Улс төрд өнөөдөр нэг ч хүн дээл өмсдөггүй мөртөө “дан дээл, давхар дээл” гэж үглэн, дээл тайлахын тухайд ам булаалдан ярьж байна. Дээл тоодоггүй дээдсүүдэд монгол сайхан дээл минь юунд дараа болж, ямар гэм хийчихээв? Энд улс төр, аль нэгэн нам, хэн нэгэн хүн гэдэг нь огт сонин биш. “Эцэг өвгөдийнхөө үлдээсэн өв соёлоо сэргээе, тарж бутарсан улс орноо нэгтгэе, энэ сайхан Монгол оронд сайхан амьдрах ёстой” гэж уриалаад би дээлээ өмсөж, таарсан хүн болгондоо “дээлээ өмсөөч ээ” гэж захиж яваа. Монголын өвөг дээдсийн үлдээсэн хамгийн том өв соёлоороо оролдож, хууль яриад суух эрх хэнд ч байхгүй. Өөрсдийн хутгасан заваан жанхуундаа Монголын өв соёлыг хутгаж, Монгол дээл тайлахын тухайд сурталчилхаа   больцгоо. Нэг хэсэг нь гарахаараа нөгөө хэсгээ татаж унагаадаг тэр олиггүй юмны чинь орон зайд монголчууд өөрсдийнхөө бор зүрхээрээ амьдраад явж байгаа. Бидэнд омогших омогшил, түүхэн цаг хугацаа, туулж өнгөрүүлсэн өв соёл байх ёстой. Нэг нэгээр нь гадны улсад өгч, алдаж байгаа шигээ та нар монгол дээлийг тайлахын тухай ярихаа боль. Үүнийг ярьж байгаа бүх дээдэс ичих хэрэгтэй.

Өнөөдөр та хэн болчихоод монгол хүн бүрийн цусанд нь, ясанд нь хадгалаатай байгаа ариун сайхан, тансаг өв соёл, дээлийг нь тайлуулах гэж улайраад байгаа юм бэ? Та нар ингэж үндэсний бахархалаараа улс төр хийхгүй ээ. Энэний эсрэг Жавхлан тэмцэх болно. Би өнөөдөр эмзэглэж, бухимдаж, орон нутагтаа хийж байсан тоглолтоо хүртэл цуцлаад хүрч ирлээ. Жавхлан өнөөдөр өөрийнхөө төлөө тэмцээгүй. Монголын өв соёл, алаг дарам газрын төлөө тэмцэж, түмэн олныхоо дуу хоолой нь болж яваа шүү. “МУ-н ерөнхийлөгчийн гаргасан саналаар” гээд хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр яригдаж байна. Миний хувьд, залуу хүний хувьд, монгол хүний хувьд би МУ-н ерөнхийлөгчид гомдож байна. Арай өөр нэр олоод өгчихөж болоогүй юм уу? Монгол хүнийг дэлхийд илэрхийлэгч, хамгийн том илэрхийлэл болсон энэ онцлогоо тайлахын тухай ярих юм бол Монгол үлдэх үү? Өнөөдөр үндэсний аюулгүй байдал, эрх ашиг хөндөгдөж байна. “Хэн нэгэн сайдаа хийхээ болих нь уу, их хурлын гишүүнээ болих нь уу?” энэ надад огт хамаагүй.

Яагаад энийгээ албан ёсны нэрээр нь явуулж болдоггүй юм бэ? “Ам алдвал барьж болдоггүй, агт алдвал барьж болдог” гэж үгтэй. Монгол улсын ерөнхийлөгчийг албан ёсоор Монголын төр түмнээс уучлал гуйхыг би хүсэж байна. Монголын өвгөдийн үлдээсэн энэ их том өв соёлыг тайлуулахын тухайд устгахын тухайд ярьсныхаа төлөө ичих хэрэгтэй. Түүнээс биш давхар ажлын тухай би энд хөндөж яриагүй. МАН-н нөхдүүд Чингис хааны талбай дээр жагсаал цуглаан зохион байгууллаа. Хэн нь жагсаж, хэн нь гэрээ барьж, хэн нь өлсгөлөнгөө зарлах нь над огт хамаагүй.

Тэртэй тэргүй хаврын хаварт монголчууд дандаа муудалцдагаас хойш. Гэхдээ МАН-н нөхдүүд ямар муухай дээл өмсөө вэ? Тэдэнд бүгдэнд нь наадмаар өмсдөг гоёл байгаа шүү дээ. Хэнээс ч илүү үйтэн хуар, хэнээс ч илүү үнэтэй балбын торгон дээл байдаг байлгүй дээ. Хэний өмнө хэнийг доромжлох гээд байгаа юм бэ? Монголын мянга мянган залуус бид та нарын энэ үйлдэлд харамсаж байна. Тэнд буриад дээл хүртэл өмссөн байна. Өнөөдөр буриадууд шиг их хэлмэгдсэн омогтон ястан Монголд байхгүй.

Яагаад өнөөдөр тэгтлээ их хэлмэгдэж, тэгтлээ их зүдэрсэн буриад хүмүүсийн дээлийг өмсөж зогсож байгаа юм бэ? “Монголоо нэгтгэж, монголчуудыг сайхан амьдруулна” гээд байсан хүмүүс үндэстэн ястнаар нь доромжилж, улс төр хийж байна. Дэлхий биднийг харж байгаа. Тэр өдөр эзэн хааны талбай дээр явж байсан гадны хүн “Та нар баяжаад, өөрийнхөө үндэсний хувцаснаас татгалзаж байгаа юм уу?” гэж асуусан байна. Гадны хүнд ингэж л харагдаж байна.

Монголын үндэсний өв соёлоороо хоорондоо “дайтах” гэж байгаа бол бид зогсоож чадна шүү. Чамин тансаг ур хийцтэй буриад түмний өв соёлыг доромжилсныхоо төлөө МАН-н нөхдүүд та нар буриад ахан дүүсээс албан ёсоор уучлалт гуй. 2014 оны 4 дүгээр сарын 17 ны Пүрэв гарагийн өглөөний 9 цагаас Чингис хааны талбайдаа би Монголын бүх залуучууд, Монгол эх орондоо хайртай, өв соёлдоо хайртай бүх монгол хүмүүсийг дээлтэйгээ ирэхийг уриалж байнаа. Бид монгол дээлээ тайлахын тухай биш, өмсөхийн тухай ярьцгаана. Монгол түмний их өв соёл, 37 алтан ургийн их хаадуудын үе, үедээ өмсөж эдэлж ирсэн алтан цадигт үндэсний сайхан дээл хувцсаа бид хамгаална. Монгол хүн дээлээ тайлдаггүй харин өмсдөг юм.