Ачилтын компаниудын нууц ноён хэн бэ

Нийслэлийн замын ачаал­­­лыг бууруулж, нэг­дү­гээр эгнээг чөлөөлөх зо­­рил­гоор автомашиныг ачиж журамлах ажлыг эх­лүүлээд байгаа.

Гэтэл сүү­лийн үед машин ачигчид олон нийтийн дур­гуйцлийг хүргэх бол­лоо. Энэ ажлыг хувийн хэвш­лийн зур­гаан компани гүй­цэтгэж байгаа бөгөөд бус­дын ху­вийн өмчид илт санаа­тай­гаар халдах нь ихэс­сэн гэж иргэд үзэж бай­гаа юм.

Өдөр бүр олноор ачиж бай­гаа нэг автомашины нэг бү­рийн торгуулийн мөнгө нь 75-80 мянган төгрөг. Гэ­­тэл энэ мөнгийг чухам юунд зарцуулдаг, улсын тө­сөвт хэд нь ордог нь оньсого мэт байгаа юм.

Тэг­вэл бидний машиныг зөв­­шөөрөлгүй ачиж явдаг ямар, ямар компани бай­гаа тухай сонирхож үз­­вэл “Хас транс” “Очух”, “BMML”, “Ачит сэлэнгэ”, “Авто гранд мастер” зэрэг ком­­пани гүйцэтгэдэг юм байна. Эд­гээр ком­паниуд бүгд ху­вийн хэвшлийнх. Уг ком­па­ниуд хо­ногт 80 орчим, ачаа­лал ихтэй үед 100 га­руй машин ачдаг.

Ийн ачилт хийдэг ком­панийн ажилчидтай уул­захад “Нэгдүгээр эгнээг чө­­­­­лөө­тэй байлгахын тулд л ийм ажил хийж байгаа” гэж хэлж байсан. Харин иргэдийн уур цух­лыг хүргээд байгаа, тор­гуулийн мөнгө хэнд, хаа­на очдог тухай мэдээлэл авах гэсэн боловч “Бид ажлаа хийж явна.

Битгий олон юм яриад бай” гэж илт дээрэнгүй харьцаж “Гранд марк-2” ма­шиныг эзэнд нь мэдэг­дэлгүйгээр ачаад явсан юм.
Уг нь Хууль зүйн сайдын тушаалаар батлагдсан зо­риулалтын чирэгч авто­машин ашиглан тээврийн хэрэгсэл зөөж, шилжүүлэх журам гэж байдаг юм байна. Эл журамд зааснаар удаан зогсохыг хориглосон газар, замын зорчих хэсэг дээр зогссон гэх мэт зөрчил гаргасан машиныг гэрээт компаниудын болон Замын хөдөлгөөний удирдлагын төвийн ачигчид ачиж журмын хашаанд хүргэх үүрэгтэй аж.

Ингэхдээ Замын цаг­даагийн газрын Ерөнхий жи­жүүрийн удирдлаган дор явуулахыг журамласан бай­­­даг юм байна. Үүнийг энгийнээр тайлбарлахад Ерөн­­хий жижүүр иргэн бо­лон цагдаагийн алба хааг­чаас тухайн зөрчилтэй ма­ши­ны талаарх мэдээллийг хүлээж аван тэмдэглэл хө­төлсний үндсэн дээр ачигч ма­шин явуулах ёстой. Дээрх компанийн ачигчид ирг­эдийн машиныг ачихдаа урьдчи­лан мэдэгдэхгүй, утас руу нь залгахгүй шууд ачдаг. Үүнээс болж машин­даа сууж байсан бага насны хүүхэд ачигдаад явсан то­хиолдол ч гарсан.

Тодруулбал Чингэлтэй дүүргийн нутаг дэвсгэрт ачилт хийж байсан “Очух” ХХК-ийн ажилчид унтаж байсан хоёр сартай хүүхдийг машинтай нь ачсан мөртлөө журамд заасны дагуу тухайн үед Замын цагдаагийн га­­зарт ч мэдэгдэлгүй, тэм­дэглэгээ ч хөтлөөгүй бай­сан.

Ачигчдын мөрдөх ёс­­той журамд “Машины жолоочийг чанга яригчаар 5-10 минут дуудсаныхаа дараа бичлэг хийсний үндсэн дээр ачилт хийнэ. Ингэхдээ машины гадна талын бүрэн бүтэн байдал, машин доторх байдлыг нэг бүрчлэн камерт бичиж баримтжуулаад, да­­раа нь лацдаж байж ачна” гэж заасан байдаг. Гэ­тэл машины хойд талын суудал дээр унтаж байгаа хүүхдийг анзаараалгүй ач­сан тө­дийгүй энэ сарын 11-ний өдрийн 11:00 цагт “Найман шарга”-ын урд зам дээр тавьсан иргэн М-ийн автомашиныг ачихдаа дотор нь сууж байсан дөрвөн настай хүүг нь буулгаж үлдээгээд явсан байдаг. Улмаар хүү олон цагаар гадаа хүйтэнд зогссоны ул­маас хатгалгаа тусч өдгөө эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байгаа юм билээ.

Замын ачааллыг буу­руулах зорилгоор ажиллаж байгаа нь сайшаалтай ч аш­гийн хойноос улайрч иргэдийг ийнхүү хохироох нь зүйд нийцэхгүй гэдэгтэй иргэд санал нэгдэх байх.

Мөн “Хас транс” ком­панийн ачигчид цувраад зогсож байсан “Ланд кру­зейр-200”, “Аксент” мар­кийн авто машинуудаас “Аксент”-ийг нь ачаад явах жишээтэй. Яагаад хоёр машиныг хоёуланг нь ачаа­гүй юм бэ гэх иргэдийн асуултад “Ланд нь даац ихтэй учраас хөнгөнийг нь бодоод “Аксент”-ийг ачсан” гэж хэлж байв.

Тэдний энэхүү үйлдлүүд нь өндөр хураамж авах гэсэн нэг төрлийн бизнес. Мэдээж энэ бизнесийг жирийн нэг Дорж, Дулмаа нар хийж чадахгүй нь ойлгомжтой. Өөрөөр хэл­­­­­бэл нэг компани өдөрт дунд­жаар хоёр сая гаруй төг­рөгийн орлого олж байгаа. Гэтэл үүнээс улсын тө­сөвт нэг ч төгрөг тушаа­даггүй гэдэг нь ч хачир­халтай юм. Үнэхээр өдөрт нэг ма­ши­­­наас орж байгаа 75-80 мян­ган төг­рөгийн хэ­­дийг нь улсад тушаадаг эсэ­хийг албаныхнаас асуу­сан ч то­дорхой хариулт өгөхөөс татгалзаж бултаж байсан. Уг нь Нийс­лэлийн төвсөөс 12 тэрбум төгрөгөөр ачигч машинуудыг анх авч байсан юм билээ.

Гэтэл улсад нэг ч төгрөг тушаахгүй байгаа нь хэн хүний анхаарлыг өөрийн эрх­­­гүй татаж, хардлага тө­рүүлэхээс аргагүй юм. Мөн иргэдийн хамгийн их шүүмжилж буй зүйл нь машиныг нь ачих үед эзэн нь гарч ирвэл газар дээр нь 70 мянган төгрөг авч, машиныг нь өгдөг журмыг компаниуд өөрсдөө хэ­дийн зохиочихсон. Энэ талаар Замын хө­дөл­гөө­­ний шуурхай удирд­­лагын хэлтсийн дар­га Ч.Хүрэл­­­баатараас асуу­хад “Иргэдийг баримт, нотол­гоогоо бодитоор авч ирвэл тухайн компанийн гэрээг цу­цална” гэсэн тайлбар өгөөд сууж байх юм.

Мөн энэ талаарх гомдол их гарч байгаа учраас ху­вийн компаниудыг ачилт хийл­гэхгүй байх шинэ журам гар­гасан юм билээ. Уг нь эл журам Хууль зүйн яамаар батлагдаж, энэ сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэх байсан ч тодорхой шатандаа гацсан учраас хугацааны хувьд хү­лээгдэж байгаа гэдгийг албаныхан хэлж байсан юм . Ямартай ч журам хэрэгжээд ирвэл бусдын машиныг хулгайч шиг зөвшөөрөлгүй авч явдаг хувийн компаниуд дураараа аашилж чадахгүй нь сайшаалтай.

Юутай ч хотын удирд­лагууд “Нэг ажлаар нөгөө ажлаа унагахгүй” байх­ыг эр­хэмлэдэг хүмүүс. Гэвч нийслэлийн замын хөдөл­гөөний ачааллыг бууруулах санаа нь сайхан ч хувийн компаниудыг санхүүжүүлж эхэлсэн нь хардлага төрүүлж байна. Ачилт хийдэг дээрх компаниуд чухам хэний нөмөрт хөлжиж, журам хэ­рэгжүүлэх бус, орлогын хой­ноос хөөцөлдөнө вэ.

Р.Саруул

Эх сурвалж: