БНХАУ руу 27 вагон хуш модны цайруулсан самрыг удаа дараагийн үйлдлээр гаргасан хэрэг УМБГ, Прокурорын дэргэдэх мөрдөн байцаах албанд шалгагдаж байна. Зах зээлийн ханшаар 455 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий их хэмжээний самар хил давуулсан хэрэгт гааль, мэргэжлийн хяналтын байцаагч, цагдаа, төмөр замын ажилтнууд нийлсэн 20 гаруй хүнийг сэжиглэн шалгаж буй.

Тодруулбал, хэрэгт холбогдуулан Говьсүмбэр аймгийн Чойр дахь гаалийн салбарын эрхлэгч Б.Лхагвадорж, байцаагч Отгонбилэг, Ч.Уранчимэг, Замын-Үүдийн гаалийн байцаагч Эрдэнэбаатар, Өлзий-Аюуш нарыг хорьж, шалгаж байна. Харин Замын-Үүдийн гаалийн байцаагч Б.Жаргалсайханыг гадуур шалгаж байгаа бол байцаагч Баасанбатыг саяхан суллажээ.

Байцаагч нар дээрх 27 вагон самрыг гурван хэсэгт хувааж хил давуулсан байдаг. Эхний 10 вагон самрыг өнгөрсөн оны 12 дугаар сард хил давуулсан бол дараагийн 17 вагон самрыг хоёр хэсэг хувааж арав вагон, долоон вагон болгон сар шинийн өмнөхөн буюу хоёрдугаар сард гаргасан аж. Ингэхдээ нэг вагонд ачсан самар тус бүрийг 25 кг-аар савласан байжээ.

Үүнээс болж Гаалийн Ерөнхий газрын удирдлагууд Чойр дахь гаалийн салбарын эхлэгч Б.Лхагвадорж, Ч.Уранчимэг нарыг ажлаас нь халж, Сайншанд дахь гаалийн газрын дарга Б.Жаргалсайханыг албан тушаал бууруулан Улаанбаатар хот дахь гаалийн байцаагч болгожээ.

Б.Жаргалсайханы оронд Гашуунсухайт дахь Гаалийн газрын даргаар ажиллаж байгаад Улаанбаатар хот дахь гаалийн орлогч дарга болсон П.Сүхбаатарыг то­мил­сон аж. Харин ГЕГ-ын дэд дарга бөгөөд Гаа­лийн хяналт, эрсдлийн удирд­­лагын газрын дарга Д.Оюунчимэгийг ажилдаа хайн­га хандсан гэдэг үндэс­лэлээр мөн шалгаж байгаа юм. Д.Оюунчимэгийг Мон­гол Улсаас БНХАУ-д суух Онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд Ц.Сүхбаатарын эхнэр гэдгээр нь хүмүүс сайн мэдэх биз ээ.

27 вагон самрын сүүл­чийн долоон вагоныг хил да­­вуулах үед нь цагдаа нар хэргийн мөрөөр оржээ. Гэвч энэ хэргийг илрүүлсэн Хэв журам хамгаалах газар, Хө­дөлгөөнт эргүүлийн газ­рын дөрвөн алба хаагч өөрс­дөө хахууль авч, ва­го­ныг явуул­сан хэмээн бу­руут­гаг­дан Про­курорын дэр­гэ­дэх мөрдөн байцаах ал­банд шалгагдаж байгаа юм байна.

Хамгийн гол нь энэ хэ­рэг маш нарийн зохион бай­гуу­­лалттай байсан нь улс­төрч­дийг шууд утгаар нь хол­­богдуулж байгаа аж. Энэ хэргийн ард МАН-ын нөлөө бүхий дарга нарын нэрс бий ч гэх яриа байна.

Энэхүү самрыг Бор-Өн­дөрийн уурхайгаас олбор­лосон жонш хэмээн гаалийн бүрдүүлэлт хийлгэж, БНХАУ-ын хил давуулсан бай­­даг. Гэтэл Бор-Өндөрийн уурхайгаас олборлосон цай­руулсан самар шиг жижиг ширхэгтэй жоншийг зөвхөн ОХУ руу, лабораторийн шин­жил­гээний зориулалтаар гар­гадаг ажээ. Хятад руу бүхэл ширхэгтэй жоншийг задгай вагон дээр ачиж гаргадаг юм байна. Бор-Өндөрийн уур­хай­гаас ирсэн жонш Чойр дахь гаалиар дамжиж, хил давдаг юм байна.

Харин байцаагч нар Улаан­баатар хотоос ачсан цай­­­руулсан самрыг Чойр дээр хүлээн авч, гаалийн хя­налт бүрдүүлэлтийн бичиг хийж, улмаар Замын-Үүдээр гаргаж байжээ. Ерөнхийдөө 27 вагон самар Улаанбаатар, Чойр, Сайншанд, Замын-Үүдээр дамжин Эрээ рүү ор­сон байна. Ийм нүсэр зо­хион байгуулалттай, мафийн шинж­тэй самрын бизнесийг эн­­гийн монгол, хятад ченж, та­нил талтайгаа нийлсэн гаа­лийн хэдэн байцаагч нар хийж чадахгүй гэдэг нь ойлгомжтой.

Гэхдээ Улаанбаатар дахь гааль, төмөр замынхан энэ хэргээс бултах аргаа олсон аж. Тэд “Бид захиалсан ва­гоныг аваачиж өгөх л үүрэг­тэй. Юу ачсаныг нь шалгах эрхгүй” хэмээн мэдүүлжээ.

Сүүлийн долоон вагоны араас УМБГ-ынхан мөрдөж, нэлээд хөөцөлджээ. Тэдэнд ва­гоныг саатуулах боломж бай­сан ч өмнөх 20 вагоныг хаа­на, хэнд зарсныг олох зо­рилгоор ямар нэгэн саадгүй хил гаргасан аж. Гэсэн ч долоон вагон самар хил га­раад гурван цагийн дотор ор мөргүй алга болжээ.

Энэ мэтээр Монгол Улсын хуулиар хориглосон бай­га­лийн үнэт баялгийг зохион бай­гуулалттай бүлэглэлүүд хил гаргасаар байна. Харин хууль хяналтынхан мэдсэн ч мэдээгүй дүр эсгэн, хахууль авч хил давуулан алдсаар байгаа аж.

Хуш модны цайруулсан са­мар Монголд л үнэгүй бо­­­­­лохоос биш хятадад асар том мөнгөний бизнес аж. Тухайлбал БНХАУ-ын гаалийнхан Монголоос ор­­­­сон хамгийн сүүлийн до­­­лоон вагон самрыг 90 сая ам.доллараар үнэлсэн бай­жээ. Тэгэхээр нэг вагонд 60 тонн самар ачсан гээд бо­дохоор нэг вагон самрыг 12.8 сая доллараар үнэлсэн байна.

Харин 27 вагон самрыг энэ хашнаар бодвол хамгийн багадаа 350 сая ам.долларын үнэ бүхий байгалийн баял­гийг БНХАУ руу гар­гажээ. 350 сая долларыг өнөө­гийн төгрөгийн ханшид шил­жүүлбэл Монголын гааль, цаг­даагийнхан 455 тэрбум төгрөгийг үнэ бүхий хуш модны самар БНХАУ-ын хил дамжуулан алдчихаад сууж байна.

Хэрэв гадуур цуурч бай­­гаачлан улстөрийн на­мууд сам­рын  бизнесээр  сон­гуу­лийн мөнгө босгосон бол МАН-ын нөлөө бүхий эрхэм гурав­хан сарын дотор 27 вагон самраар 455 тэрбум төгрөг босгосон бололтой. Хамгийн харамсалтай нь 455 тэрбум төгрөгөөс улсын төсөвт нэг ч төгрөг орсонгүй. Энэ бол зөвхөн мэдэгдсэн нь. Үүнээс өмнөх жилүүдэд хичнээн тонн самрыг ийм аргаар хил давуулж байсныг таахад бэрх.

Энэ удаагийн самрын биз­нес улстөрчид, бизнесийн олигархуудын эртнээс зо­хион байгуулсан зүйл мэт ха­­рагдаж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл зориудаар Монгол Улсын хилээр хуш модны са­мар гаргахыг хориглосон болж байна. Өнөөдөр Монголд нэг кг самар дунджаар 2000 төг­рөгийн үнэтэй. Монголын ханшаар нэг вагон самар 120 сая төгрөг гэсэн үг. 27 вагон самар 3.2 тэрбум төгрөг бол­но. Хэдийгээр энэ бага мөнгө биш боловч БНХАУ дахь самрын ханшны дэргэд өчүүхэн. Монголоос 3.2 тэр­бум төгрөгөөр авсан 27 вагон самар Хятадын хилээр ороод 455 тэрбум болж байна.

Хил даваад самрын зах зээлд гарсныхаа дараа 455 тэрбум төгрөгийн ашиг 4-5 дахин нугардаг гээд бод доо. Учир нь хуш модны самраас хамгийн чанарлаг тос, тосон бүтээгдэхүүн гаргаж авдаг бол ясаар нь царс зэрэг дээд зэ­­рэглэлийн мод хийдэг бай­­на. Энэ ч утгаараа хуш мод­­­ны самрын үнэ хэзээ ч унадаггүй аж.

Тиймээс манай улстөрчид Монголд самрын үнийг уна­­гаж, хилийн цаана үнэ хүр­гэхийн тулд улсын хи­лээр хуш модны самар гар­гахыг УИХ-аар тогтоол гар­­­­гуулж хориглосон гэхэд бол­­­но. Ма­найхны хилээр са­­мар гар­гахыг хориглосон шалт­гаан нь ердөө л са­мар­­чид ой модонд түймэр тавьж, самрын модыг дахин ур­гахгүй болгож байна гэсэн энгийн асуудал.

Нөгөөтэйгүүр энэ хэр­гийг гааль, цагдаа на­раас илүү­­­тэй МХЕГ-ын экспор­тын хяналтын улсын бай­цаагч нар хянаж, шалгах үүрэг­тэй. Тэд мэдсэн ч мөн л мэдээгүй дүр эсгэн хав дарсан сурагтай. Иймээс ч энэ хэргийг МАН-ын нөлөө бүхий албан тушаалтан зо­­­­хион байгуулсан байж бол­­зошгүй хэмээн шалгаж байгаа аж.

Харин Монголоос зарсан, худалдаж авсан Хятад тал нь баяраа тэмдэглээд сууж байгаа биз.

17 чингэлэг спиртийн хэ­рэгтэй төстэй 27 вагон сам­рын энэ хэргийн цаад эзэн нь хэзээ ч илрэхгүй биз. 17 чин­гэлэг спиртийн хувьд Мон­голд оруулж ирсэн уч­раас дээгүүр доогуураа ху­вааж аваад ямар ч байсан Монголдоо шингээсэн. Гэтэл 27 вагон самар гадагшаа гар­сан тул зарсан этгээдээс өөр хэнд ч ашиг авч ирэхгүй.

Сүр дуулиан болгон шал­гаж, эцэст нь хэн нэгэн гаа­лийн байцаагч, цагдаа на­рыг л буруутган ял тохох бололтой.

Албан бус эх сурвалжийн мэдээлснээр 27 вагон самар гаргасан хэргийг хэний ч танихгүй нэгэн залуу хү­лээгээд байгаа аж. Тэрбээр ийм хэрэг хийсэн байх ямар ч чадамжгүй нэгэн гэнэ.

Харин хуулийнхан энэ хэр­гийг  улстөр,  биз­несийн­хэн холбогдсон бүлэглэл үйлд­сэн байж болзошгүй хэ­мээн үр­­гэлжүүлэн шалгаж байна.

Учир нь гааль, мэргэж­лийн хяналтын байцаагч, цаг­­­д­аа, төмөр замын ажилч­­дын оролцсон энэ хэ­рэг маш нарийн зохион бай­­гуу­л­алт­тай. Эдгээр гааль, мэр­гэжлийн хяналт, тө­мөр зам, цагдаагийн бай­гуул­ла­гын удирд­лагууд бүгд МАН-ын уг­­шилтай. Ийнхүү эрх ба­­­ригч на­мын нөлөө бүхий ал­бан ту­шаалтан 27 вагон сам­рыг хил давуулсан байж бол­зош­гүй гэсэн хардлага тө­рөөд байгаа ажээ.

Эх сурвалж: “Өглөөний сонин”