Улс төр, бизнес гэдэг салшгүй нэгэн цул болоод олон жилийг үдэж байна.

Улс төрийн өндөр албан тушаалтай найз нөхөд, хамаатан садангүйгээр бизнес амжилттай явах нь одоо цагт ховор үзэгдэл болжээ. Улс төр өөрөө бизнесийн бүлэглэлгүйгээр амь бөхтэй оршин тогтнохын аргагүй уруугаа харсан үзэгдэл Монгол Улсад хүчээ аваад 10 гаруй жил болж байна. Бизнесээ амжилттай явуулахын тулд найзыгаа, ах дүүгээ, амраг садангаа улс төрийн шатаар өгсүүлж, араас нь мөнгөөр “бороо оруулдаг” бизнесийн бүхэл бүтэн бүлэглэл бий болдог тийм жишиг нэгэнт тогтжээ. Ингэхийн учир нь бизнесийн эрх ашигтаа нийцүүлэн хууль батлуулдаг, тогтоол шийдвэр гаргуулдаг, хамгаалуулдаг, тийм бүлэглэл бий болсныг бид бэлхнээ харж байна. Тэр тусмаа үндэсний томоохон компаниуд өөрийн хүнээ улс төрд сойдог том жишиг тогтов.

Улс төрийн хамгаалалтгүй үндэсний компани ч гэж алга болжээ. MCS, АПУ, Бодь, Женко зэрэг томоохон группүүдийг нэрлэж болно. Энэ нь нэг талаараа арын хаалга, албан тушаалгүйгээр бизнес амжилттай явдаггүй муу жишигтэй ч холбоотой юм. Өөрөө бизнесгүй ч өрөөлийн бизнесийг хөгжүүлэх, түүнээс нь хувь хүртэх сонирхолтой эрхмүүд ч улс төрд орж ирэх болсон. Хүнсний мухлаг ч ажиллуулдаггүй, бизнесгүй эрхмүүд төрийн өндөр албан тушаалд очмогцоо хэтэвч нь зузаарч эхэлдэг нь бизнесийнхэнтэй холбоотой байдаг гэж байгаа. Одоогийн парламентад ч бизнесгүй атлаа, тэрбумтны эгнээнд шилжсэн нууц ноёнтнууд олон бий. Ийм жишгийг давтах эдийн засгийн томоохон бүлэглэлүүд ирэх сонгуулиар өөрсдийн хүнээ сойж буй сураг олон байна. Үүний нэг жишээ нь “Мон Уран” компанийн захирал Б.Наранхүү. Түүнийг хэн хүнгүй “сайн эр” гэдгээр нь андахгүй. УИХ-ын гишүүн, Шадар сайд М.Энхболдыг 1999-2005 онуудад Нийслэлийн засаг дарга байх үед нь газрын наймаа цэцэглүүлж хөлжсөн нэгэн хэмээн үздэг. Одоо ч тэрээр энэхүү ашигтай бизнесээ эрхэлж, амжилт дүүрэн яваа нэгэн.

Тэрээр удахгүй болох УИХ-ын сонгуульд Дундговиосоо хүч үзэх нь тодорхой болоод байна. Төрсөн нутаг Дундговь аймгийн 70 жилийн ойн баяр наадмаар түрүүлсэн зургаан насны морьдод “Ланд круйзер 200” машин бэлэглэж, бэл бэнчингээ гайхуулан шуугиан тарьж байлаа. Монголын хурдан морины түүхэнд хувиасаа ийм их хөрөнгө цацаж байсан эрхэм байдаггүй хэмээн олон нийт шагшиж байв. Нутгийнхаа энэ наадамд тэрбум хол давсан хөрөнгө цацсан хэмээн нутгийн иргэд тооцоолон гаргасан байдаг. Энэ бол түүний сонгуулийн PR байсан нь хожим ойлгогддог. Тэрээр өөрөө УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөхөөр санаархаад зогсохгүй, ойрын нэгэн бүсгүйг улс төрд сойж байна. Түүнтэй хамт улс төрд дөрөө харшуулан явах нэгэн эмэгтэй гарч ирсэн нь түүний төрсөн эгч Б.Саранчимэг. Энэ эмэгтэй МАН-ын дэргэдэх НАМЭХ-ны тэргүүн, НИТХ-ийн төлөөлөгч, МАН-ын Бага хурлын гишүүний сонгуульт ажил хашдаг ажээ. Тэрбээр 2008 онд НИТХ-ийн төлөөлөгчөөр Налайх, Багануур, Багахангай дүүргээс сонгогдсоноор түүний улс төрийн замнал нь эхэлсэн түүхтэй. Улс төрд шинэ залгамж халаа болон орж буй МАН-ын цөөн эмэгтэйчүүдийн нэг.

Б.Саранчимэг нь Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн (Хүүхдийн парк)-гийн захирлаар ажиллаж, дүүтэйгээ бизнесийн хамтрагчдын нэг. Хүүхдийн паркыг авч, “Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн” болгохоор газрыг нь дээрэмдсэн хэрэгт дүү Б.Наранхүүгийн хамт холбогдож, олны анхаарлын төвд орж байлаа. Улс төрд төдийгүй, олон нийтэд шинээр танигдаж буй эмэгтэй. Цахилгааны инженер мэргэжилтэй. Түүний талаар танилцуулахад товчхондоо ийм байна. Тэрбээр Дундговь аймгаас нэр дэвших нь гэх мэдээлэл өнгөрсөн зунаас олны дунд яригдаж эхэлсэн ч хамгийн сүүлийн үед авсан мэдээллээр НИТХ-д хүч үзэхээр болсон байна. МАН-ын байр, Тусгаар тогтнолын ордонг барихад Б.Саранчимэг ч ихээхэн хэмжээний хандив өгсөн гэдгийг эх сурвалжууд өгүүлдэг.

Эгч дүүс юуны учир ийнхүү төрийн өндөр албан тушаалд очихын тулд тэрбум тэрбумаар нь хайр найргүй хөрөнгө цацаж буй нь анхаарал татахгүй байхын аргагүй. Хатагтай Б.Саранчимэг эх орноо хөгжүүлэх, төрийн бодлого тодорхойлоход хувь нэмрээ оруулахын төлөө ийнхүү хувийнхаа хөрөнгийг ч хайр найргүй олон нийтэд зориулдаг эх орон ч уу, эсвэл өөр хувийн сонирхол байна уу гэдэг нь нь эргэлзээ төрүүлнэ. Одоогийн улс төр, бизнесийнхэнд тэрбум төгрөг зарцуулсан эрхмүүд түүнийгээ 10, 20 дахин үржүүлэн өсгөх сонирхол байснаас, хувийн хөрөнгөө тавиад туучихаад чимээгүй суусан тийм жишиг байгаагүй. Тэр тусмаа газрын наймаагаар баяжсан Б.Наранхүү, төрсөн эгч Б.Саранчимэгт тийм “ёс суртахуун” байгаа болов уу. Түүний төрсөн дүү Б.Наранхүү хэд хэдэн удаа хуулийн байгууллагад шалгагдаж байсныг бид мэднэ. Харин одоо эгчийгээ улс төрд “балиашиглан” дэмжиж оруулснаар, өөрийн луйвар булхай нь төрийн “хамгаалалтанд” орж, халхлагдана гэж үзсэн бололтой. “Эх нь хээр алаг бол унага нь шийр алаг” гэдэг дээ.

Т.АМУР Olloo.mn