Өмнөх засгийн үед Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Моди манай улсад айлчлахдаа 1 тэрбум ам.долларын зээл олгохоо хэлээд буцсан л даа. Гэхдээ шууд нэг тэрбум ам.доллар данс руу хийх тухай асуудал биш л дээ. Улс орны хөгжил дэвшилд хэрэгтэй дэд бүтцийн чанартай төсөл хөтөлбөрүүдэд хөрөнгө оруулалт хийх замаар өгнө гэж байсан.  Тэгвэл тус улсын  зүгээс тэр нэг тэрбум ам.долларыг ойрын хугацаанд Монгол Улсад олгоно гэх мэдэгдлийг өнгөрсөн долоо хоногт хийсэн бол  Монгол Улсын Засгийн газрын хуралдаанаар анхаарал татсан шийдвэр гарлаа. Юу гэхээр Монгол Улсын Засгийн газар, БНЭУ-ын Экспорт-Импорт банк хоорондын 1 тэрбум ам.долларын зээлийн ерөнхий хэлэлцээрийн хүрээнд “Газрын тос боловсруулах үйлдвэр барих” төслийг санхүүжүүлэхээр болжээ. Төслийг БНЭУ-ын банктай тохиролцохыг холбогдох сайд нарт даалгажээ.  Газрын тосны ордын байршил, дэд бүтэц, түүхий тос болон бэлэн бүтээгдэхүүний ложистик, зах зээлд ойр зэрэг үзүүлэлтийг харгалзан Дорноговь аймгийн Сайншанд сумын нутагт энэ үйлдвэрийг барихаар сонгосон гэсэн засгийн мэдээлэл байна.

Яахав тэгээд үйлдвэр босгоод ирвэл сайн хэрэг. Гэхдээ манай тухайд газрын тосны үйлдвэр гэж шоудсан олон жил ард үлдсэн. Өнөөдөр төрийн эрх мэдлийг атгаж байгаа хүмүүс ч тэр шоунд нэлээд оролцоотой явж ирсэн. Чухам харин энэ удаа үнэхээр нэг тэрбумыг салхинд хийсгэчихгүй, үйлдвэр босгох уу гэдэг нь хүлээлт үүсгэж байна.

Одоо яригдаж байгаа үйлдвэрийн нийт хөрөнгө оруулалт 1 тэрбум ам.доллар бөгөөд боловсруулах үйлдвэр 0.7 тэрбум гаруй ам.доллар, газрын тос дамжуулах хоолой 264 сая ам.доллар, жилд 1.2 тэрбум ам.долларын борлуулалт хийн, жилийн 43 сая ам.долларын цэвэр ашигтай, хөрөнгө оруулалтаа 8-10 жилийн дотор нөхнө гэж тооцжээ.Үйлдвэр жилд 1.5 сая тонн газрын тос боловсруулж, евро-4.5 стандартын шаардлага хангасан 560 мянган тонн автобензин, 670 мянган тонн дизель түлш, 107 мянган тонн шингэрүүлсэн шатдаг хий, бусад бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх гэнэ. Тооцооллын дагуу цаасан дээр бичсний дагуу бүх  зүйл бүтэж ирсэн бол өнөөдөр Монголд хэрэгцээнээс хэт давсан хэд хэчнээн ч боловсруулах үйлдвэр босчихсон байх учиртай. Гэвч цаасан дээрээс бууж өгдөггүй төсөл хөтөлбөрүүд Монголоор дүүрэн бий. Сайншандын аж үйлдвэрийн парк, эрчим хүчний тавдугаар эх үүсвэр, төмөр зам гээд нэлээд үлгэрүүд бий л дээ. Тиймээс л энэ удаагийн тэрбумыг өнгөрсөн жилүүдийнх шиг хийсгэчих вий гэдэг сэрэмж дагаж байгаа юм. Дашрамд сануулахад, өмнөх болон өмнөхийн өмнөх засгийн үед  нефть боловсруулах үйлдвэрүүдийн чимээ нэг их сайхан дуулдаад ирдэг ч эргээд таг болчихдог байсан.  “Дорнод газрын тос” гэх төрийн өмчийн оролцоотой компани байгуулна гээд л яригдсан. За мөн тосноосоо хаа хол  Дархан-Уул аймагт  хоёр сая тоннын хүчин чадалтай үйлдвэр барих тухай япончуудтай нийлээд хэчнээн ч ярив. Т.Намжим гуай “Тоёо инженеринг” корпорацийн дэд ерөнхийлөгч М.Казухисагийн хамтаар  2012 он гэхэд үйлдвэр тосоо боловсруулаад эхэлнэ хэмээн ярьж л байсан. Гэвч үйлдвэр босоогүй. Ж.Эрдэнэбатын удирдаж байгаа засгийн үед харин тос боловсруулах үйлдвэр босох уу гэдэг нь анхаарал татаж байна.

Эх сурвалж: Шуурхай.мн