Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Төрийн шагналын тухай хуулийн төсөл, сонгогдсон болон томилогдсон төрийн өндөр албан тушаалтанд хариуцлага хүлээлгэх тухайн хуулийн төсөл, Улс төрийн намын тухай хуулийн төслийн асуудлаар сэтгүүлчдэд нээлттэй мэдээлэл хийсэн. Мэдээллийн үеэр ерөнхийлөгч Ц.элбэгдорж сэтгүүлчдийн асуултад өгсөн тодруулгыг хүргэж байна.

– Улстөрийн намын тухай хууль  энэ парламентийн бүрэн эрхийн хугацаанд батлагдах уу?

– Улстөрийн намын тухай хуулийг би батлагдаасай гэж харж байгаа. Намуудын удирдлагуудтай энэ асуудлаар ярилцаж байгаа. Эрс эсэргүүцсэн, дургүй хүлээж авсан заалтууд бий. Үүнийг ярилцаад, шийдэлд хүрэх бүрэн боломжтой. Ард иргэд нам муу байна, болохгүй байна гэж их шүүмжилдэг. Энэ бүх алдааг засах үүднээс хуулийн төсөл өргөн бариад байгаа. Нэг их амар ажил ч биш. Хэн дуртай нь санаачлаад гаргах хууль ч биш. Мэдээж бүх харилцааг зохицуулах зорилгоор цаашид  сайжруулаад явж болно. Нам буруу ажиллаад байгаа учраас өнөөдөр төр бүх муу нэрийг хүлээж байгаа. Энэ хуулийг дагаад хэрэгжих журмын тухай хуулийг давхар оруулсан байгаа.

– Төрийн өндөр албан тушаалтнуудад хуулийн хүрээнд хариуцлага хүлээлгэх төсөл яригдаад нэлээд удлаа. Ер нь энэ хууль өөрөө батлагдах боломжтой юу? 

– Сонгогдсон болон  томилогдсон төрийн өндөр албан тушаалтанд хариуцлага хүлээлгэх тухай хуулийн төслийн нэрийг дуулахаас ч улстөрчид айж байгаа. Энэ утгаараа явахгүй байгаа тал бий. Зөрчлийн хуулиар жолооч нарт хариуцлага хүлээлгэж, оноо хасаад болж байна. Тийм байхад төр барьж байгаа улсуудад хариуцлага тооцох нь аль ч төрт улсад байх ёстой хамгийн чухал зүйл гэж би хувьдаа бодож байгаа. Энэ хууль батлагдсанаар төрийн өндөр албан тушаалтан өөрөө улс төрийн хариуцлага хүлээх соёл төлөвших эрхзүйн орчин бүрдэнэ.

– Хүүхдийн мөнгийг ялгаваргүй олгох асуудлаар шийдэлд хүрнэ гэж та мэдэгдсэн. Санхүүгийн эх үүсвэрийг хэрхэн олох аргачлал яригдаж байгаа юу?

– Энэ асуудал дээр олон нийт янз бүрийн санаа бодолтой байгаа. Амжиргааны түвшинг нь тогтоогоод, тодорхой шалгуур  тавиад явахаар хоёр  асуудал гарч ирээд байгаа юм. Хүүхдийн мөнгөө авдаггүй, авахаар бүртгүүлдэггүй айл өрхүүд байдаг. Эдгээр өрхүүдэд хүүхдийн мөнгө өгдөггүй. Тэр үлдсэн мөнгө нь төсөвтөө үлдээд, эргээд зарцуулагддаг. Түүнээс биш яг бүх хүүхдэд 20 мянгыг автоматоор олгоод явдаг гэсэн үг биш. Ер нь бол нийт 18 нас хүртэлх хүүхдийн 86 хувь нь хүүхдийн мөнгөө авч байгаа. Жишээлбэл,би өөрийнхөө хоёр насанд хүрээгүй хүүхдийнхээ мөнгийг авдаггүй. Асарч явдаг хүүхдийнхээ мөнгийг хадгаламжийн хэлбэрт шилжүүлсэн байдаг. Ийм харилцаанууд бол байгаа.

Нөгөө талаас өрхүүдээр явж байгаа судалгаанд зохицуулах асуудлууд байгаа нь анзаарагдсан. Тухайлбал, энэ зурагтаа лизиндсэн юм уу, төлөлт нь дууссан уу гэхчлэн айлын цахилгаан хэрэгслийг бүртгэж байгаа. Ийм хэлбэрээр төрийн ажил яваад ирэхээр тухайн нийгмийн ажилтны эрх мэдлээр тэр айл хүүхдийн мөнгөө авах эсэх нь шийдэгдэх нөхцөл үүсчихээд байгаа юм. Энэ нь өөрөө зохисгүй хэлбэр. Тэгэхээр  би ерөнхий сайд, УИХ-ын даргатай ярицлаж байгаад хүүхдийн мөнгө авахыг айл өрхүүдэд өөрсдөд нь эрхийг өгөх гарцыг чухалчилсан. Иргэн хүсвэл өөрөө хүсэлтээ гаргаад хүүхдийн мөнгөө авч болно. Санхүүжилтийн асуудлыг холбогдох албаныхан тодорхой гарц олж, шийдэлд хүрэх болов уу гэж харж байна.

– Саяхан батлагдсан Сонгуулийн хууль дээр та ямар байр суурьтай байгаа бэ?

– Сонгуулийн хууль дээр УИХ эцсийн редакцаа сонсоогүй байгаа. Эцсийн редакцаа сонсоод, надад ирүүлнэ. Гэхдээ намайг ингээд хэлчихээр “Ерөнхийлөгч хориг тавих юм байна, тавих гэж байгаа юм байна. Ерөнхий эцсийн редакцийг нь харна гэж байна” гээд эхэлнэ. Ийм яриа гаргаж болохгүй. Ер нь би сонгуулийн хуулийг сонгууль болсны дараа жилдээ багтан өөрчлөх ёстой гэж үздэг. Энэ асуудлаар намын удирдлагуудтай ч ярилцдаг. Гэтэл явсаар байгаад шинэ оны өмнөхөн хоёр гурван өдрийн дотор  Сонгуулийн хууль батлагдаж байна. Ийм тохиолдолд л асуудал үүсдэг.  Одоогийн батлагдаж байгаа хууль гурван жил дамнан дуншсан. Энэ учраас би онцын ноцтой заалт байхгүй тохиолдолд Сонгуулийн хуульд хориг тавихгүй. 

– Төвийг сахих үзлийн талаар олон нийтийн дунд  тодорхой хэлэлцүүлгүүд өрнүүлэх үү?

– Бид албан ёсоор Төвийг сахих үзлийн хуулийн төсөл хэлбэрт оруулаад УИХ-д оруулсан байгаа. Аюулгүй байдлын байнгын хороон дээр би гишүүдтэй сууж байгаад, харилцан санал солилцож, мэдээлэл өгсөн. Ер нь би өөрийн санаачилсан хуулийн төсүүдэд УИХ дээр хэлэлцэх үед нь  мэдээлэл хийх бүрэн боломжтой.

Төвийг сахих үзэл дээр хүмүүс тойруулаад шуугиан болгоод байдаг. Гэхдээ энэ хуулин дээр үзэл баримтлалыг маш тодорхой тусгаж өгсөн. Монгол Улс бол энхийн цагт ямар нэгэн цэрэг дайны эвсэлд оролцохгүй. Хөрш орнууддаа ямар нэгэн аюул учруулахгүй. Дайны цагт ямар нэгэн аюул осол учруулаагүй бол бид зэвсэг хэрэглэхгүй гэсэн санаа юм. Хэлэлцүүлгүүд явж байгаа. Энэ хууль өөрөө маш ойлголмжтой, хэдхэн шахсан заалттай цомхон хууль. Төвийг сахих хууль өөрөө Монгол Улсын тусгаар тогтнолын аюулгүй байдлыг хангах юм. Бид түүхэн хөгжлийнхөө шатанд Төвийг сахиж ирснийг энэ цаг үед албажуулж байгаа хэрэг. Эдийн засгийн олон эерэг боломжууд төвийг сахиснаар нээгдэнэ. Монгол Улсыг бид л хөгжүүлнэ. Бидний өмнөөс хэн ч Монгол Улсыг хөгжүүлж өгөхгүй. Тэгэхээр өөрсдөдөө, өөрсдийнхөө хүчинд л итгэх хэрэгтэй байгаа юм.

Ж.Мядагбадам