Энэ онд 90 жилийнхээ ойг тэмдэглэж байгаа барилгын салбарын удирдах ажилтны зөвлөгөөн болов. Олон тэрбум төгрөг түжигээд байгаа барилгын салбар бол монголын эдийн засгийн хямралын гол шүдний өвчний нэг мөн. Гэвч барилгачдын зөвлөгөөн шинэ тулгар Тусгаар тогтнол эв нэгдлийн намын тухай мэдээ, МАН-ын Бага хурал, МАН, МАХН-ын нэгдэл, АН-ын Үндэсний зөвлөлдөх хорооны хурал, бие даагч гишүүд МАН-д элссэн зэрэг улс төрд өрнөсөн үйл явлын тоосонд дарагдаж орхив. Юутай ч барилгын салбарынхан 2015 оны ололтоо УИХ-аар Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдсан явдал хэмээн дүгнэж байгаа юм байна. Өнөөдөр тус салбарынхан царцаасан хөрөнгөө гэсгээх, борлуулалтаа нэмэх гарц хайж байгаа. Тэд эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулах, царцсан хөрөнгөө гэсгээх боломж эрэлхийлж “Бартерийн бирж-2016” үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулсан аж ахуйн нэгжүүдэд бага ч гэсэн дэмжлэг болсон гэж үзэж байгаа юм байна.
Барилгынхан энэ зөвлөлгөөн дээр хэрхэн хямралыг даван туулах талаараа ярилцаж байна. Хямралын энэ үед эрэлт байгаа ч нийлүүлэгчид нь тэнгэрт хадсан үнэтэй бараа санал болгож байгаа. Ийм тэнцвэргүй тогтолцоо барилгын салбарыг мөддөө сэхээхгүй гэдгийг тэд ярилцаж байна. Зарим нь АНУ 2009 онд явагдсан хямралтай ижил нөхцөл байдал манайд нүүрлэсэн. Ийм тохиолдолд компаниуд орон сууцны үнээ буулгахаас өөр арга зам байхгүй хэмээн мэдэгджээ.

Тоон баримт:

– 2016 оны нэгдүгээр сарын байдлаар улсын хэмжээнд 253 төслийн нийт 53.276 айлын сууцны барилга баригдаж захиалга авч байгаа. Үүнээс 98 хувь нь буюу 224 төслийн орон сууц, хоёр хувь буюу 29 нь төслийн хаус. Мөн барилгын ажил зогссон 35 төслийн 8937 айлын орон сууц, гурван төслийн 208 айлын хаус, таун хаус байна. Захиалга авч эхлээгүй байгаа 91 төслийн 46.586 айлын орон сууц, найман төслийн 4111 айлын хаус, таун хаус байгаа.

– Орон сууцууд зах зээлд харилцан адилгүй үнэтэй. Үнийг дотор нь стандар, стандарт сайн, тансаг гэсэн гурав ангилдаг. Тухайлбал, стандарт зэрэглэлийн орон сууцны нэг метр квадратын 1.603.668 төгрөг буюу орон сууцны дундаж үнээс 22 хувиар бага байгаа бол стандарт сайн зэрэглэлийн байрны нэг метр квадратын үнэ 2.113.389 төгрөг буюу ерөнхий дундажтай ойролцоо байгаа.

Хэн юу хэлэв?

Барилгын компани, үл хөдлөх хөрөнгийг нэг хүн эрхэлж байгаа нь эдийн засгийн хямралын шалтгаан болсон Эдийн засагч, нийтлэлч Д.Жаргалсайхан:

АНУ 2009 онд анх удаа орон сууц худалдан авч байгаа иргэнд зээл олгож, татвараас чөлөөлсөн. Үүний үр дүнд АНУ-ын банкны систем үндсэндээ уналтанд орсон. Яг энэ загварчлал одоогийн манай орон сууцны ипотекийн зээлтэй төстэй. Өнөөгийн хямралтай нөхцөлд компаниуд орон сууцны үнээ буулгахаас өөр арга зам байхгүй. Үл хөдлөх хөрөнгө, барилгын салбарыг тусад нь байлгах ёстой. Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээний системийг байгуулах нь чухал. Манайд барилгын компани, үл хөдлөх хөрөнгийг нэг хүн эрхэлж байгаа учир өнөөдөр эдийн засгийн хямралд өртөөд байна. Өөрөөр хэлбэл, барилга зураг төсөл байхаас баригдаж дуустал нь бүгдийг өөрсдөө хийдгээс хяналтаа алдсан. Гадны улсад “Developers”-д барилгаа хариуцуулж, Нийгмийн даатгал болон захиалагчид нь хяналтаа тавьж байдаг.

Орон сууцны борлуулалтын асуудалд Төрийн оролцоо хэрэгтэй

Барилгын Хөгжлийн төвийн захирал Б.Баярсайхан: Орон сууц худалдан авах боломжгүй ахмадууд, зорилтот бүлгийн иргэдэд түрээсийн орон сууцны хөтөлбөр нь маш чухал боломжийг олгосон. Жишээлбэл, ипотекийн зээлд хамрагдах боломжгүй 50 орчим настай иргэд, тодорхой орлого болон ажилгүй иргэд нь түрээсээр орон сууц эзэмшиж байгаад цаашлаад байртай болох боломжийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Цаашид банкны системийг дэмжих бодлого баримтлан ажиллах байх. Банкны эрсдэлийн асуудлыг арилжааны банкууд өөрсдөө шийддэг учраас тодорхой хүндрэлүүд гардаг. Иймд борлуулалтын асуудалд Төрийн оролцоо зайлшгүй шаардлагатай.

Компаниуд төрөөс ажлынхаа хөлсийг авч чадахгүй байна
“Building’s Technology” компанийн захирал Б.Түмэннаст:

Хувийн хэвшлийнхэн гүйцэтгэсэн ажлынхаа хөлсийг улсын төсвөөс авч чадахгүй байгаа хүндрэл үүсгэдэг. Улсын төсөвт өртгөөр босгох барилгын зураг төсөлтэй холбоотой ажлыг хийсэн манай компанид ч энэ бэрхшээл тулгарсан. Төр энэ асуудлыг шийдвэрлэж байж компаниудын цаашдын үйл ажиллагааг дэмжих хэрэгтэй байна. Үүнээс гадна барилгын зураг төсөлд шинэ норм стандарт тусгах, шинэчлэх ажил нэлээд хоцрогдолтой байгаа. Өндөр барилгуудыг олноор нь барих болсонтой нийцүүлэн норм, дүрмээ шинэчлэн шинжлэх ухаан, технологийн дэвшилтэй хөл зэрэгцүүлэн алхах хэрэгтэй байна.

Эх сурвалж: