Албаны эх сурвалжийн мэдээлж байгаагаар манай улсын хэмжээнд 460.6 тэрбум төгрөгийн татварын авлага байгаа аж. Үүн дотроос нүүрс тээвэрлэдэг компаниуд тээвэрлэлтийн татвараа дутуу төлөх, татвараас зайлсхийж орлогоо нуун дарагдуулах зэргээр байгууллагуудаас дутагдал зөрчил ихээр илэрч байгаа аж. Эрсдэлд суурилсан хяналт шалгалтыг явуулна гэж шалгалт хийдэг төрийн байгууллагууд ярьж эхлээд багагүй хугацаа өнгөрч байгаа ч өдгөө энэ шалгалт тийм ч үр дүнтэй биш байгаа юм. Нөгөө талаар, татварын байцаагч нарын харилцаа, ёс зүйгүй байдлаас үүдсэн гомдлууд татварын газарт багагүй ирдэг аж. Ямартаа ч улсын хэмжээгээр 460 гаруй тэрбум төгрөг төрийн дансанд ороогүй байгаа гээд бодохоор татвар хураалт тийм ч үр дүнтэй байхгүй байна гэсэн хардлагыг төрүүлж байгаа юм.

Татвар төлдөггүй компаниудын жагсаалтад нүүрс тээвэрлэгч, олборлогч компаниудаас гадна барилгын салбарынхан ихээр бичигддэг байна. Барилгын салбарт үйл ажиллагаа явуулж байгаа компаниуд ихэвчлэн ганц хүний нэр дээрх компани байгуулсан бөгөөд ажилчидтай гэрээ хийх маягаар барилгын ажлаа гүйцэтгүүлээд өөрсдөө татвараас зугтдаг байдал ихээр гардаг байна. Мөн уул уурхай, барилгаас гадна ноос, ноолуурын салбарт үйл ажиллагаа явуулж байгаа хувь хүмүүс, компаниуд татвараас ихээр зугтдаг, ногдуулсан татварыг төлөхгүй жил өнждөг, үйлчилгээний салбарт зочид буудлууд гэгчлэн татвараас зугтаагчид төлдөгөөсөө олон байгаа бололтой.

Татварын өрийн асуудлаар хамгийн их багтаамжийг эзэлж байгаа газар гэвэл Таван толгой, Шивээ овоо ордуудаас Гашуунсухайтын боомтоор нүүрс тээвэрлэлт эрхэлж байгаа компаниудаас л гэхэд нэг жилийн дотор 300 гаруй тэрбум төгрөгийн зөрчил илэрчээ. Өмнөх жил мөн энэ хэмжээний зөрчил илэрч байсан удаатай. Энэ мэтчилэнгээр хуулиас дээгүүр гишгэсэн компаниудыг цэгцлэх, улсын төсөвт төвлөрөх ёстой мөнгө ийнхүү эдийн засгийн эргэлтэд орж, цөөн хэдэн хүмүүсийн халаас руу шургалсаар байгаа юм. Үүнээс гадна архи, тамхины онцгой албан татварын тэмдэгтийн тухай хуулийн зөрчлүүдийг шийдүүлэхээр шүүхийн шатанд шилжсэн асуудал өнөөдрийг хүртэл таг чиг болж, нам дарагдсан байна. Татварын салбарт асуудал их байгаа нь төлөгдөөгүй татвараас эхлээд олноороо харагдаж байгаа юм.
Г.Ертөнц (www.wikimon.mn)