэргэж, хэрүүл, хов живийн өнцгөөс харж, хэвлэлээр шалдар булдар үгсээр холбооны удирдлага руу дайрч байгаа нь зохисгүй харагдаад байгаа юм. Яаж ч бодсон, ямар ч Монгол хүн тэр хүрэл медалийг Монголынх байгаасай л гэж хүсч, хүлээж, догдолж байсан гэдэгт эргэлзэх  шаардлага ёстой байхгүй болов уу. Ялангуяа Монголын чөлөөт бөхийн холбоог удирдаж байгаа хүн Г.Мандахнаран биш Узбекийн бөх тэр хүрэл медалийг авчихаасай гэж хүсэхгүй шүү дээ. Гэтэл зарим нэг хүмүүс холбооны удирдлага руу тийм агуулгаар дайрч давшилж байгаа нь зохисгүй муухай харагдаж байгаа юм.

Г.Мандахнарангийн барилдаанд шүүгчийн луйвар орсон эсэхийг А.Басхүү, Б.Сэрээтэр нарын олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдөж, олимп дэлхийн хэмжээний тэмцээнийг шүүж байсан шүүгчдээр шалгуулах үйл явц явж байгаа гэдгийг холбооны зүгээс мэдэгдсэн шүү дээ. МЧБХ чөлөөт бөхөө дэлхийд чөдөрлүүлэхгүйн тулд л шийдвэр гаргаж байгааг уг нь манай тамирчид, дасгалжуулагчид ойлгох учиртай. Гэтэл Г.Мандахнаран хүртэл Д.Дагвадорж удирдлага руугаа элдэв үгс чулуудаж байгаа нь уг үндсээ бодоод үзсэн ч, зохисгүй л хэрэг баймаар. Д.Дагвадорж аварга бол өөрөө бөхийн гэр бүлд төрж, өссөн бөх хүн. Тиймээс ч бөхийн төлөө хоёргүй сэтгэлээр ажиллаж яваа гэж Монголын ард түмэн хардаг аа. Том түүхтэй том холбоог удирдаж яваа залуу хүний үйл ажиллагааг тал талаас нь харах, санаа оноогоо хэлэх, шүүмжлэх өнцөг гарч байхыг үгүйсгэх аргагүй. Гэхдээ Д.Дагвадоржийн хувьд чөлөөт бөхийн холбоог удирдах үйл ажиллагаагаа зоосны нүхээр харах хэмжээний хүн биш гэдэгт монголчууд эргэлзэхгүй биз.

Чөлөөт бөхийг муухан мэдэх хүний нүдээр харахад тэрбээр олимпийн наадмын сонгон шалгаруулах тэмцээний эрхийг эх орондоо өөрийнхөө алдар нэрээр авчирсан  гэдгийг монголчууд бүгдээрээ мэдэж байгаа. Мөн тэрбээр өсвөрийн бөхчүүдэд зориулсан том тэмцээнийг зохион явуулдаг. Энэ нь түүнд  чөлөөт бөхийн ирээдүйн төлөө алхам хийх сэтгэл байгааг нь харуулж байгаа хэрэг болов уу. “Женко” Х.Баттулга нэгэнтээ  “спорт холбоодыг удирдах маш хэцүү байдаг. Энэ зовлонг Д.Дагвадорж  болон Э.Бадар-Ууган нар өөрийн биеэр үзэж яваа” гэж хэлсэн байдаг аа.

Монголын чөлөөт бөх нэг хэсэг уналтад орж,  хөрөнгө мөнгөгүйдэж, дасгалжуулагч нартаа цалинг нь өгч чадахгүй хэцүү хүнд үе бол байсан. Хэдийгээр Д.Дагвадорж өөрөө ганцаараа холбоог босгоод ирээгүй ч гэсэн тус холбоонд орж ажилласнаар олон хөрөнгө оруулагчдыг холбоо руугаа татаж, хөгжлийн  замыг нь зөв гольдирол руу оруулсан харагддаг. Ер нь эрчүүд хов жив хөөцөлдөөд, хоорондоо ширүүхэн ярьсан үгээ хаа хүссэн газар руугаа цацаж нулимаад явах нь зохистой зүйл биш гэдгийг чөлөөтийн зарим нөхдүүд ойлгож ухаарах цаг болсон л байх учиртай. Энгийн үгээр хэлбэл “Толгой хагаравч малгай дотроо, тохой хугаравч ханцуй дотроо” гэдэг шиг, асуудлаа дотооддоо эв эеээ хичээж шийдэх нь, нийтлэг эрх ашигт л тустай л даа.

Ер нь асуудалгүй, маргаангүй байдаг холбоо гэж байхгүй. Тэр болгоныг зарим үед хатуу гараар барьж, зарим үед өөрийнхөө хүсээгүй шийдвэрийг гаргах үе удирдлагуудад байдаг байх. Уг нь МЧБХ-ны нөхдүүд, тэрдундаа эрчүүд нь асуудалдаа буурьтай хандвал Монголын чөлөөт бөхийн ирээдүйд л хэрэгтэй. Нэг асуудал үүсэхэд нэг багш нь нэг шавиа авч гүйгээд хэрүүл зарга үүсгээд байвал асуудал угаасаа мундахгүй. Дэлхийн бөхийн нэгдсэн төрлүүдийн холбоо гэдэг өөрөө дүрэм журамтай, олимп гэдэг бол хамгийн олон сая хүн үздэг дэлхийн өнцөг булан бүрт хүрдэг тэмцээн. Олимпийн медаль маш үнэ цэнэтэй байдаг шигээ, хариуцлага дагадаг эд. Алдаа гаргасан  бол зохих ёсны шийтгэл хүлээх болдог. Тэгэхээр энд нэг монгол хүн нэгнийхээ мууг үзэх гээд байгаа хэрэг ерөөсөө биш. МЧБХ бол хэдэн аваргын холбоо биш. Тэдний ард Монголын чөлөөт бөхийн түүхийг бичиж ирсэн олон тамирчид бий  гэдгийг хэлэх хэрэгтэй байх. Л.Энхбаяр, Б.Болд гээд дэлхийн хэмжээнд монголын нэрийг дуурсгаж явсан хүчтэнүүд холбооны зүгээс хэвлэлийн хурал хийхэд оролцсныг уншигч та харсан байх. Ер нь бол МЧБХ-нд үүсээд байгаа харагдах уг асуудлыг түр зуурын үл ойлголцлын асуудал гэж харж байна. Нэг ёсондоо  хөгжлийн төлөөх үйл явц гэж харах нь эрүүл өнцөг байх болов уу. Дотоод асуудлаа сайхан шийдээд, хүчээ нэгтгээд явбал монголын бөх дэлхийд үүнээс илүү хүчтэй болно гэдэгт эргэлзэхгүй байна.

Ингээд асуудал ярьж байх зуур Токиогийн олимп наашилж байна. Газар нутаг ойр, цагийн зөрүүгүй, Монголчуудын харьцангуй таньж мэдэх оронд дараагийн олимп болох гэж байна. Бид шинэ түүх бичнэ. Тэгэхэд бид тулга тойрсон юм яриад сууцгааж болохгүй байх. Асуудлаа шийдээд, дараа дараагийн тэмцээнүүддээ амжилт гаргахаа, улсынхаа нэрийг гаргахаа бодсон нь зөв биз ээ.

Эх сурвалж: Шуурхай.мн