Бага, дунд орлоготой иргэдийг байртай болгохоор 2012 оноос хойш найман хувийн хүүтэй ипотекийн зээлийг Монгол Улс даяар хэрэгжүүлж эхэлсэн. Үүнээс хойш гурван жилийн хугацаанд 47 мянган өрх найман хувийн хүүтэй зээлээр орон сууцанд орж, сарын 471 мянган төгрөгийг дунджаар зээлэнд төлсөн гэх албан ёсны судалгаа байдаг юм.
Гэтэл шинэ оны өмнөхөн Үндсэн хуулийн цэцээс гаргасан Үл хөдлөх хөрөнгийн барьцаатай холбоотой шийдвэрийн дараа банкууд найман хувийн зээлээ зогсоож байгаагаа мэдээлсэн. Үүнийг дагаад зээлд хамарч орон сууцтай болох иргэдийн хүсэлт зогсонги байдалд ороод зогсохгүй барилга үйлдвэрлэл, барилгын материалын үйлдвэрийн эрэлт тасалдсан юм.
Тиймээс энэ асуудлыг даруй шийдэх үүднээс УИХ-аас хуулийн төсөл санаачилж энэ долоо хоногтоо багтаан өргөн бариад зогсохгүй цагаан сараас өмнө уг асуудлыг нэг мөр шийдэх болно хэмээн хэллээ. Хэдийгээр энэ нь олон нийтэд ихэд таатай сонсогдож байгаа ч анхных шигээ өндөр сэтгэгдэл төдийлөн төрүүлэхээ болчихоод байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ асуудлыг УИХ-ын сонгуулийг угтаж эрх баригчид шоу хийж байна гэж харж байна. Ямартай ч энэ асуудлаар УИХ-ын дарга З.Энхболд “МИК”-ийн захирал Д.Гантөгс, Монголбанкны Хяналтын зөвлөлийн гишүүн Ж.Мөнхбат нар өчигдөр нээлттэй танилцуулга хийсэн юм. Тэдний хэлж буйгаар ипотекийн зээлийн урьдчилгаа 30 хувийг 10 болгохоор яригдсан аж. Харин тооцоо судалгааг үндэслэн орон сууцны ипотекийн зээлийн урьдчилгааг 20 хувь болгож, жилийн найман хувийн хүүг бууруулах боломжтой гэж үзжээ. Тиймээс энэ сараас орон сууцны ипотекийн зээлийн урьдчилгаа төлбөр 20 хувь болж, хүү нь жилийн таван хувь болох боломжтой гэж үзжээ. Учир нь инфляци 14 хувь байхад ипотекийн зээлийн хүү жилийн найман хувьтай байсан. Өнөөдөр инфляци буурсан. Тиймээс жилийн найман хувийн хүүтэй олгогдож ирсэн орон сууцны ипотекийн зээлийн хүүг таван хувиар тогтоох боломж бүрдсэн тухайг онцолж байсан юм.
Түүнчлэн ипотекийн зээлийн хүү таван хувь болж буурснаар шинээр байр хүсэх иргэдийн хувьд хэт өндөр орлого шаардахгүй аж. Учир нь ам.метр нь 1.350 сая төгрөгийн үнэтэй 60 ам.метр байр авах болоход урьдчилгаа 30 хувиа төлсөн нөхцөлд сарынх нь орлого нэг сая төгрөг орчим байхад банкнаас тавих шаардлагыг хангаж буй аж. Энэ нөхцөлд илүү олон өрхийг байрны зээлд хамруулах боломжтой бүрднэ гэж үзэж байгаа аж. Мөн УИХ дарга, Монголбанкны Ерөнхийлөгч нар урьдчилгаа төлбөрийг бууруулах нь төдийлөн зөв сонголт биш. Харин зээлийн хүүг бууруулах нь иргэдэд үзүүлж буй бодит дэмжлэг гэж үзэж байгаагаа илэрхийлж байсан юм. Үүнээс гадна улсаас нийгмийн халамж зайлшгүй шаардлагатай зорилтот бүлгийн иргэддээ орон сууцны зээлийн урьдчилгаанд дэмжлэг болгож мөнгөн тусламж үзүүлж болно гэж УИХ-аас үзжээ. Үүний тулд улсын төсөвт 20 тэрбум төгрөг суулгаж өгөх шаардлагатай аж. Энэ нь дөрвөн цэцэрлэг барих хөрөнгө ч үүнээс олон иргэнийг орон сууцжуулах амьдрах нөхцлийг дээшлүүлэх бодит дэмжлэг болно гэж үзэж байгаа юм байна. Мөн Ипотекийн зээлийн санг Тэтгэврийн санд шилжүүлэх шаардлага гарч байгаа бөгөөд үүнийг яаравчлан боловсруулж, өргөн мэдүүлэхийг Засгийн газарт даалгаад байгааг УИХ-ын дарга хэлсэн.
УИХ-ын дарга З.Энхболд “Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэрт би маш шүүмжлэлтэй хандаж байгаа. Энэ шийдвэрийг “Барьцаалбар” гэдэг хуулийн хэллэгийг ойлгоогүйтэй холбоотой байсан. 2009 оны хууль гарахаас өмнө энэ үг Монгол хэлэнд байгаагүй. Барьцаалбар гэдэг бол байрны ордер гэсэн үг биш. Яагаад гэвэл энэ нь тэр хүний өмч болоогүй. Гэсэн ч тэр хүн ирээдүйд бий болох өмчөө барьцаалж зээл авч болох тэр боломжийг нээж өгсөн. Гэвч цэц энэ ойлголтыг байхгүй болгосноор иргэн заавал өөрийн болсон өмчөө л барьцаалж зээл авч болохоор болчихлоо. Автомашинтай хүн дахиад автомашин авахдаа л зээл авна. Орон сууцтай хүн дахиад орон сууц авахдаа л өмнөхийгөө барьцаална. Гэтэл манайд ингэх боломжтой хүн хэд бий билээ. Цэц ийм хохиролтой шийдвэр гаргасанд нь би буруутгаад байгаа юм. Монгол улсын санхүүгийн систем суурь болсон ипотекийн зээлийг зогсоож, олон мянган иргэний хүсэл эрмэлзлэл, цаашлаад орлогын эх үүсвэрийг хаачихлаа. Тиймээс бид хууль эрхзүйн хүрээнд дахин энэ зээлийг эргэлтэд оруулах боломжит бүх хувилбарыг дэвшүүлж байна” гэлээ. Түүнчлэн Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр гараагүй байсан бол сард хамгийн багадаа 800-1300 өрх, жилд дунджаар 9.6-15.6 мянган өрх шинээр орон сууцтай болох боломжтой байсан. Харин ипотекийн зээлийн урьдчилгааг 30 хувь биш 10 хувь болгон бууруулна гэж зарим улс төрчид ярьж байгаа нь эдийн засгийн хувьд боломжгүй, иргэдэд ч үр өгөөжөө бодитоор өгөхгүй хийсвэр зүйл гэдгийг ч хэлж байлаа. Ямартай ч дээрх шийдвэрүүд болон хуулийн төслүүд дэмжигдэж чадвал орон сууцанд орохоор хүлээж буй болон найман хувийн зээлтэй олон мянган иргэд ихээхэн өгөөжтэй шийдвэр болж ард түмнээсээ “онц” гэсэн үнэлгээ авна даа. Харин эсрэгээрээ энэхүү ярьсан хэлсэн зүйлээ УИХ-ын сонгуулийг угтаж шоу хийж байгаа бол зүсээ хувиргасан популистууд ард түмнээрээ даажигналаа хэмээх байх даа.

Эх сурвалж: