Тэдэнд сонгогдох эрх бий. Бидэнд сонгох эрх бий. Эрх гэдэг ойлголттой үргэлж хамт явах ёстой зүйл бол үүрэг. Тэр ч утгаараа сонгогчдод сонгох эрхээ эдлэх боломжийг нь бүрдүүлэх үүрэг эрх мэдэлтнүүдэд байгаа.  Тун удахгүй Монгол Улсын иргэд шинэ Ерөнхийлөгчөө сонгох сонгуульд оролцоно. Нэр дэвшигшид ч сонгуулийн сурталчилгаагаа удахгүй эхлэх гэж байна. Бодит нөхцөл байдлыг харвал нэр дэвшигчдийн штабууд, пиарын баг энэ тэр нь сошиал давалгаанд ихээхэн ач холбогдол өгч, тэр хэрээр бохир арга барилаар уралдах шинжтэй байгаа нь ил байна л даа. Гол нь энэ бүхний эцэст сонгогчид СОНГОХ ЭРХ-ээ эдэлж чадах уу гэдэг чухал асуудал байна л даа. Нэр дэвшигчдийн талаарх элдэв цуу яриа, фотошопдсон зураг сэлтэд иргэд сонголтоо мэдүүлэх үү, ер нь сонгуулийн сурталчилгааны ийм бохир деталиуд сонгогчдын сэтгэлзүйд хэрхэн нөлөөлдөг вэ гэхчлэн асуудлууд мэдээж яригдах ёстой байх. Гэхдээ энэ тухайдаа түр азнаад хэлэх гээд байгаа цөм санаандаа анхаарал хандуулъя.

Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчдийг жинхнээс нь мэтгэлцүүлэх нь тун зөв шийдэл юм. Манай тухайд мэтгэлцээн гэж бий ч, тэр нь уг чанартаа ямаршуухан юм болоод өнгөрдөгийг бид мэднэ. Гэтэл дэлхийн улс орнуудын сонгуульд мэтгэлцээн ямар чухал байр суурийг эзэлж байна вэ. Шаталсан мэтгэлцээнүүдийн дараа сонгогчдын сэтгэлзүй, саналын байдалд ямар өөрчлөлт ордог вэ гэдгийг бид АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сүүлийн сонгуулиас бэлхнээ харсан шүү дээ. Гол нь мэтгэлцээнээс иргэд үнэн зөв мэдээлэл олж авах ёстой болохоос биш хэдэн нэр дэвшигч эгнэж зогсчихоод  хэн нь мундаг гэдгээ харуулах жүжиг биш гэдгийг улстөр судлаач хэлж байгаа юм.

Улс төр судлаач, доктор Ц.Мөнхцэцэг “Дэлхийн улсуудын сонгуулийн дүнд нөлөө үзүүлэгч чухал үйл ажиллагаа нь намын лидерүүд болон ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчдийн халз мэтгэлцээн байдаг. Халз мэтгэлцээний гол мөн чанар бол бодлогын асуудлаар өөр хоорондоо мэтгэлцэх, өрсөлдөгчийн байр суурийг няцаах, сул талыг илрүүлэх явдал билээ. Сонгуулийн кампанийн төгсгөл дэх улс төрийн лидерүүдийн халз мэтгэлцээн нь сонгогчдын хамгийн ихээр сонирхон үздэг телевизийн сурталчилгаа болдог. Тиймээс халз мэтгэлцээнд тухайн лидер хэрхэн оролцох нь сонгуулийн эцсийн дүнд хүчтэй нөлөө үзүүлдэг байна… “  хэмээсэн бол МУИС-ШУС-ийн Улс төр судлалын тэнхимийн багш Д.Оюунчимэг ярихдаа “Мэтгэлцэгч талууддаа хүндэтгэлтэй, үзэгч, сонгогчдодоо хүндэтгэх, асуудалд баримт нотолгоотой, бодитой хандах, логик уялдаатай, системтэй, товч тодорхой гаргах зэрэг үндсэн зарчмыг баримтлах ёстой. Үүний зэрэгцээ мэтгэлцэгч талаа баримт нотолгоогүй, үндэслэл муутай, алдаатай үр дагавар авчрахаар, эсвэл ерөнхийлөгчийн эрх, үүрэгтэй  нь холбоогүй зүйл яривал  сонсоогүй мэт байж болдоггүй бол бас уухайлан дайрах зохимжгүй.Ялангуяа хувь хүний талаас нь дайрч давшиж хэрхэвч болохгүй. Ингэж ёс зүйтэй байх нь өрсөлдөгчөө хүндэлж байгаагаас гадна тухайн нэр дэвшигч өөрийгөө хүндэлж байна гэсэн үг. Эцсийн дүндээ сонгогчдод буруу ойлголт төрүүлэхгүй байх нь чухал. “Би, яагаад таныг төрийн тэргүүнээр сонгох ёстой вэ” гэдэгт хариулт өгөх нь уг мэтгэлцээний гол зорилго. Таныг сонгох нь зөв юм байна гэдгийг мэтгэлцээнийхээ үеэр харуулах ёстой. Тэгэхийн тулд хөтлөгчийн тавьсан асуултад оновчтой, эмх цэгцтэй, цагаа барьж хариулах нь чухал байдаг. Эхлээд асуудлын талаар тойрч нуршилгүй шууд оновчтой хариулт өгөөд үлдсэн хугацаанд нь түүнийгээ дэлгэрүүлж, эцэст нь зөв төгсгөх нь нэн чухал. Ингэж богино хугацаанд оновчтой хариулж сурахын тулд тодорхой бэлтгэл хэрэгтэй.” хэмээн ярьсан байна.

За мөн Улс төр судлаач, доктор Ц.Мөнхцэцэг нийтлэлдээ “Хамгийн сүүлд болсон ерөнхийлөгчийн сонгуулийн халз мэтгэлцээн болох Францын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчид хоёр удаа мэтгэлцсэн. Эхнийх нь анхан шатны сонгуульд өрсөлдөж буй 11 нэр дэвшигч оролцсон 4 цагийн турш үргэлжилсэн халз мэтгэлцээн байсан бөгөөд үүнийг “Агуу мэтгэлцээн” гэж францчууд нэрлэсэн. Энэ мэтгэлцээнээр сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийн үндсэн асуудлуудаас гадна Европын холбооноос гарах уу, үгүй юу, цагаачдын урсгалыг яах вэ гэх мэт хамгийн хурц асуудлаар нэр дэвшигчид байр сууриа илэрхийлсэн бөгөөд Францын түүхэнд байгаагүй олон нэр дэвшигч оролцсон хурц мэтгэлцээн болсон билээ.” хэмээн бичжээ.

Тэгэхээр манай улсын Ерөнхийлөгчийн сонгууль ч гэсэн яагаад тийм “агуу” мэтгэлцээнтэй байж болохгүй гэж. Ардчилсан улс гэх тодотголтой юм бол, иргэдэд сонгох эрх хуулиар бий л юм бол, бодит боломжийг нь бүрдүүлээд өг л дөө. Сошиалаар талцаж бие биенээ хэмлэж өрсөлдөх биш, бодлогоо, хэрхэхээ, дөрвөөр тогтохгүй жилийн дараачийг хэрхэн зураглаж харж буйгаа соёлтойгоор хэлж ярьж, мэтгэлцэж болно шүү дээ. Мэтгэлцээний ялагч нь ард түмэн байвал тэгээд гүйцээ.

Эх сурвалж:  Шуурхай.мн