Монгол Улсын төрийн алба өнгөрсөн зургадугаар сард болсон УИХ-ын сонгуулийн дараагаас тогтвортой биш болов.

“Ардчилал яллаа” гэх хоёр үгнээс улбаатай УИХ-ын сонгуулийн дүн яг үнэндээ Монгол Улс ардчиллаас алхам ухарлаа гэдэгтэй утга дүйж буй. Үүний тайлбар нь ч тодорхой. Учир нь, Ардчиллын загалмайлсан эцэг хэмээн өөрсдийгөө тодорхойлоод буй эрхмүүд төрийн албыг улс төрийн тоглоом хэмээн эндүүрч, 20 жил гудамжинд байсан гэх хорслоо жирийн албан хаагчид буюу насаараа төрд ажилласан та бидний эцэг эх, ах дүүс, танил талаас аваад буй нь гайхшрал төрүүлээд байгаа юм.

Уг нь, төрийн албаныхныг утга учиргүй халж буй хомроглол тэгэсхийгээд намжих болов уу гэтэл харин ч хүрээгээ тэлж хөдөө орон нутгаар өртөөлөх шинжтэй. Энэ нь ч өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард болсон орон нутгийн сонгуулийн дүн гарснаас хойш улам илүү тодорхой болж, орон нутагт албан тушаалын төлөөх дайн эхэлчихээд байна. Ер нь аль ч засгийн үед амттай албан тушаалын нэгдүгээрт аймгийн Засаг даргын суудал зүй ёсоор тооцогддог. Мөнгө мэддэг том эрх мэдэл, дараагийн шат руу алхах гишгүүр болдог нь ч тодорхой. Тиймээс л аймгийн даргын суудлын төлөө “алалцаад” буй хэрэг. Тэр дундаа Эрдэнэт мэтийн улсын томоохон үйлдвэр байдаг газруудын Засаг даргын суудалд аль намын, хэний хүн очсоноос шалтгаалж олон зүйл шийдэгддэг учраас эрх мэдэлтэй зарим нь гарын хүнээ зүтгүүлдэг гэх юм билээ.Үүний нотолгоо нь дараах баримт.

Тухайлбал, улсын томоохон үйлдвэр байдаг гэх Орхоны Засаг даргаар тус аймгийн Ардчилсан намын дарга Г.Зоригт удирдахаар болов. 2000-2003 онд аймгийн Засаг дарга асан Г.Шархүүгийн орлогчоор ажиллаж байсан гэх тэрбээр сүүлийн хэдэн жил “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ерөнхий захирлын Нийгмийн хөгжлийн бодлого хариуцсан орлогчоор ажиллаж байсан бөгөөд аймгийн Засаг дарга болох гол түлхүүр нь Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг гэнэ. Уг нь 2012 оны Орон нутгийн сонгуулийн үр дүнгээр байгуулагдсан аймгийн ИТХ-ын анхдугаар хуралдаан шөнө дөл хүртэл хуралдах үеэр олонхийг бүрдүүлж буй гэх Ардчилсан намынхан засаг ноёноороо хэнийг дэвшүүлж дээш нь айлтгах вэ хэмээн багагүй маргаан өрнүүлсэн юм билээ. Тухайлбал, тус аймгийн Ардчилсан намынхан дотроос хэд хэдэн хүн буюу “Чингисийн чулуу” ХХК-ийн захирал Чулуунбаатар, тус аймагт байх банкинд эдийн засагчаар ажиллаж байсан Доржпүрэвээс гадна аймгийн усны асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Гантулга нар нэр дэвшсэн аж. Тэдний хувьд ширүүхэн маргаан болсон ч Ерөнхий сайд “Манай нам ялалт байгуулсан аймаг, орон нутагт тухайн аймгийн АН-ын дарга нь Засаг дарга болох ёстой. Ингэснээр тэр хүн Шинэчлэлийн Засгийн газрын ачаанаас үүрэлцэж, хариуцлагаа ч хүлээх учиртай” гэж үүрэгдсэнээр бусад нь чимээгүйхэн зайгаа тавьж өгсөн. Үүний ачаар Г.Зоригт 100 хувийн саналаар гарч ирсэн юм байна. Гэхдээ зарим эх сурвалж “Зоригт анхнаасаа Засаг даргын суудалд суух дургүй байсан. Эрүүл мэндийн шалтгаанаар удахгүй ажлаа өгөх болов уу” хэмээж байгаа юм.

Түүнчлэн аймгийн Засаг даргын орлогч гэж бас нэг албан тушаал бий. Энэ тухай хэвлэлүүд “Аймгийн Ардчилсан нам энэ удаагийн орон нутгийн сонгуульд М.Энхсайханы гэх тодотголтой МҮАН-тай хамтарч ажилласан.Ер нь аймгийн МҮАН-ын дарга Т.Алтанхуяг журмын нөхдийнхөө хамтаар орон нутгийн сонгуульд Ардчилсан намын бодлого, мөрийн хөтөлбөрийг дэмжин найдвартай ар тал, нэмэлт хүч болон ажилласан. Түүний гавьяа зүтгэлийг үнэлж Ардчилсан намынхан албан тушаалд тавих байх. Ардчиллын ордонд өрнөж буй үйл явдлаас харвал түүнийг аймгийн Засаг даргын орлогч болгох бололтой” гэж бичиж байв. Тэгвэл энэ мэдээлэл эсрэгээрээ эргэж Д.Энхбат гэх бизнесмэн залуу орлогчийн суудалд тухалсан байна. Тэрбээр “Загал” компанийн ерөнхий захирал, төрд ажиллаж байсан туршлага гээд байх зүйл үгүй бөгөөд Өмнөговь Эрдэнэт хоёрын хооронд зам гартал давхиж хувийн ажлаа амжуулж, хувийн бизнесээ цэцэглүүлж байдаг гэх юм билээ. Уг нь, аймгийн Ардчилсан намынхан түүнийг орлогч болгох дургүй байсан ч асуудал Эрдэнэтэд биш Улаанбаатарт Төрийн ордонд шийдэгдсэн аж. Тодруулбал, Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн сайд Х.Баттулга Ерөнхий сайдад дарамт үзүүлснийхээ буянаар тохироо хийж чадсан. АН дахь хүчтэй фракцын нэг МоАХ Орхон аймгийн удирдлагад өөрийн хүнээ тавина хэмээн зүтгэснээр асуудал шийдэгдэж Д.Энхбатыг орлогч болгож дөнгөсөн хэмээж байгаа юм. Тэгэхээр 2000-2012 он хүртэлх буюу гурван ч удаагийн сонгуулийн бүрэн эрхийн хугацаанд завсаргүй төр барьж байсан МАН энэ удаад Ардчилсан намд тахимаа өгснөөр Ерөнхий сайд болоод Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн сайдын хүмүүс Эрдэнэтийг удирдах болоод байна.

Л.Оюунгэрэл

Эх сурвалж: Өдрийн шуудан