Ямраар дурсагдахыг хүс­нэ. Яг түүн шигээ амьдар гэдэг үг бий. Хүн бүр өөрийн бодож тэмүүлснээр амьдрахыг хүсдэг. Гэвч ийм боломж, аз тийм амар ирэхгүй ээ. Гагцхүү хөдөлмөрлөж, зорьж, шаргуу байсны үр дүнд энэ бүгдийг цогцлоон бий болгоно. Хүн нийгэмд бүтээсэн зүйлээрээ бахархаж, бусдаар бахархуулах нь амьдралын жаргал болов уу. Үүнийг мэдрэх их үйлсэд хүчин зүтгэж яваа нэгэн гэр бүл бол Элчин сайд асан Л.Хангай, түүний хүү, Монголын Хөрөнгийн биржийн гүйцэтгэх захирал Х.Алтай нар юм. Л.Хангай 2005-2009 онд ОХУ-д суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайдаар ажиллаж байсан хүн. Тэрбээр экс Ерөнхий сайд С.Баяртай үй зайгүй найзууд гэдгийг нь мэдэхгүй хүн ховор. Л.Хангай Элчин сайдаар ажиллаж байсан үеэ дурсан “Орост ажиллах он жилүүд их сонирхолтой байсан. Яагаад гэвэл тухайн үед хоёр орны харилцаа тун идэвхтэй байсан юм. Төрийн хэмжээний, дээд зэрэглэлийн айлчлал 10 гаруй удаа болсон. Энэ үеэр маш олон чухал баримт бичигт гарын үсэг зуржээ. Энэ хугацаанд өөрийн орноо төлөөлж ажилласнаараа бахархдаг” гэсэн удаатай. Түүнийг үнэлж 2008 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр зарлиг гарган, Монгол Улсаас ОХУ-д суугаа Элчин сайд Л.Хангайд “Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд” цол хүртээсэн юм. Тухайн үед Ерөнхийлөгч Н.Энх­баяр “Монгол Улсын дип­ломат албаны 96 жилийн ойг то­хиолдуулан гадаад харилцааны салбарт идэвх зүтгэл, үр бүтээлтэй ажиллаж байгааг нь үнэлж, хүндтэй цол олголоо” хэмээж байлаа. Ха­риуцаж авсан ажлаа хийсэн шиг хийх нь олон амжилтыг өөр дээрээ дууддаг болов уу. Энэ л замналаар Л.Хангайгаас Элчин сайд гэх нэр хэзээ ч арилж, алга болохгүй нь тодорхой. Гэх­дээ сайны хажуугаар саар зүйл амьдралд олон тохиолдоно. Энэ бүгд Элчин сайд асан Л.Хангайг тойроогүй юм. Түүнийг Элчин сайд байхдаа Монголын Худалдааны  төлөөлөгчийн газрыг чеченүүдэд түрээс нэрээр зарчихсан. Үүнээс болж Москвад очсон монголчууд орох оронгүй болсон гэх нь бий. Түүнчлэн хүү Х.Алтайн ээж буюу худынх нь үйлдэл хүртэл Л.Хангайн чихийг халууцуулаад авсан. УИХ-ын гишүүн С.Баярын найз, Ерөнхий сайд С.Батболдын үүсгэн байгуулсан “Алтай холдинг” компанийн зөвлөх байсан энэ эрхэм Ардын намын кандидатуудын нэг. Энэ утгаараа “Улаанбаатар төмөр зам” хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн даргын суудалд нэр нь яригдаж байсан. Түүнчлэн “Эрдэнэт” үйлдвэрийн захирлаар томилогдох магадлалтай хэмээж буй. Эрх баригч намын томоохон улстөрчидтэй найз учир тэр албан тушаалгүй хоцрохгүй нь ойлгомжтой. Бас сайн эцгийн буянаар Х.Алтай өдгөө 30 насандаа Монголын Хөрөнгийн биржийн гүйцэтгэх захирлын суудалд тухаллаа гэх мэдээлэл олны анхаарлыг татсан удаатай.

Х.Алтайн хувьд хүүхэд нас нь Улаанбаатарын 40 мянгатад өн­гөрсөн. Эрэгтэй хүүхэд гэхэд са­хилгагүй биш, томоотой хүү байсан гэдэг юм билээ. Түүнийг аав нь Орос школоор хүмүүжүүлсэн аж. Тэрбээр Орос 14 дүгээр сур­гуулийг дүүргэжээ. МУИС-д эрх зүйч мэргэжлээр сурч байх ху­га­цаандаа зуны амралтаа үр бү­тээлтэй өнгөрүүлдэг байсан гэнэ лээ. Энэ нь жуулчид дагуулан Монголын үзэсгэлэнт газруудыг үзүүлэх хөтөчийн ажил хийдэг байсан явдал. Тухайн үед хэцүү байсан энэ мөчцаг  нь хожмоо оюутан насных нь хамгийн сайхан дурсамж болон үлдсэн байна. Ийн сургуулиа эрх зүйч мэргэжлээр төгссөн Х.Алтай Швейцарь улсын “MRI” хэмээх уул уурхайн бүтээгдэхүүн арилжаалдаг компанид жил гаруй хугацаанд дадлагаар ажиллажээ. Үүний да­раа “Бороо гоулд” компанийн бүлд багтаж, Зас­гийн газартай харилцах ажилтан болсон байна. Мөн экс Ерөнхий сайд С.Баярын Шадар туслах хийж байв. Тэрбээр энэ ту­хай ярихдаа “Ерөнхий сайд асан С.Бая­рын шадар туслахаар ажилласан гэдгээрээ маш их бахархдаг. Тэр том хүнээс би асар ихийг сурсан. Мөн сайн эцэг, эхийн буянаар өдий зэрэгтэй яваа гэж боддог” гэжээ. Залуу хүн байж Монгол Улсын Ерөнхий сайдад зөвлөж буй нь Х.Алтайг ямар чадвартай болохыг нь харуулж байгаа юм. Тэрбээр одоо эхнэр Ц.Авиддарь, тэрсхэн төрсөн хүү, охинтойгоо амьдардаг. Х.Алтай Монголын Хөрөнгийн биржийн гүйцэтгэх захирал болсноосоо хойш маш завгүй болсон төдийгүй гэр бүлтэйгээ өнгөрүүлэх цаг хугацаа нь байсан хэмээн өөрөө ярьсан байдаг. Гэсэн ч хүүхдүүдээ цэцэрлэг, сур­гуульд нь хүргэж өгөхийг хичээж, сайн эцгийн үүргээ биелүүлэхийг зорьдог хэвээр гэсэн. Залуу хүний хувьд алтернатив хөгжим сонсож, түүхэн зохиол болон хүний намтар унших дуртай гэсэн. Энэ бүгд түүнд сургамж болдог ч байж болох юм. Хүүхэд байхдаа “Beatles” хамтлагийн дууг сонсож, үгийг нь сурч, цээжлэхийг хичээсээр байгаад англи хэлийг хурдан сурсан гэдэг. Х.Алтай “би” гэж ярих бус “бид” гэж хэлэхийг илүүд үздэг. Энэ нь “Хүн өөрийгөө дүгнэж цэгнээд сууна гэдэг өрөөсгөл” гэж боддогтой нь холбоотой аж. Лондонгийн Хөрөнгийн биржтэй байгуулсан түншлэлийн үр дүнд Монголын Хөрөнгийн бирж эрс шинэчлэгдэж буй. Үүнийг хийж яваа Х.Алтайг  “Financial Times” сэтгүүл “Boomtown Mongolia” нийтлэлдээ онцолжээ. Тэрбээр өнөө­гийн за­луусыг “Монгол Улс 20 жилийн өм­нө одоогийнхоос тэс ондоо нийгэмд байсан. Тухайн үед нийгэм огцом өөрчлөгдөж монголчууд цоо шинэ нийгэмд амьдрах шаардлага бий болсон. Магадгүй тэр үед зарим хүний хувьд шинэ нийгэмд дасан зохицож, нийцүүлж ажиллаж амь­дарна гэдэг амаргүй байсан байж болох юм. Харин тэр үед хүүхэд байсан одоогийн залуусын хувьд ажиллаж, амьдрах орчин нь анхнаасаа зах зээлийн нийгэмд хөл тавихаас эхэлсэн болохоор энэ бүхэнтэй илүү сайн уялдаж мэднэ. Тэр хэрээр залуус бидэнд зарим зүйлсийг арай эрт эхлүүлэх боломж олдсон байх” хэмээн “цэцэрхсэн” байдаг юм. Ийнхүү Элчин сайдаар ажиллаж байсан аавынхаа нэрийг хугалахгүй яваа Х.Алтай өмнөө олон зорилго тавьсан байх. Л.Хангайн гэр бүл Ардын намтай салшгүй холбоотой нь тэднийг олонд та­ниулахад хүргэсэн ч байж болох. Ямартай ч Л.Хангайн үргэлжлэл цоо шинэ түүхийг эхлүүлэн зүтгэж явна.

Ц.Энхцэцэг