Манайхан архи авилгал хоёртой хүчтэй тэмцэхээр шийдсэн ч шилтэй устай нь л тэмцэхээс шйидвэр гаргадаг дарга нартай огт тулахгүй байх шиг. Хуудас хуудас архины тухай хууль нууц, нууц хуйвалдаанаар гууль болж байгаагийн шинж бол монгол улсын нутаг дэвсгэрт гарч байгаа гэмт хэргийн тоо.
Хүн ардаа архинаас шигшүүлэх бодлогыг нэг талаас явуулж ерөнхийлөгч нь сүү өргөж сүржигнэдэг ч эрх баригчидын хийсэн ажил нь дэндүү цөөхөн юм.

Учир нь өнөөх шийлвэр гаргадаг төрийн толгойд архины үйлдвэрийн эзэд янз бүрийн аргаар мацсаар суудлаа засаад авсан. Өөрөөр хэлбэл дийлдэхээс хол хоцорч торгуульханаар амыг нь барина гэсэн үг. Гэтэл өнөөх архиар асар их ашиг олж сурсан компаниудад үнэндээ 10 хүртэл сая төгрөгний торгуулийг өлхөн төлчихөөд хууль зөрчин сурталчилгаагаа явуулж хэдэн тэрбумаар нь олсоор заншжээ. Тэд их “соёлтой”-гоор сурьалчилгаагаа цацдаг болоод олон жилийг үдлээ. Дуу шүлгэнд архиныхаа нэрийг шингээж мөнгөөр зодож чадалтай дуучнаар дуулуулна. энэ нь радио хит-д тэргүүлж толгойтой бүхэн амандаа аялахыг нь яана.

Энгийнээр хэлбэл хүний сэтгэлд нь хар усыг хоногшуулж өгч байгаа юм. Энэ архи гэдэг хар ус урлагт хүртэл ийнхүү нэвт шингэжээ.

Цааш нь хотын төвийн аль томхон самбар, телевиз родиогийн аль сонирхолтой нэвтрүүлгийн дундуур нөгөө нууц утгатай нууц биш рекламнууд цувах шиг болно. Иймдээ ч өнөөдөр монголчуудын далд ухамсарт архи бол идээний дээж гэдэг жинхэнэ буруу ойлголтыг гүн суулгаж чадсан учраас хамгийн ашигтай бөгөөд гүйлгээтэй бизнес болсон. Харин үүний ард зам тээврийн осол аваар, гэр бүл салалт, өвчин эмгэг, гэмт хэрэг, ядуурал, өнчин өрөөсөн хүүхдүүд үлддэг гэдгийг хүн бүр мэддэг хэрнээ хариуцсан мэргэжлийн хүмүүс нүдэн байлай чихэн дүлий мэт байцгааж хэдэн нэр бүхий архины үйлдвэрүүдийг алган дээрээ бөмбрүүлж, толгой дээрээ гаргачихаад байгаа нь улс орон мөхөхийн үндэс.

Ингэж хуулийг үнэгүйдүүлж байгаа газрын нэг бол манай архины ууган үйлдвэр “АПУ” компани тэд бүр таксины суудал дээр хүртэл АПУ, Ерөөл хэмээх архиныхаа зургийг өлгөсөн байдаг. Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын дарга О.Магнай өнгөрөгч оны 10-р сард архи, пиво үйлдвэрлэгч компаниудтай уулзаж, хууль зөрчсөн үйлдэлд хариуцлага тооцох хатуу сануулга өгсөн. Мөн хэд хэдэн үйлдвэрлэгч компаниудад мөнгөн торгууль тавьж, цаашид архи, пивоны сурталчилгааг хуулийн дагуу явуулж байхыг хатуу сануулсан юм. Ингэхдээ тэрбээр “Хэрэв дахин хууль зөрчвөл мөнгөн торгууль тавихгүйгээр шууд тусгай зөвшөөрлийг цуцлах арга хэмжээ авна” хэмээн мэдэгдэж байсан.

Түүнчлэн архи, пивоны ил болон далд сурталчилгааг хориглосон бөгөөд архийг огт рекламдахгүй, пивоны рекламыг телевизүүдээр шөнийн цагаар л гаргана. Тэгэхдээ доор нь үргэлж “Хэтрүүлэн хэрэглэвэл эрүүл мэндэд хортой” гэсэн санамжыг хамт хүргэж байхыг сануулсан. Үүнээс хойш зурагтаар гарах рекламуудын тооноос архины реклам хасагдаж, пивоны реклам хязгаарлагдсан. Харин “Жем Интернэйшнл” шинэ жилийн баярын үеэр реклам сурталчилгаа явуулсан гэх үндэслэлээр тусгай зөвшөөрлөө түр хугацаанд хураалгаад байгаа. Энэ нь бусад архи, пиво үйлдвэрлэгчдэд том сануулга болж, багагүй цочрол өгсөн.

Харин өнөөх “том толгойтой” АПУ-гынхан л хуулийг гууль болгодгоороо үзэгчдэд архи, пивоныхоо рекламыг хүргэсээр байгаа. Гэхдээ тэд энэ удаад зурагт, радиогоор биш хошин урлагийнханаар дамжуулан рекламаа цацаж эхэлжээ. Тодруулбал тэд хошин уралгийн продакшнуудтай хамтран тоглолтон дундуур “Нийслэл гоё уу, Экс уух уу” гэх мэтээр өөрсдийн бүтээгдэхүүнийг сурталчилсаар байна. Энэ нь нөгөө хүмүүсийн хэлдэгээр “хуулийн цоорхой” юу, аль эсвэл АПУ-гийнханы олсон “сонгодог” арга уу. Ямартаа ч “АПУ”-гийн архи, пивоны сурталчилгаа аль нэгэн салбараар дамжиж ард түмэнд ил, задгай хүрсээр байгааг ШӨХТГ анхааралдаа авна гэж найдаж байна.

Мөн тус компанийн архинуудын үнэ ханш дундаж байдаг нь архаг архичдын тоог өдөрт хэдэн зуугаар нэмж байгаа бөгөөд өсвөр насны хүүдүүд ч найз нөхдөөрөө дарвин авч уугаад гэмт хэрэгт холбогдсон тохиолдлууд гарсан билээ. Монгол улсын хуулийн өмнө Том толгой гарган аахалзаж буй АПУ компанийн шидэт дохиур нь мөнгө. Учир нь АПУ хамгийн өндөр хэмжээний татвар төлдөг учир бараг л давуу эрхтэйгээр хууль зөрчиж байгаа нь үнэн. Иймээс эрхээ түдгэлзүүлсэн “ЖЕМ” Интернэйншлийн дараагийн компани АПУ байхад гэмгүй л боловуу.

Эх сурвалж: chuhal.mn