Улс тор судлаач. (October 22, 2016 7:54:45 pm )

Энэ нь цаазийн ялыг байхгуй болгосон болон шуух, хууль хяналтын байгууллага “Шударга есны байгууллага биш болсны л харгайдаа. Энэ байдлаас болоод нийгэмд болохгуй болсон юм маш олон болжээ. Тухайлбал: Оорийн хариуцсан ажлаа л сайн хийж байвал улс орныхоо хогжил дэвшилд тус дэм болж байна гэсэн уг шуу дээ. Гэтэл худалдаа хийдэг Ж.Ганбаатар гэдэг хун унэхээр “эх оронч” хун байсан л бол “Оргил” худалдааны товоо л сайн ажиллуулж, барааныхаа унэ ортогийг БАГА Ч ГЭСЭН БУУРУУЛЖ иргэддээ бага ч гэсэн тус дэм болоод л улс орны хогжилд хувь нэмэр ээ оруулах байх л байлаа. Гэтэл тэгсэнгуй, оорийнх нь ажилтай огт хамааралгуй УИХ гэдэг хууль тогтоох засаглалын ажилд оороо орчихоод л ХУУЛЬ ТОГТООХ ТУХАЙ ЮУ Ч МЭДЭХГУЙ ХИРНЭЭ бас ч болоогуй оорийнхоо хумуусийг торийн байгуулалтын ажил руу оруулах гэж улайран зутгээд л байгаа юм байна шуу дээ. Энэ нь манай Монгол улсын торийн байгуулалтын тогтолцооны бутэц болохгуй байгааг л харуулаад байгаа юм шуу дээ. Мон Эрдэнэтийн тухай авч узье. Аливаа байгууллагууд нь бие биендээ бараа, ажил, уйлчилгээг нийлуулэхдээ гэрээг нэг санхуугийн жилээр хийдэг болохоос биш, хэд хэдэн жилээр хийдэггуй юм. Гэтэл Эрдэнэт нь улсад огох татвараа огч чадахгуй байгаа хирнээ Хотолийн цемент шохойн уйлдвэрээс 5 жилийн дараа авах шохойныхоо унэ холсийн 40 хувийг нь оноодор урьдчилж шилжуулж, гэрээгээ 5 жилээр хийгээд л. Оороор хэлбэл 5 жилийн дараа 1 тн шохойны унэ хэд байхыг хэн ч мэдэхгуй байхад оноодор таамгаар унийг нь шилжуулээд л. Тодруулбал 1 тн шохойг уйлдвэрлэхэд ямар зардал гарахыг хэн ч мэдэхгуй шуу дээ. Тэгэхээр гэрээг урт хугацаагаар хийсэн нь НО-той л байна даа. Мон монгоний ханш ингэж цаг минут тутам оорчлогдож байгаа энэ уед бараа бутээгдэхуунийг 5 жилийн турш нэг унээр борлуулна гэж Хотолийн цемент шохойн уйлдвэрийн удирдлага бодож л байдаг. Тэгэхээр гэрээ хийж байгаа нь ч бас НО-той л байна даа. Тухайлбал: Та гэрийнхээ дэргэд байдаг хунсний дэлгуурээс 1 ширхэг талхыг 5 жилийн хугацаанд нэг тогтмол унээр авна гэж хэлээд 5 жил авах талхныхаа унийн дунгийн 40 хувийг оноодор шууд огч чадах уу? Би л лав тийм тэнэг наймаа хийхгуй. Тэгэхээр эдгээр гэрээ нь НО-той л байна шуу дээ. Тэгэхээр Нямдорж гуай зов л асуудал зов л дэвшуулсэн байна шуу дээ. Энэ нь манай торийн байгуулалтын тогтолцооны бутэц болохгуй байгаа болохоор л олон жил торийн ондор албан тушаал хашсан хумуус “Тороос хумслах ” оролдлого хийгээд байгаа хэрэг шуу дээ. Энэ янзаар бол эрх ашгаараа нэгдэж байгуулагдсан нам болон улс орон дамнасан булэглэлууд нь Монгол улсыг минь суйруулэх нь шиг байна шуу дээ. Монгол улсын хамгийн том саалийн унээ болсон Эрдэнэтийг нам, улс, орон дамнасан булэглэл яаж хувьдаа авч байгааг та бид нар энэ удаад узлээ шуу дээ. Тэгээд ч энэ булэглэлд МАН-ын нохдууд оролцсон болохоор МАН-ын засгийн газар нь “олигтойхон шиг” хяналт, шалгалт оруулахгуй зовхон ТУЗ-д нь Монголын торийн талын 51 хувийн толоололийг томилсон болоод л Эрдэнэтийн энэ асуудлыг хаяж байх шиг байна. Мон энэ хэргийг гардан зохион байгуулсан Ц.Элбэгдорж ч “энд миний оролцоо байхгуй” гэж мэдэгдэл хийгээд л бултаж эхэллээ. Унэндээ бол “манай улс торчидийн эрх ашгаараа нэгдэж байгуулагдсан булэглэл л Эрдэнэт гэдэг саалийн унээний маань “хойтохыг уншлаа” шуу дээ. УИХ-ын дэд дарга н.Нямдоржийн мэдэгдэж байгаагаар бол Ц.Элбэгдорж гэдэг нохор л Эрдэнэтийн 49 хувийг хууль бусаар хувьдаа авагчдыг удирдаж зохион байгуулсан бололтой. Унэнч байж мэдэх юм. Энэ чиглэлээр ХМХ дээр гарсан материалуудыг уншиж узэхэд энэ булэглэл л Эрдэнэтийг хувьдаа авч, Монголыг дампууруулах зам руу нь тулхэж байгаа юм байна. Тэгээд баригдах болохоороо булэглэлийн нэр нолоо бухий зарим гишуун нь “эх оронч” хун болж бултаад байгаа бололтой юм. Эндээс харвал энэ Ц.Элбэгдорж нь яг Н.Энхбаярын араас орж байгаа юм шиг байна. Ер нь Зоригийн амь насыг Батуул эд нар ч бурэлгэчихээд, одоо жужиглээд ч байгаа юм билуу хэн мэдэх билээ. Эсвэл Батуур руугээ чихээд ч байгаа юм уу, хэн мэдэх билээ. Ер нь л асуудалтай хумуус тул болгоомжтой л байх нь зуйтэй юм. Дэлхий парламентийн нийтлэг жишигээр бол намаа сонгуульд олонх болгосон намын дарга нь тухайн бурэн эрхийн хугацаандаа “огцрох” нь битгий хэл нам дотроо “ноен” шиг л байдаг бол Ардчилсан намын хувьд эсрэгээр намаа сонгуульд олонх болгосон Н.Алтанхуягийгаа “нудэнд орсон хог” шиг л узэж огцруулсан шуу дээ. Энд хамгийн гол уурэг гуйцэтгэсэн хун нь АН-аас нэр дэвшиж Монгол улсын Ернохийлогч болсон Ц.Элбэгдорж л доо. Ц.Элбэгдоржийн энэ алдаатай уйлдэл нь анхных нь ч биш юм билээ. 1996 онд “Ардчилсан Холбоо” эвсэл олонх болж М.Энхсайхан Еронхий сайд хийж байтал АН-ын дарга Ц.Элбэгдорж нь “АН нь сонгуульд олонх болсон тохиолдолд АН-ын дарга нь Еронхий сайд болно” гэж намын дурэмдээ заалт оруулж намынхаа хурлаар батлуулчихаад л М.Энхсайханыгаа огцруулж оороо Еронхий сайд болж 3-хан сар ажиллаад огцорч байсан юм билээ. Одоо Еронхийлогч маань улс орны эдийн засаг хундэрч, зарлага санхуужилт тасарсан хунд уед, хагас цэргийн зохион байгуулалттайгаар сайн ажиллаж байгаа АН-ын дарга Н.Алтанхуягийгээ дэмжиж ажиллахын оронд, сорог хучин МАН-тай нийлж, оорийн АН-ын эрх мэдэл албан тушаалд дуртай Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт мэтийн хэсэг нохдуудтэй хамтарч Н.Алтанхуягийгаа “огцруулаад” Монгол улсын туухэнд байгаагуй хамгийн чадваргуй, хамгийн сул Ч.Сайханбилэг гэдэг залууг Еронхий сайд болгож Монголын Торийн ажлыг 2 жилээр хойш нь татлаа шуу дээ. Одоо манай Улсын эдийн засаг ямар шуу хан байгаа билээ дээ. АН нь ямар уйл лайгаа эдэлж байгааг та бид нар бас л харж л байна. Элбэгдорж нь одоо АН-ын нохдууд ээ хооронд нь хэзээ ч эвлэрэхийн аргагуй хагалсан байна. Ц.Элбэгдорж нь Н.Энхбаярын араас орчихгуйн тулд эрх мэдэлээ ашиглан АН-ын даргыг ирэх жил авахаар П.Цагааныг явуулаад байгаа билээ. Энэ янзаар бол АН ч мод доо сэхэл авахгуй богоод Элбэгдрожийг еронхийлогчоос буусны дараа л нэг чиг хандлага гарч мэдэх юм. Та бид энэ тухай нарийвчилсан ойлголтыг орон нутгийн сонгуулийн дараахнаас эхлээд л одор бур илуу сайн ойлгох болно доо. АН-ын их хурлын уеэр бол бур тодорхой харагдана. Одоо МАН-ын дарга М.Энхболд нь Элбэгдоржтой “их сужирдэг ээ зогсоож, жолоо цулбуураа тат нь л зугээр байгаа юм даа”. Яахав их сужирвэл АН-ын доторх овчин л МАН дотор халдварлана. Энэ нь улс орны эрх ашигт хортой зуйл болно шуу дээ. Уг нь болдогсон бол МАН нь АН-ынхан дотроос Н.Алтанхуяг, тууний талынхантай л ойртож ажиллавал ирээдуйд улс орноо хамтдаа авч явах юм чинь та бухний ирээдуйн эрх ашигт чинь нийцэх л болно доо. Гэхдээ одоохондоо уунийг МАН-ын олонх нь ойлгохгуй байхаа. Иймд юуны омно улс орноо ч худалдахад бэлэн болсон “нам дамнасан булэглэл”-ээс салах л хэрэгтэй байна. Ууний тулд Монгол Улсын Ундсэн Хуульд оорчлолт оруулж, бух сум, хороо, тосгон гэх мэт нутаг дэвсгэрийн анхан шатны нэгжид амьдарч байгаа иргэд нь оорсдийгоо толоолж чадах толоологчоо, оорсдийнхоо дотроос сонгож, торийн эрхийг барих дээд байгууллагаа байгуулдаг болгох шаардлагатай байна. Энэ толоологчид нь хувийнхаа амьдралыг хойш нь тавьж, зовхон нутаг усныхаа иргэдийн сайн сайханы толоо сайн дураараа, хусэл зориг оороо ажиллаж байгаа тор нийгмийн ажилтангууд тул улсаас цалин холс авахгуй ажилдаг “эх орончид” юм. Харин хуулиар тогтоосон хэмжээнд багтааж тухайн орон нутаг нь уйл ажиллагаа явуулахад нь зориулж бага зэргийн санхуужилтыг огч болох юм. Энэ Торийн эрхийг барих дээд байгууллагдаа “Ардын Их Хурал эсвэл Улсын Их Хурал” гэдэг ч юм уу ямар нэг оновчтой нэр огоод одоогийн УИХ-ын эрх мэдлийг шилжуулэх естой юм. Энэ уед одоогийн хэмжээ хязгааргуй эрх дархтай УИХ-ын гишууд байхгуй болно шуу дээ. Торийн эрхийг барих дээд байгууллага нь шаардлагатай уед жил дээ хэдэн ч удаа цуглаж чуулж улс орны амьдралтай холбоотой шийдвэрийг гаргаж болох богоод харин жил бурийн тогсголд заавал чуулж тухайн жилийн тосовийн гуйцэтгэл, дараа жилийн тосовийг баталж, Еронхийлогч, Еронхий сайд болон байнгын ажиллагаатай байгууллагуудийн дарга нарын хийсэн ажлын тайланд унэлэлт дугнэлт огч, ажил нь хангалтгуй дарга нарыг ажлаас нь чолоолж, сайн ажиллаж чадах хунийг томилдог байвал зохино. Тэр уед энэ “даварсан булэглэл” байхгуй л болно л доо. Харин улс орны одор тутамын харилцааг зохицуулах органик хууль, нийтийн хэм хэмжээг зохицуулах дурэм журамыг батлах, гарсан эрх зуйн актууд нь холбогдох хууль тогтоомжтой нийцэж буй байдалд хяналт тавих уурэг бухий байнгын ажиллагаатай Улсын Бага Хурал ажиллах богоод УБХ-ын гишууд нь зовхон олон жил ажилласан туршлагатай хуульчдын дундаас НЭЭЛТТЭЙ СОНГОН ШАЛГАРУУЛТААР ШАЛГАРСАН, БУРЭН ЭРХ НЬ ТОРИЙН ЭРХ БАРИХ ДЭЭД БАЙГУУЛЛАГААР БАТЛАГДСАН чадварлага мэргэжилтнуудээс бурддэг байвал зохино. Хэрэв “МАН нь унэхээр УЛС ОРНОО АВЬЯА, УНДЭС УГСААГАА АВЧ УЛДЬЕ, НИЙГЭМДЭЭ ШУДАРГА БАЙДАЛ ТОГТООЕ, УЛС ОРНОО ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХЯМАРЛААС ГАРГАЯ гэвэл энэ ажлыг одооноос эхлуулэх нь зуйтэй байна. . Хэрэв одоогийн байгаа шиг ээ цаашид ямар ажил хийхээ мэдэхгуй бусдын амыг харсан шиг “МУНГИНААД” байвал 4 жилийн дараа нь “АН шиг бас л бурэн бурэлдэхуунээрээ огцрох болно доо”. ГЭВЧ ЭНЭ БУХ ХУГАЦААНД АЛЬ Ч НАМ НЬ “МУНГИНААД” ЮУ Ч ХИЙЖ ЧАДАХГУЙ БАЙВАЛ УЛС ОРОН СУЙРЭХ ТУЛ АРД ТУМЭН БОСНО ШУУ. АНХААР !!!!!!!!!!